OVP'nin açıklanmasının ardından uyarıda bulunan vergi uzmanları, otomobilden konuta kadar birçok alanda vergilerin artabileceği sinyalini verdi. Peki, OVP'nin ardından hangi alanlara yeni vergi gelecek? Mevcut vergilerde ne kadar zam olacak? İşte, merak edilen o soruların yanıtı...
2024 ile 2026 yıllarını kapsayan Orta Vadeli Program'da (OVP) vatandaşın vergi yükünü çoğaltacak yeni düzenlemelerin yer alması dikkat çekti. OVP'de bulunan tahminlere göre hükümet, bütçe açığının 2023 yılında 1,6 milyon TL, 2024 yılında 2,65 trilyon TL, 2025 yılında 1,82 trilyon TL ve 2026 yılında ise 1,82 trilyon TL olacağını tahmin ediyor.
Devlet harcamalarında yaşanan artışın 2025 yılı itibariyle yavaşlayacağına dair tahmin, bütçe açığını daraltma amaçlarıyla da doğru orantıda. Fakat, yeni vergiler getirilerek de vergi oranlarını artırarak bu açığın kapatılması yolunun tercih edileceğinin işareti, vergi gelirleri tahminlerinde dikkat çekici artışlara neden oldu.
OVP'deki tahminlere göre hükümet, vergi gelirlerinin 2023 yılında 81,4 oranında artış göstererek 4,2 trilyon TL'yi geçeceği düşünülüyor.
Vergi gelirlerinin 2024 yılında 73 artış ile 7,4 trilyon TL'yi bulması beklenirken, 2025 yılında bu rakamın yüzde 28,5 artış ile 9,6 trilyon TL'ye ve 2026 yılında da yüzde 19,3 artış ile 11,4 trilyon TL'ye çıkması bekleniyor.
GAYRİMENKUL ALIM SATIMLARINDA YENİ ZORUNLULUK
OVP'de bulunan vergi düzenlemelerine dair dikkat çeken noktalardan biri de direk vergilere yönelik. Söz konusu maddede 'orta vadede doğrudan vergilerin payının artırılacağı' bilgisi yer alıyor.
Bu maddeyle ilgili sozcu.com.tr'ye değerlendirme yapan Ondokuz Mayıs Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mali Hukuk Ana Bilim Dalı Prof. Dr. Murat Batı, bunun gelir, kurumlar, emlak ,MTV ve değerli konut vergisinin kapsamının genişletilip veya vergi oranlarının artırılacak olması anlamına gelidğini belirtti.
Batı, konuyla ilgili “Bu kapsamda gayrimenkul alım-satımlarında ekspertiz zorunluluğu geliyor. Kişiler artık belirlenecek yeni tutar üzerinden harç ödeyecek, müteahhitler de o tutar üzerinden gelir ya da kurumlar vergisi verecek” diyen Doç. Dr. Batı, “KDV de bu yeni tutar üzerinden, varsa hesaplanacak. Bunun dışında, emlak vergisi yeniden yazılıyor” ifadelerini kullandı.
O ARAÇLARDA ÖTV ARTIŞI YAŞANABİLİR
OVP'de vergi düzenlemelerine dair maddelerden biri de karbon vergisiyle ilgili. Söz konusu maddede karbon vergisi niteliği taşıyan vergilerin tekrardan değerlendirileceği ve tamamlayıcı karbon vergisinin ekonomik etkilerinin analiz edileceği yer alıyor.
Prof. Dr. Batı, bu maddeyi 2 bin CC ve üzerindeki lüks otomobillere yeni ÖTV artışı gelebilir şeklinde değerlendirerek şunları aktardı:
“Bu tarz vergiler kapsamında, benzin ve dizelle çalışan araçların ÖTV ve MTV’sinde artışa gidilip, elektrikli araçlara ise teşvik amaçlı düşük oranlı vergi düzenlemeleri gelebileceğini düşünüyorum.”
VERGİ TABANI GENİŞLETECEK YENİ VERGİLER GELECEK
OVP'de bulunan bir başka madde ise vergi tabanının genişletilmesine dair. Bu maddeyi de değerlendiren Prof. Dr. Batı, bu zamana kadar vergi alınmayan ürünlerden de artık vergi alınabileceğinin altını çizdi.
Bunlara Kur Korumalı Mevduat'tan (KKM) kazanılan gelirler ile kripto varlıklardan kazanılan gelirlerin vergilendirilmesini örnek gösteren Batı aynı zamanda, pırlanta ile altın gibi değerli madenlerden ÖTV alınmasının da bu kapsama girdiğini söyledi.
ESKİ VERGİ DÜZENİNE DÖNÜŞ MÜ VAR?
Batı aynı zamanda, 1982 ile 1998 yılları arasında uygulanan gelir vergisi kapsamındaki hayat standardı esasının tekrardan uygulanacağına dair sinyaller alındığını da söyledi.
Hayat standardı esası, bazı meslek dallarının düşük gelir elde ettiği durumlarda da gelir vergisi ödemek zorunda kalmalarına ilişkin bir uygulama. Mesela bir doktor, mali müşavir veya avukat bu sene zarar etse dahi hayat standardı esası doğrultusunda belirlenmiş olan tutarda gelir vergisi ödemek zorundadır.
EK BÜTÇEYE RAĞMEN BÜTÇE AÇIĞI YÜKSEK!
İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Bölümü'nden Öğretim Üyesi Prof. Dr. Binhan Elif Yılmaz da, bu sene mevcut bütçenin yüzde 25'i kadar ek bütçe çıkarılmış olmasına rağmen yine de yüksek miktarda bütçe açığının oluşacağına dikkat çekerek şunları aktardı:
“Mali disiplindeki bu bozulmanın 2024 yılında da devam edeceği öngörülüyor” diyen Prof. Dr. Yılmaz, “2024 için de 2023’te de olacağı gibi, bütçe açığının milli gelire oranının yüzde 6,4 olarak gerçekleştikten sonra ancak 2025'te yüzde 3,4'e indirilmesi hedefleniyor.
2023’te ek bütçe 5,6 trilyon TL'lik bir büyüklüğe ulaşsa da harcama düzeyi 6,6 trilyon olarak gerçekleşecek” diyen Yılmaz, “Yüksek enflasyonun bütçe harcamalarını nominal olarak artırması sonucu hem bütçenin mal ve hizmet harcamaları ve cari transferleri ile bütçenin en önemli yükü olan personel harcamaları artmaya devam edecek.”
HAZİNENİN FAİZ YÜKÜNDE ARTIŞ KAÇINILMAZ
“2024 yılı için programlanan bütçe harcaması 11,1 trilyon TL ve bu rakam ek bütçeyle büyüyen 2023 yılı bütçe harcamalarının %70 oranında artması anlamına geliyor. Ancak bütçe harcamaların artış hızı 2025 ve 2026 yıllarında bir önceki yıla göre yüzde 15'e düşüyor. 2024’te de bütçe, harcamacı yapısına devam edecek, bu yapıda yerel seçimlerin etkisi kendisini gösterecek. Ancak 2025 ve 2026 yıllarında maliye politikasının oldukça sıkılaştığına şahit olacağız.
Bütçe harcamaları içinde borç faiz giderlerinin oranı 2023'te yüzde 9 olarak gerçekleşecek olsa da, iç borç stokundaki hızlı artış ve sıkı para politikasının DİBS faizlerini yukarı yönlü etkilemesi ile hazinenin faiz yükü artacak ve gelecek yıllarda borç faiz giderleri kademeli olarak artarak 2026 yılında bütçe harcamalarının yüzde 15'ine kadar çıkacak.”
