Türkiye'nin önde gelen ekonomistlerinden, eski Hazine Müsteşarı Mahfi Eğilmez, kişisel bloğunda kaleme aldığı "Risk Artarsa Altın Fiyatı da Artar" başlıklı makalesinde, altının doğasını, değerini belirleyen unsurları ve özellikle riskli dönemlerde neden güvenli bir liman olarak görüldüğünü detaylarıyla analiz etti. Eğilmez, Türkiye özelinde ve küresel çapta artan risklerin altına olan talebi nasıl körüklediğini çarpıcı örneklerle ortaya koyuyor.
ALTININ DEĞERİ: KITLIK VE GÜVEN İHTİYACI
Eğilmez, altının değerinin temelinde sınırlı rezervleri ve çıkarılmasındaki zorlukların yattığını belirtiyor. Dünya Altın Konseyi verilerine göre bugüne kadar çıkarılmış yaklaşık 216.265 ton altının, 22 metrelik bir küp hacmine sığabileceğini ifade eden Eğilmez, bu miktarın %45'inin mücevher, %22'sinin külçe ve madeni para, %17'sinin ise merkez bankası rezervi olarak tutulduğunu aktarıyor. Kalan rezervlerin ise 64.000 ton civarında olduğu tahmin ediliyor. Bu kıtlık, altını "elmas-su paradoksu" örneğinde olduğu gibi, hayati olmasa da değerli kılıyor.
RİSKLER VE ALTIN FİYATI: "GÜVENLİ LİMAN" FAKTÖRÜ
Makalenin kilit noktası, riskler ve altın fiyatı arasındaki doğrudan ilişki. Eğilmez'e göre, "Riskler artarsa altının fiyatı da artar." Bir ülkedeki risklerin yükselmesi, ulusal paranın değer kaybetmesi anlamına gelir ve bu durum, insanları yabancı para, gayrimenkul ve özellikle altına yöneltir. Altın, bu tür belirsizlik ortamlarında değerini en iyi koruyabilen varlık olarak "güvenli liman" işlevi görür.
TÜRKİYE ÖRNEĞİ: CDS DÜŞERKEN ALTIN NEDEN YÜKSELİŞİNİ SÜRDÜRÜYOR?
Eğilmez, Türkiye'deki durumu ilginç bir örnekle açıklıyor. 2021 Eylül'ünde enflasyon yükselirken TCMB'nin faiz indirmesiyle 5 yıllık CDS priminin 838 gibi tarihi bir zirveye ulaştığını ve aynı dönemde gram altının 998 TL olduğunu hatırlatıyor. Bugün ise CDS primi 300 civarına gerilemişken, gram altının 4.151 TL'ye kadar yükselmiş olması dikkat çekici. Eğilmez, bu durumu "Riskler arttığında altına talep hızla artmakla birlikte riskler düşmeye başladığında bu talebin tersine dönmesi yani altından çıkılıp başka yatırım araçlarına dönülmesi o kadar hızlı olmaz," sözleriyle açıklıyor.
KÜRESEL BELİRSİZLİK VE YEREL KISITLAMALARIN ETKİSİ
Altına talebi artıran sadece ülke içi riskler değil. Eğilmez, Dünya Belirsizlik Endeksi'ndeki sürekli artışın da küresel çapta güvenli liman arayışını, dolayısıyla altına olan talebi yükselttiğini vurguluyor. Bununla birlikte, Türkiye'nin 2023'te başlattığı altın ithalatına yönelik miktar kısıtlaması (kota) uygulamasının da altın fiyatlarını içeride artırıcı bir etki yaptığını ekliyor.
TÜRK YATIRIMCISI İÇİN ALTIN: ÇİFTE SİGORTA
Eğilmez, Türkler açısından altının "bir çeşit sigortalı yatırım aracı" işlevi gördüğünü belirtiyor. Altının fiyatı dolarla belirlendiği için, Türk yatırımcı hem uluslararası altın fiyatlarındaki artıştan hem de USD/TL kurundaki yükselişten kazanç sağlayabiliyor. Eğilmez'e göre, bu unsurlardan birinin düşmesi durumunda diğeri dengeleyici rol oynayabiliyor ve ikisinin birden düşmesi pek sık görülmüyor.
Bu nedenlerle Türk insanının portföyünde her zaman bir miktar altın bulundurduğunu ifade eden Eğilmez, Dünya Altın Konseyi'nin 5-6 yıl önceki 3.500 tonluk "yastık altı" altın tahmininin, o günden bugüne artan risklerle birlikte epeyce yükselmiş olabileceğini tahmin ediyor. Mahfi Eğilmez'in bu analizi, altın fiyatlarındaki mevcut seyrin ve yatırımcı davranışlarının ardındaki temel dinamikleri anlamak açısından önemli ipuçları sunuyor.
