Uygur Akademisi ve Uygur Hareketi, 18 uluslararası ortak kuruluşla birlikte 10 Aralık 2025’te ABD Kongresi’nde “Uygur Soykırımı Direnişi” başlıklı yüksek düzey bir konferans düzenledi. Capitol Hill’de yapılan toplantı, Doğu Türkistan’da devam eden Uygurlara yönelik soykırımı gündeme taşımayı ve Uygur halkının direncini onurlandırmayı amaçladı.
Konferans, 9 Aralık Uygur Soykırımı Anma Günü, 10 Aralık Dünya İnsan Hakları Günü ve 12 Aralık 1985 Ürümçi Uygur Öğrenci Protestoları’nın 40. yılına denk gelen sembolik bir haftada gerçekleştirildi.
ÜST DÜZEY İSİMLER KONUŞTU
Ana oturum Uygur Akademisi Başkanı Dr. Rishat Abbas’ın açılış konuşmasıyla başladı. Ardından şu isimler katılımcılara hitap etti:
Temsilci John Moolenaar (ABD Temsilciler Meclisi Çin Özel Komitesi Başkanı)
Temsilci Chris Smith (Kongre-İcra Çin Komisyonu – CECC ve Kongre Uygur Grubu Eş Başkanı)
Temsilci Tom Suozzi (Kongre Uygur Grubu Eş Başkanı)
Temsilci Joe Wilson (ABD Helsinki Komisyonu Başkanı)
Dr. Eric Paterson (Komünizm Kurbanları Anıt Vakfı Başkanı ve CEO’su)
Kimber Shearer (Uluslararası Cumhuriyetçi Enstitü – IRI İcra Başkan Yardımcısı)
Luke de Pulford (Çin’e Karşı Parlamentolar Arası İttifak – IPAC İcra Direktörü)
Tencho Gyatso (Uluslararası Tibet Kampanyası Başkanı)
Konuşmalarda Çin Komünist Partisi’nin (ÇKP) Uygurlara yönelik politikaları, soykırımın uluslararası boyutu, hesap verebilirlik mekanizmaları ve demokratik ülkelerin atması gereken adımlar ele alındı.
ZORLA ÇALIŞTIRMA, İNANÇ ÖZGÜRLÜĞÜ VE KÜLTÜREL DİRENİŞ BAŞLIKLARI
Konferans, ana oturumun ardından dört ayrı panelle devam etti. Panellerde Çin’in uyguladığı soykırım politikaları, devlet dayatmalı zorla çalıştırma sistemleri, dini baskı ve sınır ötesi takip ve tehditler, Uygur kimliği ve kültürel direniş ile 1985 Ürümçi Uygur öğrenci hareketi masaya yatırıldı.
Panelistler kendi tanıklıklarını anlattı, akademik araştırma bulgularını paylaştı ve somut politika önerileri sundu. Tartışmalarda, Uygur diasporasına yönelik baskılar, küresel tedarik zincirlerinde zorla çalıştırma bağlantıları ve uluslararası hukuk mekanizmalarının daha etkin kullanılması gerektiği vurgulandı.
AKŞAM PROGRAMINDA KÜLTÜREL MİRAS VURGUSU
Günün akşam bölümünde geleneksel Uygur sanatları, müzik ve kültürel miras örnekleri sergilendi. Organizasyon, Çin yönetiminin Uygur kimliğini ve kültürünü yok etme girişimlerinin gölgesinde, nelerin kaybedilme riskiyle karşı karşıya olduğunu hatırlatmayı amaçladı.
RUSHAN ABBAS: “SOYKIRIM TÜM DÜNYAYI ETKİLİYOR”
Uygur Hareketi İcra Direktörü Rushan Abbas, konferansa ilişkin yaptığı değerlendirmede Uygur halkına yönelik soykırımın küresel etkilerine dikkat çekti:
“Devam eden Uygur soykırımı, yapay zeka gözetiminden susturulmuş seslere ve kirletilmiş tedarik zincirlerine kadar tüm dünyayı etkiliyor. Bu konferans farkındalığı artırmak, hesap verebilirliği güçlendirmek ve insanlık onurunu savunmak için hayati önem taşıyordu. Uygur ruhunun sürekliliği ve sınır ötesi baskılara rağmen devam eden savunuculuğumuz, bu zulümlere karşı koyma ve özgürlüğü her yerde koruma acil ihtiyacını ortaya koyuyor… ÇKP’nin devam eden suçlarına direnirken, dünya çapındaki tüm Uygur örgütlerinin gerçek iş birliği, birlik ve dayanışma içinde çalışması şarttır.”
Konferans boyunca yapılan konuşmalar ve paneller, Uygur toplumunun karşı karşıya olduğu insan hakları krizinin sürdüğünü ve uluslararası kamuoyunun ilgisinin diri tutulması gerektiğini bir kez daha ortaya koydu. Katılımcılar, somut politika adımları, hesap verilebilirlik mekanizmaları ve sürekli küresel dikkat çağrısında bulundu.
GENİŞ KATILIMLI ULUSLARARASI DESTEK
Etkinlik, Uygur ve insan hakları alanında çalışan çok sayıda kuruluşun desteğiyle gerçekleştirildi. Konferansa katkı sunan kurumlar arasında şunlar yer aldı:
Avustralya Uygur Derneği, Uygur Çalışmaları Merkezi, Drexel Üniversitesi, Kanada Doğu Türkistan Derneği, Doğu Türkistan Araştırma Vakfı, George Washington Üniversitesi, Uluslararası Tibet Kampanyası, Uluslararası Cumhuriyetçi Enstitü, Ulusal Demokrasi Enstitüsü, Ulusal Demokrasi Vakfı, İsviçre Uygur Derneği, Amerikan Uygur Derneği, Uygur Demokrasi ve İnsan Hakları Merkezi, Avrupa Uygur Kültür Merkezi, Uygur İnsan Hakları Projesi, Uygur Hakları Savunma Projesi, Komünizm Kurbanları Anıt Vakfı ve Dünya Uygur Kongresi.
