EKONOMİ SERVİSİ
Rezervlerin hatalı politikalarla heba edilmesi MB’nin en büyük ‘sermayesi’ olan itibarını da eritti. Seçim gündemi ısınırken ‘kasa yerinde’ algısı oluşturmak için bankalar devreye sokuldu. Karşılık oranlarının artırılmasıyla, hesaplara yatırılan her 100 dolardan 25’inin Merkez’e gönderilmesi zorunlu tutuldu. Ekonomistler hamlenin geri planını işaret etti: Amaç brüt rakamla ‘128 milyar burada’ diyebilmek ama gerçek rezerv ekside.
KARŞILIK ADIMININ AMACI BRÜT REZERVİ YÜKSEK GÖSTEREBİLMEK
CHP’li Aykut Erdoğdu “Yatırımlara gitmesi gereken mevduat MB’ye gidiyor. Onlar da kuru düşürmek için satıyor. Net rezerv eksi 35 milyar dolar” dedi. Ekonomistlerden de ‘amaç suni hava yaratmak’ yorumu geldi: Artık banka yatırdığınız 100 doların 25 dolarını Merkez’e verecek. Temel neden brüt rezervi yüksek göstermek. Bu artışla birlikte iki hafta içinde brüt rezervler 128 milyar doları aşacak. Yakında duyarız ‘işte 128 milyar dolar burada’ diye.
Bankalar Merkez’e rezerv topluyor
Ekonomide alınan yanlış kararlar hem Merkez’in rezervlerine hem de TL’ye pahalıya patlamaya devam ediyor. En son yabancı para mevduatlarında değişikliğe giden Merkez Bankası, yeniden zorunlu karşılık oranlarında 200 baz puanlık artışa gitti. Böylece 100 dolarlık mevduatın 25 doları Merkez’e aktarılacak. Ekonomistler yapılan bu hamle karşısında eriyen 128 milyar dolara dikkat çekerek “Bu artışla birlikte 2 hafta içinde TCMB brüt döviz rezervleri 128 milyar doları aşacak” dedi.
Merkez Bankası ekonomi alanında özellikle döviz rezervi ve kur için attığı adımları güncelleştirdi. Yabancı para mevduatlarındaki (YP) zorunlu karşılık (ZK) oranlarında 200 baz puanlık artışa giden Merkez, TL zorunlu karşılıkların altın olarak tutulma imkanı üst limitini yüzde 10’a düşürdü. Daha önce de Merkez, 15 Eylül’de yabancı para mevduat zorunlu karşılıklarında yine 200 baz puan artışa gitmişti.
Arttırılan bu oranla birlikte Merkez yeniden döviz rezervlerini güçlendirmeyi amaçlarken, aynı zamanda 128 milyar dolarlık açık brüt rezervle kapanmış olacak. Ayrıca bu adımla yerlilerin de dövizden uzaklaşması hedeflenenler arasında.
Resmi Gazete’de ZK kararının yayımlanması ardından TCMB’den yapılan açıklamada “TCMB fiyat istikrarı temel amacı doğrultusunda, parasal aktarım mekanizmasının etkinliğinin artırılması için zorunlu karşılık düzenlemesinde değişikliğe gitmiştir” denildi.
Alınan kararla 1 yıla kadar YP zorunlu karşılıkları yüzde 23’ten yüzde 25’e yükselten TCMB, 1 yıldan uzun vadeli YP zorunlu karşılıkları ise yüzde 17’den yüzde 19’a yükseltmiş oldu. TCMB alınan kararlarla, TL cinsinden zorunlu karşılık tesislerinin yaklaşık 7.4 milyar TL, yabancı para cinsinden zorunlu karşılık tesislerinin ise yaklaşık 3.8 milyar dolar karşılığı tutarında artacağını öngördü.
TCMB daha önceki kararı ile 1 Ekim tarihinden itibaren TL zorunlu karşılıkların döviz cinsinden tesis edilmesi imkanını sonlandırmıştı. Bugünkü açıklama ile birlikte TL ZK’ların standart altın cinsi tesis imkanı limiti azaltılacak ve imkan kademeli olarak sonlandırılacak.
Ekonomist Ali Hakan Kara sosyal medya hesabı üzerinden ZK oranlarıyla ilgili şu yorumu yaptı: “Döviz cinsi yükümlülükler için zorunlu karşılıkların artırılmasının temel nedeni brüt rezervi yüksek göstermek. Bu artışla birlikte
2 hafta içinde TCMB brüt döviz rezervleri 128 milyar doları aşacak.” Ekonomist Yalçın Karatepe de “Döviz tevdiat hesaplarının zorunlu karşılık oranı 2 puan artırılarak yüzde 23’e çıkarılmış. Rezervler 128 milyara doğru adım adım. Yakında duyarsınız ‘işte 128 milyar dolar burada’ diye” yorumunu yaptı.
'YİNE Mİ KURU DÜŞÜRMEK İÇİN KULLANACAK'
Gelecek Partili Serkan Özcan “128 milyar doları satmışsın. Faizi enflasyona rağmen düşürüp TL’yi savunmasız bırakmışsın. Brüt rezervi biraz daha büyük göstermek için her fırsatta zorunlu karşılık artırıyorsun. Her karşılık artışında dolarizasyon sarmalını büyütüyorsun. Kısacası, ne yaptığını bilmiyorsun” dedi. Gelecek Partili Aykut Erdoğdu da şu yorumu yaptı: “Döviz mevduatına el konulabilir mi tartışması var. Buna gerek yok. TCMB karşılık oranlarını yüzde 25’e çıkardı. Yani fiilen döviz mevduatının dörtte birini zaten Merkez Bankası alıyor. Kredi olarak yatırımlara gitmesi gereken mevduat Merkez Bankası’na gidiyor. Peki Merkez aldığı dövizleri ne yapıyor? Bu dövizleri piyasaya satarak kuru düşürmeye çalışıyor. Bu şekilde 128 milyar dolar satıldı ve dolar kuru 9.7 TL. Şu an Merkez kendisine emanet edilmiş dövizleri satmış ve net rezervlerini -35 milyar dolara kadar indirmiş.”
'128 MİLYAR DOLAR İŞTE BURADA'
Başkent Üniversitesi Finans ve Bankacılık Bölüm Başkanı ve Ziraat Bankası’nın eski genel müdürü Prof. Dr. Şenol Babuşçu “Zorunlu karşılıklarda değişiklik, TL zorunlu karşılıkların altın cinsinden tesis edilmesi imkânı azami oranı yüzde 15’ten yüzde 10’a düşürüldü. Bu imkân kademeli olarak azaltılarak sonlandırılacak. YP mevduat/katılım fonu zorunlu karşılık oranları tüm vade dilimlerinde 200 baz puan artırıldı. Önümüzdeki günlerde şöyle bir açıklama duyarsanız şaşırmayın. ‘128 milyar dolar nerede? diye soranlar... İşte burada... Rezervlerimiz (brüt) 128 milyar dolara çıktı” açıklamasını yaptı.
