Kuru frenlemek amacıyla uygulanan Dövize Endeksli Mevduat'ın maliyeti hazineye yük bindirirken, sistemin 3 aylık vadesi doldu. Bankacılık kaynaklarından edinilen bilgiye göre mudilerin mevduatlarını yenilemesi için banka genel müdürlüklerinden telefonlar gidiyor.
Geçtiğimiz aralıkta doların 20 TL’ye dayanması üzerine 'kur korumalı mevduat' sistemi devreye sokuldu. Bir milyondan fazla kişinin katıldığı sistemde üç ayda 591 milyar TL toplandı. 100 bin TL’si olan katılımcının mevduatı 127 bin 320 liraya ulaştı. Bunun 4 bin 250 TL’sini banka, 23 bin 70 TL’sini Hazine karşıladı. Mevduat sahibi böylece hem faizi hem sistem getirisini cebine koydu.
Dövize Endeksli Mevduat'ta (DEM) ilk vadeler doldu mudiler kur farkı ile faizlerini aldı. Aralıkta devreye giren uygulamada yüzde 25’in üzerinde üç aylık getiri sağlayan mudilerin kazancı martta beklenen yüzde 60 aylık enflasyon göz önüne alındığında üç aylık enflasyon olması muhtemel yüzde 21,9’un da üzerinde seyretti. Mudiler vadeleri dolduktan sonra ise beklemedikleri bir telefon aldı. Banka genel merkezlerinden aranan mudiler KKM hesaplarını yenilemeleri için teklifte bulunuldu. Bu kez faiz ise üst limitten sunuldu ve paranın büyüklüğüne bakılmaksızın bankalar yüzde 17 faiz verdi.
Dünya Gazetesi'nden Şebnem Turhan'ın haberine göre; 21 Aralık 2021 itibariyle başlayan önce sadece gerçek kişiler ardından tüzel kişiler ve yabancılara kadar kapsamı genişletilen Dövize Endeksli Mevduat geçen hafta gerçek kişilerin ilk üç aylık vadesi doldu. DEM’in devreye alındığı ilk hafta ve 2021’in son haftası dolar/TL 11.67-13.61 arasında seyretti ve düşük kurdan DEM'e katılım gösteren mudiler üç ayda enflasyonun üzerinde getiri elde etti.
Sonrasında ise Rusya Ukrayna savaşı ve Amerikan Merkez Bankası Fed’in sıkılaştırma hamlelerine kadar da dolar/TL 13.60 lira seviyesinde sakin bir seyir izlemişti. Savaşla birlikte yeniden 14 lirayı aşan dolar/TL’nin piyasa uzmanlarının yaptıkları hesaplara göre 15 lirayı aşmaması içinse Merkez Bankası ve kamudan döviz satışı gerçekleştirildi.
DÖVİZ YENİLEME SINIRLI KALDI
Şimdi ilk gerçek kişilerin yüzde 25’i aşan üç aylık getirileri sonrasındaki hamlesi merakla bekleniyordu. Çünkü hem Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati hem de Merkez Bankası DEM'i para politikası ve enflasyonun geriletilmesinde en önemli araçlardan biri olarak görüyor. Gerçek kişilerin ilk vadesinin dolmasının ardından vadenin yenilenmesi için bankaların genel müdürlüklerinden mudilere telefonlar gitti. Bankacılık kaynaklarından edinilen bilgiye göre TL mevduatını DEM’e çeviren çoğu mudinin yeniden üç aylık vade ile katılım gösterdiği belirtilirken döviz mevduatından DEM’e dönüşte vade yenilemenin sınırlı kaldığına işaret edildi.
BÜYÜKLÜK NE OLURSA YÜZDE 17 FAİZ
DEM’de bankaların verdiği faiz için politika faizinin üç puan üstü olarak limit belirlenmişti. Bu da yüzde 14 politika faizi göz önüne alındığında en fazla yüzde 17 faiz verilebileceğini gösteriyor. Yine bankacılık kaynaklarından edinilen bilgiye göre ilk DEM hesaplarında bankalar faiz oranlarını mudinin mevduat büyüklüğüne göre değiştirirken vade yenileme döneminde ise mevduat büyüklüğüne bakmaksızın yüzde 17 faizden işlemleri bağlıyor. Yüzde 17 faiz ise Merkez Bankası verilerinde 18 Mart haftası itibariyle TL mevduata uygulanan yüzde 15,41 faizin de üzerinde gerçekleşti.
Aslında piyasa hükümetin bankaların verdiği yüzde 17 faiz üst limitinin artırılmasını bekliyordu. Ancak kaynaklardan edinilen bilgiye göre kamunun bu yönde bir çalışması bulunmuyor. Kamunun vatandaşın DEM katılım iştahının faizden ziyade kurun seviyesine göre belirlendiğini düşündüğünü belirten kaynaklar yenilenmeyen DEM mevduatlarının ise efektif dövize yönelebileceğine de dikkat çekti.
