Küresel endüstride stratejik öneme sahip nadir toprak elementleri arasında yer alan itriyum oksit, son bir yılda eşi benzeri görülmemiş bir fiyat artışıyla gündeme oturdu. Geçtiğimiz yıl kilogramı 8 dolar seviyesinde işlem gören itriyum oksit, bu yıl 126 dolara kadar çıkarak yaklaşık %1.500’lük bir sıçramaya imza attı. Uzmanlara göre bu sert yükselişin temel nedeni, Çin’in uyguladığı ihracat kısıtlamaları ve ABD ile devam eden jeopolitik gerilimlerin doğrudan etkisi.
BİRÇOK ALANDA KULLANILIYOR
Tüm zamanların en yüksek fiyatına ulaşan itriyum oksidi yalnızca teknoloji devleri değil, otomotiv sektöründen savunma sanayine kadar pek çok sektör yakından takip etmeye başladı. Kritik üretim hatlarında kullanılan bu madde, artık küresel tedarik zincirinin en hassas noktalarından biri hâline geldi.
LED VE EKRAN TEKNOLOJİLERİNDE KİLİT ÖNEMDE
İtriyum oksidin en yoğun kullanıldığı alanların başında ekran ve LED teknolojileri geliyor. Kırmızı fosforun üretiminde kritik rol oynayan bu bileşik, modern televizyonlardan akıllı telefon ekranlarına kadar renk doğruluğu ve parlaklık için vazgeçilmez bir bileşen.
YÜKSEK SICAKLIKLARA DAYANIKLI SERAMİKLERDE KULLANILIYOR
Aşırı ısıya dayanıklı yapısıyla dikkat çeken itriyum oksit, ileri seviye seramik ve refrakter malzemelerin üretiminde de öne çıkıyor. Fırın iç yüzeyleri, yüksek ısıya maruz kalan makineler ve ağır sanayi ekipmanları itriyum oksit bazlı seramiklerle güçlendiriliyor.
SÜPERİLETKEN VE METALURJİ UYGULAMALARINDA STRATEJİK MADDE
Elektrik kayıplarını minimuma indiren yüksek sıcaklık süperiletkenleri, özellikle enerji taşımacılığının geleceği olarak görülüyor. Bu süperiletkenlerin üretiminde itriyum oksit kilit bileşenler arasında yer alıyor.
Ayrıca bazı metal alaşımlarında taneleri güçlendirmek ve korozyon direncini artırmak için itriyum oksit katkısı kullanılıyor.
SAĞLIK ALANINDA DA ÖNE ÇIKIYOR
Tıbbi lazer sistemlerinin omurgasını oluşturan YAG kristallerinin üretiminde yine itriyum oksitten faydalanılıyor. Göz tedavilerinden dermatolojiye, diş hekimliğinden medikal cihazlara kadar geniş bir kullanım alanı bulunuyor.
Ayrıca bazı radyoaktif kanser tedavilerinde kullanılan izotopların taşıyıcı maddeleri arasında yer alması, sağlık sektöründeki önemini artırıyor.
İTRİYUM OKSİDİN KULLANIM ALANLARI
1. LED ve Ekran Teknolojileri
- Kırmızı fosfor üretiminde (özellikle Y₂O₃:Eu³⁺ — europiyum katkılı).
- LCD, plazma ekran ve LED TV'lerde parlak ve doğru renk üretimi için kullanılır.
2. Seramik ve Refrakter Malzemeler
- Yüksek sıcaklığa dayanıklı seramikler için önemli bir katkı maddesidir.
- Fırın iç yüzeylerinde, ergitme kaplarında ve yüksek sıcaklık uygulamalarında kullanılır.
3. İletken ve Süper İletken Malzemeler
- YBa₂Cu₃O₇ (YBCO) tipi yüksek sıcaklık süperiletkenlerinin üretiminde kullanılır.
- Elektrik kayıplarını azaltan süperiletken kablolar ve manyetik uygulamalar için kritik öneme sahiptir.
4. Optik Uygulamalar
- Lazer kristallerinin üretiminde (ör. itriyum alüminyum garnet – YAG).
- İnfrared camlarda ve optik fiberlerde katkı maddesi olarak.
5. Metalurji
- Bazı metal alaşımlarında taneleri güçlendirmek ve korozyon direncini artırmak için kullanılır.
- Örneğin, krom ve zirkonyum alaşımlarında stabilizatör olarak.
6. Medikal Uygulamalar
- YAG lazerleri tıpta (özellikle göz, dermatoloji ve diş hekimliği) kullanılır.
- Kanser tedavisinde kullanılan bazı radyoaktif izotopların taşıyıcı maddelerinde yer alabilir (ör. Y-90 uygulamaları).
7. Kimya ve Kataliz
- Bazı özel katalizörlerin üretiminde destek malzemesi olarak görev alır.
- Yüzey kaplamalarında ısı ve aşınma direncini artırmak için kullanılır.
