EYT düzenlemesiyle birlikte milyonlarca kişi emeklilik hakkı kazanırken, SGK’nın bütçesinde beklenmedik bir gelişme yaşandı. Şaşırtan tabloyu SGK uzmanı paylaştı. Böylesi 22 yıldır hiç görülmedi...
Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesiyle birlikte emekli sayısı rekor seviyelere ulaşırken, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) bütçesindeki açıkta beklenmedik bir düşüş yaşandı. Sosyal güvenlik uzmanı Ahmet Kıvanç'ın paylaştığı veriler, emeklilik sisteminde yaşanan çarpıcı değişimi gözler önüne seriyor.
EYT ETKİSİ: EMEKLİ SAYISI KATLANDI
EYT düzenlemesinin yürürlüğe girdiği 2023 yılı ve sonrasında yaşlılık aylığı bağlanan kişi sayısı son iki yılda 2,9 milyon arttı. 2024 yılında 724 bin kişi emekli oldu. Emeklilik dilekçesini Aralık ayında veren özel sektör işçileri ve BAĞ-KUR'lular ile 14 Ocak 2025 tarihine kadar veren kamu işçileri bu sayılara dahil değil. Yaklaşık 700 bini aşkın emekli hayatları boyunca, 2025 yılında emekli olanlara göre yüzde 30 oranında daha fazla aylık alacaklar. Bu rakamlar, sistemdeki emekli yükünün önemli ölçüde arttığını gösteriyor.
AKTİF/PASİF ORANI ALARM VERİYOR
Emekli sayısındaki artış, aktif sigortalı (çalışan) sayısının pasif sigortalı (emekli) sayısına oranını olumsuz etkiledi. 2024 yıl sonu itibarıyla aktif sigortalı sayısı 25,6 milyon, pasif sigortalı sayısı ise 16,7 milyon. Dosya bazında pasif sigortalı sayısına göre hesaplanan aktif/pasif oranı 1,61'e geriledi (2022'de 2,01 iken, 2023'te 1,66 idi). Özellikle uzun vadeli sigorta primi ödemeyen çırak, stajyer ve kursiyerler hariç tutulduğunda bu oran 2022 yılında 1,84 iken 2023 yılında 1,54'e, 2024 yılında da 1,49'a düştü. Bu durum, gelecekte sistemin sürdürülebilirliği açısından endişe yaratıyor.
SGK AÇIĞI NASIL AZALDI?
Emekli sayısındaki devasa artışa rağmen, SGK'nın açığı son 22 yılın en düşük düzeyine geriledi. 2022 yılında 39,7 milyar lira olan SGK'nın açığı 2023’te 39,4 milyar, 2024 yılında ise 10,3 milyar lira oldu.
Bu düşüşün arkasındaki temel nedenler şunlar olabilir:
- Ekonomik Büyüme: Türkiye ekonomisindeki büyüme, prim gelirlerini artırmış olabilir.
- Sigortalı Sayısındaki Artış: Kayıt dışı istihdamla mücadele ve teşvikler sayesinde sigortalı sayısında artış yaşanmış olabilir.
- Devlet Katkısı: Devletin SGK'ya yaptığı katkılar, açığın azalmasında etkili olmuş olabilir.
- Prim Artışları: Prim oranlarında yapılan artışlar, geliri yükseltmiş olabilir.
SORU İŞARETLERİ VE GELECEK BEKLENTİLERİ
SGK'nın açığındaki azalma sevindirici olsa da, aktif/pasif oranındaki düşüş uzun vadede sistem için risk oluşturuyor. Uzmanlar, sistemin sürdürülebilirliği için alınması gereken önlemler konusunda farklı görüşler belirtiyor:
- Prim Teşvikleri: İşverenlere sigorta prim teşvikleri verilerek, kayıt dışı istihdamın azaltılması ve çalışan sayısının artırılması.
- Emeklilik Yaşının Kademeli Olarak Artırılması: Emeklilik yaşının kademeli olarak artırılması, sistemdeki emekli yükünü azaltabilir.
- Ekonomik Reformlar: Ekonomik büyümeyi destekleyecek yapısal reformlar, prim gelirlerini artırabilir.
- Prim Oranlarında Düzenleme: Prim oranlarında yapılacak düzenlemelerle gelirlerin artırılması.
EYT sonrası SGK'da yaşanan bu ilginç tablo, emeklilik sisteminin geleceğiyle ilgili önemli soruları gündeme getiriyor. Emekli sayısındaki artışın sistem üzerindeki yükü, aktif/pasif oranındaki düşüşle daha da belirginleşirken, SGK açığındaki azalma umut veriyor. Ancak, sistemin uzun vadeli sürdürülebilirliğini sağlamak için kapsamlı bir reform yapılması kaçınılmaz görünüyor.
