15 aydır kapalı olan esnaf, 5 bin TL hibe için ‘Helalleşme teklifinden iyi ama bu ancak bir aylık kira parası’ dedi. Toplam desteğin, yerel seçimde harcanan ihtiyat akçesinin 10’da biri bile etmediğinin altı çizildi. Pandemide vatandaşına faizli kredi verip borçlandırdığı için övünen Türkiye’nin buna karşılık en az yardım yapan ülkeler arasında olduğunu gösteren uluslararası raporlar da sorunlu tabloyu ortaya koydu.
Salgın boyunca yeterli destek almadan kepenk kapatmak zorunda kalan yaklaşık bir milyon 385 bin esnaf, toplam 4.6 milyar TL’lik hibeyle nefes aldı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan “Vatandaşına etkin destek sağlayan ülkeyiz. Bunu uluslararası kuruluşlar ifade ediyor” dedi.
IMF’nin, kredileri gösteren likit destek listesinde Türkiye, üst sıralara yerleşti. Ancak gelire göre vatandaşına yardım kategorisinde son üçte yer alabildi.
‘DESTEKLERDE TOGO’NUN BİLE GERİSİNDEYİZ’
İş yeri sahipleri de daha kapsamlı ödemelerin yapılması için çağrıda bulundu. Son hibe paketinin yetersizliğini işaret eden Ekonomist Prof. Ceyhun Elgin “168 ülke arasında 95’incilikten 92’nciliğe çıktık. Namibya, Etiyopya ve Togo’nun gerisindeyiz” dedi.
CHP’li Mahir Polat “128 milyar dolarla 2 milyon esnafa 480 bin TL destek verilebilirdi. 15 ay sonra 3 bin 5 bin hibe açıklandı. Bu parayla esnaf hangi ihtiyacı karşılayacak?” tepkisini gösterdi.
YARDIMDA SONUNCU KREDİDE BİRİNCİYİZ
Hükümet pandeminin üzerinden 15 ay geçtikten sonra, esnafa hibe desteği açıkladı. Yapılacak hibenin yetersiz olduğunu paylaşan esnaf, önce kredi sonra da kira ve fatura içinde boğulduklarını söyledi. CHP’li Veli Ağbaba “1 defalık 5 bin lira hibe vereceklerini müjdeliyorlar! 5 bin/15 ay 333 lira eder. Bu para kapalı esnafın kirasına mı, Bağkur primine mi, faturasına mı çare olacak?” dedi.
Pandemi döneminin en büyük kaybedeni esnaf ve çalışanlar oldu. 1 yıldan fazladır kısıtlamalarla boğuşan esnaf için destek beklenenden çok sonra geldi. Bu süreçte ekonomik olarak pandemiden etkilenen birçok kişi hem krediye hem de borca boğuldu. Türkiye bu süreçte esnafa en az destek veren ülkelerden biri olarak dikkat çekti.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da ‘helallik’ isteyerek esnafa yeterli desteği veremediklerini paylaşmıştı. Önceki gün de Cumhurbaşkanı Erdoğan, iki ayrı grup halinde 1 milyon 384 binden fazla esnaf ve sanatkara toplam 4 milyar 622 milyon liralık kaynağı karşılıksız olarak vereceklerini açıkladı. Borcundan dolayı kepenk kapatan ve bir daha çalışamayacak duruma gelen birçok esnaf verilen desteği ‘çok çok geç kalındı’ diyerek eleştirdi. IMF’nin araştırması da bunu doğruladı.
Türkiye, gayri safi yurt içi hasılaya oranla en az harcama yapan ülkelerden biri oldu. Ocak 2020’den Mart 2021’i kapsayan dönemde ülkelerin gayri safi yurt içi hasılaya (GSYİH) oranla salgın için ne kadar harcadığını gösterdi. Verilere göre Türkiye, şu ana kadar GSYİH’nın yüzde 1,9’una tekabül edecek kadar ek harcama yaptı, vergi indirimi gibi uygulamalarla hazine gelirlerinde kesintiye gitti.
GSYİH’nın yüzde 2,5’inden azına tekabül edecek kadar az harcama yapan ülkeler arasında Türkiye, Meksika, Suudi Arabistan, Arnavutluk, Cezayir, Ermenistan, Azerbaycan, Belarus, Belize, Botsvana, Brunei, Romanya ve Katar yer aldı.
Ekonomist Prof. Ceyhun Elgin şu yorumu yaptı: “Açıklanan 4.6 milyar TL’lik (556 milyon dolar) esnaf hibe paketi GSYİH’nin yaklaşık yüzde 0,06’sına denk geliyor. Bu da bizi Mart 2020’den beri tuttuğumuz veri tabanında yüzde 4,06’lık bir toplam mali paket büyüklüğüne ulaştırdı.
Sıralama olarak da 168 ülke arasında 95’incilikten 92’nciliğe çıktık. 92’ncilik sıramızla mali teşvik açısından Barbados, Namibya, Etiyopya, Afganistan, Tonga’nın da aralarında olduğu 91 ülkenin gerisinde olduğumuzu söyleyebiliriz.”
ESNAF KAN AĞLIYOR
HDP Eş Genel Başkanı Mithat Sancar, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın esnaf için açıkladığı bir defaya mahsus 3 ve 5 bin TL’lik hibe desteğine “15 aydır kapanan esnafa açıklanan destek bu işte. Esnaf ve iş yeri sahipleri kan ağlıyor. 15 aydır esnaf ve işyerleri kan ağlıyor. Esnafa bir kereye mahsus, beşli çeteye geldiğinde son 10 yılda 128 kez vergi indirimi var. Bu 128 rakamında bir şey var gerçekten” diye tepki gösterdi.
‘AYDA 333 LİRA NEYE ÇARE OLACAK’
CHP’li Veli Ağbaba verilen desteğe tepki gösterdi. Ağbaba “15 aydır açlığa mahkum edilen esnaftan küçük bir kısmına 1 defalık 5 bin lira hibe vereceklerini müjdeliyorlar! 5 bin/15 ay = 333 lira. Bu para kapalı esnafın kirasına mı, Bağkur primine mi, faturasına mı çare olacak? Dünyada halkından bu kadar kopuk bir iktidar yoktur.
Nisan ayında faiz lobilerine 67,5 milyar TL ödeyen AK Parti hükümeti, 1 milyon 385 esnafa 4 milyar 622 milyon TL’yi müjdeledi” dedi. CHP’li Mahir Polat ise “İç ettikleri 128 milyar dolar ile 2 milyon esnafa pandemide 480 bin TL destek verilebilirdi” diye konuştu.
