Çin, otomobil reklamlarında "akıllı" ve "otonom sürüş" terimlerini yasakladı. Mart ayındaki ölümlü Xiaomi kazasının ardından gelen bu karar, sürüş destek sistemleri (ADAS) ve uzaktan yazılım güncellemeleri (OTA) üzerindeki denetimi sıkılaştırıyor. Artık güncellemeler için ön onay şart olacak. Bu reklamların oluşturabileceği yanılgıya zaman zaman ülkemizdeki kullanıcılar da düşülebiliyor. Gelecekte benzer adımlar ülkemizde de atılabilir.
BARAN BEKİ
Çin hükümeti, otomobil üreticilerinin sürüş destek sistemlerini tanıtırken kullandığı dile önemli bir düzenleme getirdi. Çin'in Sanayi ve Bilgi Teknolojileri Bakanlığı (MIIT), aldığı yeni bir kararla reklamlarda "akıllı sürüş" (smart driving) ve "otonom sürüş" (autonomous driving) gibi terimlerin kullanılmasını yasakladı.
Bu adım, Çarşamba günü bakanlık yetkilileri ile yaklaşık 60 otomotiv şirketi temsilcisinin katıldığı bir toplantıda duyuruldu ve bu tür teknolojilere yönelik denetimlerin artırılacağının sinyali verdi. Bakanlık, toplantıyı doğrulayan kısa bir açıklamada, Şubat ayında yayınlanan ve akıllı/bağlantılı araçlardaki sürüşle ilgili kablosuz teknoloji güncellemelerini kapsayan yeni gerekliliklere açıklık getirildiğini belirtti.
GÜNDEME OTURAN XİAOMİ KAZASI VE ARTAN GÜVENLİK KAYGILARI
Bu düzenlemelerin gelmesine, Mart 2025'te yaşanan ve oldukça dikkat çeken ölümlü bir kaza neden oldu. Xiaomi'nin popüler SU7'nin karıştığı bu kaza, araç güvenliği konusundaki endişeleri artırdı. İlk bulgulara göre, kaza 29 Mart 2025 tarihinde Anhui eyaletindeki Dezhou-Shangrao otoyolunda meydana geldi ve üç üniversite öğrencisi hayatını kaybetti.
Araç, sürücünün Gelişmiş Sürüş Destek Sistemi'nden (ADAS) kontrolü devralmasından saniyeler sonra saatte 97 km/sa hızla yol kenarındaki beton bir direğe çarptı ve ardından alev aldı. Kaza anında aracın otonom sürüş modunda (NOA - Navigation on Autopilot) olduğu, sürücünün engeli fark edip manuel kontrole geçtiği ancak çarpışmayı önleyemediği belirtildi. Bu trajik olay, kullanılan sürüş destek teknolojilerinin güvenilirliği ve onların sınırları hakkında ciddi soru işaretleri doğurdu.
REKLAM DİLİNDEN YAZILIM GÜNCELLEMELERİNE YENİ KURALLAR
Bakanlığın yeni talimatı uyarınca, otomobil üreticileri artık sürüş destek sistemlerini pazarlarken "akıllı sürüş" veya "otonom sürüş" gibi ifadeler yerine, sistemin yeteneklerini daha net tanımlayan ve yanlış anlaşılmaya mahal vermeyecek terimler kullanmak zorunda kalacak. Toplantı tutanaklarına göre, "kendi kendine sürüş", "otonom sürüş", "akıllı sürüş", "gelişmiş akıllı sürüş" gibi terimlerden kaçınılması ve bunun yerine "birleşik destekli sürüş" (combined assisted driving) gibi daha açıklayıcı ifadelerin tercih edilmesi istendi.
Düzenleme sadece reklam dilini değil, aynı zamanda Gelişmiş Sürüş Destek Sistemleri'nin (ADAS) kablosuz (Over-the-Air - OTA) yazılım güncellemelerini de kapsıyor. Yeni kurala göre, üreticiler artık müşterilere teslim edilmiş araçlardaki, sürüşle ilgili ADAS fonksiyonlarını uzaktan yazılım güncellemeleriyle test edemeyecek veya iyileştiremeyecekler. Bu tür güncellemeleri yayınlamadan önce, sistemin güvenilirliğini doğrulamak için yeterli testleri yapmaları ve yetkili makamlardan onay almaları gerekecek.
Acil OTA güncellemeleri gerektiren durumların ise geri çağırma veya üretim durdurma olarak ele alınması gerektiği belirtildi. Toplantıya katılan firmalar arasında, Çin'deki en az yedi markaya (Audi gibi markaların da içinde bulunduğu) ADAS teknolojileri tedarik eden Huawei de bulunuyordu.
YOĞUN REKABET VE DÜZENLEMELERİN OLASI ETKİLERİ
Bu önemli düzenleme, otomobil üreticilerinin fiyat savaşlarıyla boğuştuğu bir dönemde yürürlüğe girdi. Şirketler, özellikle dünyanın en büyük otomobil pazarı olan Çin'de, ADAS ile donatılmış yeni modelleri piyasaya sürmek ve "akıllı sürüş" yeteneklerini önemli bir satış argümanı olarak kullanmak için adeta yarışıyordu.
Örneğin, BYD, Şubat ayında 10 bin doların altında fiyatlarla, ücretsiz "akıllı sürüş" özellikleri sunan 21'den fazla uygun fiyatlı model çıkardı. Leapmotor ve Toyota gibi rakipleri de benzer özelliklere sahip uygun fiyatlı araçlarla bu rekabete katıldı.
Çinli düzenleyiciler, elektrikli araç (EV) teknolojileri üzerindeki denetimi genel olarak sıkılaştırıyor. Sektörün Çin'de beklenenden hızlı büyümesinin (EV ve hibrit satışlarının geçen yılın sonlarında toplam satışların yarısını aşması) bu kararda etkili olduğu düşünülüyor. EV batarya standartları konusunda da yangın ve patlama risklerini azaltmak amacıyla daha sıkı kurallar getirilecek.
Analistler ve sektör kaynakları, bu sıkılaşan düzenlemelerin maliyetleri artırabileceğini ve teknoloji geliştirme ile benimseme hızını yavaşlatabileceğini belirtiyor. Ancak aynı zamanda, aşırı kapasite sorunuyla boğuşan Çin'in kalabalık otomotiv endüstrisinde uzun zamandır beklenen bir konsolidasyonu (şirket birleşmeleri veya kapanmaları yoluyla sektörün küçülmesi) hızlandırabileceğini de ekliyorlar.
Uzmanlar, mevcut pazarlama dilinin yanıltıcı olabildiğini ve kullanıcıların sürüş destek sistemlerini otonom sürüş ile karıştırabildiğini, bu nedenle kullanıcı eğitiminin önemini vurguluyorlar.
BU YANILGI ÜLKEMİZDE DE VAR
Ne yazık ki bu yanılgıya ülkemizde de bazı kullanıcılar düşmekte. Gelişmiş Sürüş Destek Sistemleri (ADAS), sürücülere yardımcı olmak ve sürüş güvenliğini artırmak amacıyla tasarlanmıştır. Ancak bu sistemlerin yetenekleri, zaman zaman "otonom" veya "kendi kendine sürüş" olarak yanlış yorumlanabilmektedir. Unutulmamalıdır ki ADAS, sürücünün yerini almak yerine ona destek olmayı hedefler. Zaten ADAS gibi sistemler 'Level 2: Tam otomasyona giriş' olarak geçer. Gerçek "otonom" ve "akıllı sürüş" sistemleri ve onun seviyeleri hakkında bilgi almak için bu haberimizi inceleyebilirsiniz.
Gerçek otonom sürüş ve onun seviyeleri nedir?
Markalar bu sistemleri genellikle tam otonom olarak pazarlamasa da, şerit takip asistanı, adaptif hız sabitleyici, Travel Assist veya otomatik park gibi bazı özelliklerin araca bağımsız hareket kabiliyeti kazandırması, sistemin bütünüyle sürücüsüz gidebileceği yanılgısını doğurabilir.
Bu teknolojiler ne kadar gelişmiş olursa olsun, mevcut ADAS sistemleri sürücünün tam dikkatini ve kontrolünü gerektirir. Hem kendi güvenliğiniz hem de trafikteki diğer kişilerin güvenliği için sürüş sırasında gözünüzü yoldan ayırmamanız ve her an kontrolü devralmaya hazır olmanız büyük önem taşımaktadır.
