Çiftçi kazanamamaktan, tüketici pahalı gıda tüketmekten şikayet ediyor. Tarım üretici enflasyonu ekimde aylık bazda gerilerken, gıda enflasyonu yükselmeye devam etti. TÜİK verilerine göre ekim ayında tarlada fiyatlar yüzde 1,13 düşerken, gıda fiyatları yüzde 3,20 arttı. TÜİK, eylül ayında yıllık yüzde 71,96, aylık yüzde 4,47 artan Tarım-ÜFE’nin ekimde yıllık yüzde 62,56, aylık yüzde eksi 1,13 olduğunu açıkladı.
Türkiye’de son yıllarda üretici para kazanamazken, tüketici de pahalıya gıda tüketiyor. Artan döviz kurları çiftçinin başta enerji olmak üzere maliyetlerini katlamaya devam ediyor. Ancak buna rağmen gıda tarlada ucuzlarken, rafta pahalanmaya devam ediyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) ekim ayı verilerine göre ayında tarlada fiyatlar yüzde 1,13 düşerken, gıda fiyatları yüzde 3,20 arttı. TÜİK), ekimde tarım üretici enflasyonunun yıllık yüzde 62,56, aylık yüzde eksi 1,13 olduğunu açıkladı.
TÜİK, Ekim Tarım Ürünleri Üretici Fiyat Endeksi verilerini paylaştı. Buna göre, Tarım-ÜFE’de, 2023 yılı Ekim ayında bir önceki aya göre yüzde 1,13 azalış, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 44,93 artış, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 62,56 artış ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 85,35 artış gerçekleşti. Sektörlerde bir önceki aya göre, tarım ve avcılık ürünleri ve ilgili hizmetlerde yüzde 1,31 azalış, ormancılık ürünleri ve ilgili hizmetlerde yüzde 1,56 artış ve balık ve diğer balıkçılık ürünlerinde yüzde 3,64 artış gerçekleşti. Ana gruplarda bir önceki aya göre tek yıllık bitkisel ürünlerde yüzde 4,32 azalış, çok yıllık bitkisel ürünlerde yüzde 1,62 azalış ve canlı hayvanlar ve hayvansal ürünlerde yüzde 3,11 artış gerçekleşti.
Yıllık artışın düşük olduğu alt gruplar sırasıyla, yüzde 13,71 ile lifli bitkiler ve yüzde 21,20 ile tahıllar (pirinç hariç), baklagiller ve yağlı tohumlar oldu. Buna karşılık, yıllık artışın yüksek olduğu alt gruplar ise sırasıyla, yüzde 168,05 ile yağlı meyveler ve yüzde 164,52 ile üzüm oldu. Bir önceki yılın aynı ayına göre azalış gösteren tek alt grup ise yüzde 19,08 ile turunçgiller oldu.
FİYATLAR DÜNYADA DÜŞÜYOR TÜRKİYE’DE 38 AYDIR ARALIKSIZ ARTIYOR
Dünyada gıda fiyatları gerilerken Türkiye’de aralıksız artıyor. Dünya gıda fiyatları ekim ayında şeker, tahıl, bitkisel yağlar ve et fiyatlarındaki düşüşlerin etkisiyle Mart 2021’den bu yana en düşük seviyeyi geriledi. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından derlenen, tahıllar, yağlı tohumlar, süt ürünleri, et ve şeker fiyatlarındaki aylık değişimleri izleyen dünya gıda fiyatları endeksi eylül ayındaki 121,3 seviyesinden ekim aynda 120,6 seviyesine düştü.
Öte yandan, küresel gıda fiyatları düşmeye devam ederken Türkiye’de ise sürekli artıyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı 2023 Ekim ayı enflasyon verisine göre, gıda enflasyonu yıllık yüzde 72, aylık yüzde 3,20 olarak gerçekleşti. Bu da, Türkiye’deki gıda fiyatlarının Ağustos 2020’den bu yana geçen 38 aydır aralıksız artması anlamına geliyor. Ayrıca, TÜFE’deki artış serisi ekim itibarıyla 58. aya taşındı. Yani Türkiye’de gıda fiyatlarının yanı sıra tüketici fiyatları da 58 aydır aralıksız artıyor.
TARLA VE RAF ARASINDAKİ FARK YÜZDE 683
Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, ekimde üretici ve market arasındaki en fazla fiyat farkının yüzde 683 ile limonda görüldüğünü belirtti. Ekimde üretici ve market arasındaki en fazla fiyat farkının yüzde 683 ile limonda görüldüğünü bildiren Bayraktar, limondaki fiyat farkını yüzde 234 ile kuru soğan, yüzde 214,8 ile marul, yüzde 200,4 ile maydanoz, yüzde 197,8 ile kırmızı mercimek ve yüzde 191,4 ile elmanın takip ettiğini kaydetti. Limonun 7,8 kat, soğanın 3,3 kat, marulun 3,1 kat, maydanoz ve kırmızı mercimeğin 3 kat ve elmanın 2,9 kat fazlaya satıldığına işaret eden Bayraktar, şu bilgileri paylaştı:
“Üreticide 2 lira 10 kuruş olan limon 16 lira 44 kuruşa, 3 lira 94 kuruş olan kuru soğan 13 lira 16 kuruşa, 7 lira 71 kuruş olan marul 24 lira 28 kuruşa, 3 lira 61 kuruş olan maydanoz 10 lira 84 kuruşa, 17 lira 50 kuruş olan kırmızı mercimek 52 lira 11 kuruşa, 9 lira 50 kuruş olan elma 27 lira 68 kuruşa markette satıldı.”
4 ALT GRUP DEĞİŞİM GÖSTERDİ
Aylık Tarım-ÜFE’ye göre 4 alt grup daha düşük, 10 alt grup daha yüksek değişim gösterdi. Bir önceki aya göre azalışın yüksek olduğu alt gruplar yüzde 8,04 ile sebze ve kavun-karpuz, kök ve yumrular ve yüzde 6,66 ile yumuşak çekirdekli meyveler ve sert çekirdekli meyveler oldu. Bir önceki aya göre artışın yüksek olduğu alt gruplar, yüzde 65,28 ile diğer ağaç ve çalı meyveleri ile sert kabuklu meyveler ve yüzde 35,65 ile yağlı meyveler oldu. Ekim 2023’te, endekste kapsanan 92 maddeden, 35 maddenin ortalama fiyatında azalış, 44 maddenin ortalama fiyatında ise artış gerçekleşti.
