Hükümetin ‘müjde’ diye duyurduğu memur zamları daha cebe girmeden iğneden ipliğe artan vergilerle buharlaştı. Akaryakıttan, beyaz eşyaya birçok kalemde KDV arttı. Pasaport, noter harçları da yüzde 50 zamlandı. Oluşan tablo ‘Kaşıkla verilenin kepçeyle alındığını’ gösterdi. Uzmanlar da ‘Devlette tasarruf pas geçildi seçim ekonomisinin ağır faturası 86 milyonun sırtına yüklendi’ dedi.
Seçim sürecinde artan bütçe yükü, asgari ücret ve memur maaşlarıyla birlikte katlandı. Hükümet çözümü ise tasarruf adımlarından önce vergileri artırmakta buldu. Meclis’e sunulan torba yasada MTV’nin iki katına çıkaran madde de yer aldı. Cumhurbaşkanı imzasıyla yayımlanan kararlarla birlikte diğer vergi ve harçlar da arttı. KDV yüzde 18 olan ürünlerde yüzde 20’ye çıktı. Yüzde 8 olan ürünlerde ise yüzde 10’a yükseldi.
‘YANLIŞ POLİTİKALARIN YARATTIĞI YÜKÜN BEDELİNİ MİLLET ÖDÜYOR’
Pasaport, noter ve vize harçları da yüzde 50 artırıldı. Akaryakıtta ÖTV artışının ardından KDV de yüzde 20’ye yükseltilerek çifte vergi zammı geldi. Maaş zamlarının vergiler üzerinden karşılanması tepki çekti. Tüketiciyi Koruma Derneği ‘Acı reçete yine millete. Krizin faturasını neden millet ödüyor?’ açıklaması yaptı. Muhalefet temsilcileri “Yanlış politikaların yarattığı bedeli beşikteki bebekten emeklilere tüm toplum ödeyecek” dedi.
DEVLET TASARRUF YAPMADI YÜKÜ MİLLETE YÜKLEDİ
KERİM ROTA: Satın alma gücü daha da düşecek. Böylece seçim vaatlerinin faturası dolaylı vergilerle yine orta sınıf ve dar gelirliye kesilmiş olacak.
HAKAN KARA: Bütçe dengesi yeniden tesis edilmeli ancak bütçe tedbirleri tasarruftan ziyade vergilere yüklendi.
UĞUR GÜRSES: Devasa bir bütçe açığına koşarken vergilerin artacağı açıktı. Sorun şu ki harcamaları kısma konusunda bir çaba yok.
YALÇIN KARATEPE: Her taraftan vergi yağıyor. Ele geçmeyen asgari ücret ve memur maaş zamları var ya, işte onlar gerçekte yoklar.
Türkiye ekonomisinde seçim öncesi alınan kararların acısı seçim sonrasında çıkmaya devam ediyor. Bütçede, dış ticarette ve piyasalardaki koca delik büyümeye devam ederken, buna bir de seçim vaatleri eklenince iş iyice sarpa sardı. Seçim öncesinde kesenin ağzını açan hükümet, bir dizi teşvik açıklamış, hiç olmaz denilen erken emeklilik (EYT) sistemini devreye almış ve yapılacak bütün zamları seçim sonrasına ertelemişti. O dönemde vatandaşlara toz pembe gelen bu dönem seçim sonrasında acı reçeteyle birlikte ortaya çıktı. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in göreve gelmesiyle birlikte acı reçete de uygulanmaya başlandı.
Şimşek daha önce de vergilerle ilgili “Vergiyi, tabana yayacağız” açıklamasını yapmıştı. Dün sabah itibarıyla birlikte yeni vergiler de açıklandı. Daha önce motorlu taşıt vergisi, iki katına çıkarılmıştı. 2023 yılı için belirlenen genel kurumlar vergisi oranı yüzde 20’den yüzde 25’e yükseltilmişti. Çevre Kanunu’nda öngörülen cezaların iki katına kadar çıkarılması konusunda Cumhurbaşkanına yetki verildi. Torba kanun düzenlemesiyle birlikte, akaryakıt ve doğalgazın içinde yer aldığı sayılı ÖTV listesine, maktu vergi tutarlarının 6 aylık YİÜFE oranında otomatik olarak artırılmasını öngören bir madde de mevzuata girdi. Bunun hemen ardından gelir yaratıcı önlemler kapsamında ikinci bir bizi düzenleme ile vergi ve harçlar artırıldı.
Resmi Gazete’de yayımlanan düzenleme ile katma değer vergisi (KDV) genel oranı yüzde 18’den yüzde 20’ye yükseltildi. Bazı mal ve hizmetler için uygulanan yüzde 8’lik KDV ise yüzde 10’a yükseltildi. Temizlik ürünlerinde KDV 12 puan arttı. Maktu harç tutarları yüzde 50 daha arttı. Cep telefonu kaydetme 20 bin lira oldu. Şans oyunlarında da vergi artışı oldu. Sigorta işlerinde bile muamele vergisi yüzde 20’ye ulaştı.
TEMİZLİK MADDELERİ ÜRÜNLERİ KDV’Sİ YÜZDE 20 OLDU
Resmi Gazete’de yayımlanan düzenleme ile KDV genel oranı yüzde 18’den yüzde 20’ye yükseltildi. Bazı mal ve hizmetler için uygulanan yüzde 8’lik KDV ise yüzde 10’a yükseltildi. Mal ve Hizmetlere Uygulanacak Katma Değer Vergisi Oranlarının Tespitine İlişkin Kararda yapılan değişiklikle, genel KDV oranları 2’şer puan artırılırken, temizlik ürünlerindeki KDV artışı 12 puan oldu. Daha önce yüzde 8’lik ürünlerin yer aldığı II sayılı listede yer alan; sabun, şampuan, deterjan, dezenfektanlar, ıslak mendil (sabun, deterjan veya solüsyon emdirilmiş olsun olmasın), tuvalet kağıdı, kağıt havlu, kağıt mendil ve peçete, ürünleri bu listeden çıkarıldı. Listeden çıkarılan bu ürünler otomatikman genel KDV oranına tabi hale geldiler ve KDV oranları yüzde 8’den yüzde 20’ye çıkmış oldu.
10 YILLIK PASAPORT HARCI 5 BİN 444 LİRA
Ehliyet hariç tüm harçlar yüzde 50 artırıldı. Bu artış, sürücü belgesi harçları hariç olmak üzere, pasaport, çalışma izni, tapu ve kadastro, ipotek, dava, noter, yargı, gemi-liman, ruhsat ve diploma harçları da dahil olmak üzere pek çok alanda tahsil edilen harçları kapsıyor. Bu zamla beraber 6 aylık pasaportun harcı 689 liradan bin 34 liraya yükseldi. 3 yılın üzerindeki pasaportun harç bedeli ise 3 bin 295 liradan 4 bin 943 liraya çıktı. Kararda defter bedellerinin artırılmasına yönelik bir bilgi yer almadı. Defter bedelinin 501 lira olarak kalması durumunda 3 yılın üzerindeki pasaportun toplam maliyeti 5 bin 444 liraya ulaştı.
YURTDIŞINDAN TELEFON GETİRME DEVRİ BİTTİ
Yurt dışından getirilen cep telefonlarının kaydedilmesi için gereken harcın 20 bin TL’ye çıkarılmasına karar verildi. Yeni harç miktarı yarından itibaren geçerli olacak. Bugün Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı öncesinde bu ücret 6 bin 91 TL’ydi. 2022 sonuna kadar ise 2 bin 732 TL olarak uygulanmıştı. Böylece IMEI harcı 7 ayda 7,3 katına çıkmış oldu.
IMF’Yİ BİLE ARAR HALE GELEBİLİRİZ
Ekonomist Mustafa Sönmez “Zengini değil, ortalama tüketiciyi yolacaklar vergi diye. KDV yüzde 18’den yüzde 20’ye yükseltildi. Benzin, tütün, alkol, elektronik cihazlarda KDV yüzde 20. KDV’si yüzde 8 olan birçok üründe oran yüzde 10’a çıkarıldı. İğneden ipliğe 2 puan vergi zammı geldi. Kaşığın ucuyla ver, sapıyla çıkar. Öyle bir kamu açığı batağına sapladılar ki ülkeyi hem SGK açıkları hem bütçe açıkları dikiş tutmaz halde. Banka ve şirketler için kurumlar vergisi artışı, tüketici için özellikle KDV yükünü artırmak, açığı daraltmaya yetmez. KKM yükünü TCMB ye atmak da yetmez. Batak büyüyecek. Türkiye, milli gelirine göre vergisi düşük bir ülke. 2022 GSYH 15 trilyon, alınan vergi 2.3 yani yüzde 15. Bu oran Fransa’da yüzde 40 a yaklaşıyor. Yani vergiyi doğru dürüst salmayan, toplamayan, adaletsiz vergi yükü olan bir ülke. Harcamalar da adaletsiz ve vergiye dayanmıyor. Çivisi çıkmış. Vergi yağmurunu görünce buna IMF’siz IMF programı diyen oluyor. Öyle değil. O dediğiniz 31 Mart 2024 sonrası. Şimdilik alacalı bulacalı bir şey yapıyorlar Enflasyona kaç, ücretlere tut! Faiz artışı göstermelik, seçim ekonomisi tedavülde. Böyle IMF programı olmaz. Göreceksiniz” ifadelerini kullandı.
’22 YILLIK DÜZELTME’
Ekonomist Hakan Kara da sosyal medya hesabı üzerinden şu paylaşımı yaptı: “Bütçe dengesini yeniden tesis etme çabası makul. Öte yandan maliye politikasının bütçe dengesinin ötesinde refah, vergi adaleti, bölüşüm ve verimlilik gibi faktörler açısından da ele alınmasında fayda var. 2001 sonrası uygulanan politikaların ötesine geçmek istiyorsak bunu yapmamız gerekiyor. Etkin bir çerçeve için, örneğin yüksek miktardaki verimsiz teşviklerin (vergi, kredi, prim vs) gözden geçirilerek sadeleştirilmesi ve uzun vadeli sanayi politikası ile uyumlaştırılması sağlanmalı.”
‘NEYSE Kİ MARKET POŞETİ HALA 25 KURUŞ’
Ekonomist İris Cibre “Vergiler altında eziliyoruz demeyin. Merak etmeyin KKM ye ödenen kur farkları yerinde. Pardon unutmuşum nüfusun birikimi olan tabakasına falan ödeniyordu o. Vergiler herkese yükseldi. Hepimize yükselmeyen tek şey market poşeti. Neyse ki hala 25 kuruş.”
MAAŞ ZAMMI YASALLAŞMADAN YOK OLDU
Ekonomist Uğur Gürses “Maaş zammı yasalaşmadan KDV zammı yürürlüğe girdi. Başkanlık rejiminin hızı müthiş. Devasa bir bütçe açığına koşarken, buna önlem almanın üç yolu vardı; gelirleri artırmak, harcamaları kısmak, hiçbir şey yapmadan açığı borçlanmayla finanse etmek. Son 1 yılda yüzde 15-20’lik absürt faizlerle kimse Hazine’ye gönüllü borç vermiyor. Vergi artışının geleceği çok açıktı. Sorun şu ki; harcamaları kısma konusunda henüz bir çaba yok. Madem Bakan Şimşek bütçe dengelerinin belirsizliğinin ortadan kalkmasını istiyor; parça parça adımları atarken bütüne dair bir şeyler de söylemeli. Harcamalar ne olacak? Borçlanma piyasası normale nasıl dönecek?”
ŞANS OYUNLARI DA ARTIK DAHA PAHALI OLACAK
Vergi oranı; spor müsabakalarına dayalı müşterek bahislerde 5’ten yüzde 10’a, at yarışlarında yüzde 7’den yüzde 14’e, diğer şans oyunlarında ise yüzde 10’dan yüzde 20’ye yükseltildi. Tüketici kredilerinde Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BMSV) yüzde 10’dan yüzde 15’e çıkarıldı. Böylece faiz, komisyon ve ücret gelirleri üzerinden alınan vergi yüzde 50 artacak.
BENZİNE DE ZAM GELİYOR
Ekonomistler de alınan kararları değerlendirdi. Ekonomist Oğuz Demir “KDV artışı sonrası sadece vergideki artıştan ötürü pompa fiyatları artacak. Benzin litre fiyatı 45 kuruşa yakın motorin litre fiyatı 40 kuruşa yakın yükselecek” dedi.
‘2001 MODELİNE GERİ DÖNÜŞ’
Gelecek Partili ekonomist Kerim Rota da “2001 Modeline dönüş. Artan vergilerle beraber düşecek satın alma gücümüz, 1997’den bu yana en yüksek Temmuz enflasyonu ile tanışmamızla daha da düşecek. Böylece seçim vaatlerinin faturası dolaylı vergilerle yine orta sınıfa ve dar gelirliye kesilmiş olacak” yorumunu yaptı.
‘ASGARİ ÜCRET VARYA O ARTIK YOK’
Ekonomist Yalçın Karatepe “Her taraftan vergi yağıyor. KDV oranları artmış, BSMVD artmış, yurtdışından getirilen telefon harcı çıldırmış. Hani şu henüz elinize geçmeyen yeni asgari ücret ve memur maaş zamları var ya, işte onlar gerçekte yoklar.” Ekonomist Doç. Dr. Baki Demirel “Yani işsizliği artıracağız, emekçinin kemerini sıkacağız, talebi öldürüp enflasyonu yeneceğiz. Bence başarı şansınız yok Sayın Bakan. Ancak en azından tarafınız belli. Sermayeden yana sıkı duruş sergiliyorsunuz. En temel sıkı duruş bu olsa gerek” ifadelerini kullandı.
‘SORUMLUSU BİZ DEĞİLİZ CEZASINI NİYE BİZ ÇEKİYORUZ’
Tüketiciyi Koruma Derneği (TÜKODER), Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı kararıyla birçok üründe vergilerin artırılmasına tepki gösterdi. TÜKODER “Sabah uyandığımızda yoksul tüketiciye yazılan acı reçete karşımıza çıktı. Verilen asgari ücret zamları, yoksul emekçinin eline geçmeden erimiş; emekli ise ölüme mahkum edilmeye çalışılmaktadır. Kötü giden ekonominin, büyüyen cari açığın, hoyrat harcanan kamu kaynaklarının ve boşalan hazinenin sorumlusu yoksul halk değildir” ifadelerine yer verildi. TÜKODER, dolaylı vergilerin yükseltilerek faturanın halka kesilmesinin kabul edilemez olduğunu vurgulayarak “Ekonomiyi bu duruma kimler getirdi ise sorumlular onlardır. Geçmediğimiz köprülerin, oto yolların, tünellerin, kullanmadığımız havaalanlarının ücretlerinin döviz bazlı ödenmesi için kimler karar verdi ise, kimler eksik bilgilendirme ve hesaplar yaptı ise sorumlu onlardır. Bu artışlar kabul edilemez, krizin sorumlusu biz değiliz, neden faturasını biz ödüyoruz” açıklamasını yaptı.
‘SEÇİM JESTİNİ CEBİMİZDEN ÖDEDİK’
Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu Genel Başkanı Mehmet Yeşildağ, ülkenin AK Parti iktidarının uzun süredir yanlış ekonomi politikalarının sancılarını yaşadığını belirtti. Yeşildağ “Hükümet seçim öncesi uyguladığı telafi edici politikalar ve seçim sonrasına dönük vaatleriyle ülkeyi 5 yıl daha yönetme yetkisi almıştır. Ancak ekonomik sıkıntının ve yaygın ifadeyle ‘boş tencere’nin durumu ne olacaktır. AK Parti iktidarında uzun yıllar görev yapan Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, bugünkü tablonun sorumlularından biridir. Emekçilerin çıkar ve beklentileri Şimşek’in politikalarıyla taban tabana zıttır. İşçileri, memurları ve emeklileri zor günler beklemektedir. AKP iktidarı bir kez daha krizin faturasını işçiye ve memura kesmeye hazırlanmaktadır.” TÜİK’in enflasyon hesabını “Bu rakamlara göre zam alacak işçi ve emekçi, aslında Cumhur İttifakı’nın ‘seçim jesti’ olan doğalgaz hamlesini cebinden ödemiştir” ifadeleriyle yorumladı.
