Türkiye'nin incir üretiminde dünya lideri olmasına rağmen, ihracatta büyük bir kriz yaşandığı ortaya çıktı. İhracatçılar, iklim değişikliğiyle artan "okratoksin" sorunu ve ihracat yasakları nedeniyle Avrupa pazarını kaybettiklerini ve mal satmaktan "çekinir hale geldiklerini" belirtti.
Türkiye'nin üretiminde açık ara dünya lideri olduğu, kendi ihtiyacının üç katından fazlasını yetiştirdiği incirde tehlike çanları çalıyor. İstanbul Ticaret Borsası'nın (İSTİB) düzenlediği "Altın Tohumlar" projesi toplantısında konuşan sektör temsilcileri, üretimdeki basit hatalardan yapısal sorunlara ve ihracatta yaşanan "okratoksin" krizine kadar bir dizi problemin, bu altın değerindeki ürünü tehdit ettiğini gözler önüne serdi.
"AVRUPA PAZARI ÜÇTE BİRE DÜŞTÜ, İHRACATTAN ÇEKİNİYORUZ"
Toplantının en çarpıcı açıklamaları, incir ihracatında yaşanan krize ilişkindi. İncir ihracatçısı Mehmet Çevik, iklim şartları nedeniyle artan ve şimdilik bir çözümü bulunamayan okratoksin maddesi yüzünden Avrupa kapılarının bir bir kapandığını belirtti. Çevik, durumu şu sözlerle özetledi:
"Daha önce ihracatımızın yarıdan fazlası Avrupa Birliği ülkelerine yapılıyordu. Artık bu oran 3'te 1'e düştü. Ürünümüzü geri alıp imha ediyor veya farklı ülkelere yönlendiriyoruz. Sonuçta hem maddi sorun yaşıyor hem de itibar kaybediyoruz. Bir de üstüne ihracat yasağı alırsak çifte zarar görüyor, iki kere cezalandırılıyoruz. Bu nedenle ihracat yapmaktan çekinir hale geldik."
ÜRETİMDE LİDERİZ AMA DEĞERLENDİREMİYORUZ
İSTİB Meclis Başkanı Ahmet Bülent Kasap ise Türkiye'nin üretimdeki gücüne dikkat çekti. Kasap, "İncir üretiminde dünya lideriyiz. En yakın rakibimiz Mısır'dan yüzde 85 daha fazla üretim gerçekleştiriyoruz. Bu tablo bize şunu açıkça gösteriyor; incirde üretim fazlamız var, fakat bu üretimi yüksek katma değerli şekilde değerlendirmek için yeni stratejilere ihtiyacımız var." diyerek mevcut potansiyelin kullanılamadığını vurguladı.
SORUNUN KAYNAĞI TARLADA BAŞLIYOR
Peki, bu krizin temelinde ne yatıyor? Uzmanlara göre sorunlar henüz tarladayken başlıyor.
- Üretim Hataları: Aydın Adnan Menderes Üniversitesi'nden Prof. Dr. Engin Ertan, "İlekleme torbalarının zamanında toplanmaması gibi küçük ihmaller ürünün bozulmasına yol açıyor." diyerek basit hataların kaliteyi düşürdüğünü belirtti.
- Küçük Ölçek ve Geleneksellik: Aydın Ticaret Borsası'ndan Ahmet Şenel ise asıl sorunun küçük aile işletmelerinin geleneksel yöntemlerle ve paketsiz üretim yapması olduğunu, bu durumun hem geliri hem de kalite standardını düşürdüğünü söyledi. Şenel, çözüm olarak "sözleşmeli üretim" modelini önerdi.
Sektör temsilcileri, üretimden ihracata kadar zincirin tüm halkalarında acil önlemler alınmazsa, Türkiye'nin dünya lideri olduğu bu stratejik üründe büyük bir pazar ve gelir kaybı yaşayacağı konusunda hemfikir.
