Konya’da Çatalhöyük’teki kazılarda bulunan 8 bin 600 yıllık ekmek, bugüne uyarlanarak pişirildi. Aşçı Ulaş Tekerkaya, eski tarifin modern mutfakta nasıl canlandırılacağına dair yaptığı onlarca deneme ile bu eski lezzeti yeniden keşfetti. Lezzet farkı, günümüz ekmeğinden oldukça farklı!
Konya'nın Çumra ilçesinde yer alan Çatalhöyük’te yapılan kazılarda bulunan kömürleşmiş ekmek örneği, bilim dünyasında büyük yankı uyandırmıştı. Yaklaşık 8 bin 600 yıllık bu ekmek, Neolitik Çağ insanlarının mutfak kültürü ve beslenme alışkanlıkları hakkında önemli ipuçları veriyor. Bilimsel analizler, bu ekmeğin içerdiği tahılların bugüne kadar pek çok farklı şekilde pişirilmiş ekmekten oldukça farklı olduğunu gösterdi.
Ulaş TEKERKAYA’DAN TARİHİ LEZZETİ YENİDEN HAYATA GEÇİRME ÇABASI
Çatalhöyük’teki kazı ekibi, yaklaşık 6 bin 600 yıl öncesine tarihlenen, mayalanmış bir ekmek numunesi bulmuştu. Bu buluntu, bilim dünyasında büyük heyecan yaratırken, Konya’lı aşçı Ulaş Tekerkaya da bu tarihi ekmeği modern mutfak koşullarında yeniden üretmek için kolları sıvadı. Tekerkaya, bu eski ekmeğin lezzetini ve yapısını günümüz mutfağına uyarlamak için bir yıl boyunca denemeler yaptı.
İÇERİĞİNDEKİ TAHILLAR VE LEZZET DEĞİŞİKLİĞİ
Tekerkaya, Çatalhöyük’te bulunan ekmeğin tarifini oluştururken, dönemin tahıllarından olan bezelye, arpa, buğday ve karaburçakları tercih etti. Çatalhöyük’teki Neolitik insanlarının kullandığı el değirmenlerinde tahılları öğüterek hamurunu hazırlayan Tekerkaya, bu hamuru Meram Şehir ve Yaşam Kültürü Müzesi'nde odun ateşinde pişirdi. Sonuç ise oldukça ilginçti: Günümüz ekmeğinden farklı olarak çok daha zengin tahıl içerikli, besleyici ve lezzetli bir ekmek ortaya çıktı.
ONLARCA DENEMEDEN SONRA LEZZETİ BULDU
Tekerkaya, yaptığı onlarca deneme sonucunda ekmeğin "son haline" ulaşmayı başardı. İlk başlarda ekmek oldukça sert ve acımtırak bir tatta olsa da, Tekerkaya’nın sabırlı çalışmaları sayesinde son halindeki ekmek oldukça lezzetli ve doyurucu bir hale geldi. "Başlarda çok sert ve acımtırak bir tat vardı, ancak denemelerle doğru tarifi buldum. Sonunda çok lezzetli bir ürün elde ettim" diyerek başarıya nasıl ulaştığını anlattı.
BİLİMSEL ANALİZLER, EKMEĞİN TARİHİNE IŞIK TUTTU
Çatalhöyük'teki kazı heyeti, ekmek numunesinin içeriğini belirlemek amacıyla ileri teknoloji kullanarak bilimsel analizler gerçekleştirdi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Araştırma ve Uygulama Merkezi (BİTAM) tarafından yapılan testlerde, ekmeğin içindeki baklagillerin ve tahılların mayalanmayı hızlandırarak özel bir lezzet profili oluşturduğu tespit edildi. Gaziantep Üniversitesi Öğretim Görevlisi Salih Kavak, ekmeğin içindeki baklagillerin mayalanmayı hızlandırdığını belirterek, bu keşfin bilimsel olarak daha fazla inceleneceğini ifade etti.
“EKMEK, GÜNÜMÜZ SOMUNLARINDAN ÇOK FARKLI”
Ekmek numunesini tadan bazı kişiler ise bu eski ekmeğin günümüz ekmeklerinden çok farklı bir tat ve dokusu olduğunu belirtti. Petek Zülal Güleç, ekmeğin tahıl zenginliğinin belirgin olduğunu ve "bal, yağ ve reçele gerek olmadığını" söyledi. "Bu çok lezzetli, atalarımızın her zaman daha iyisini bildiğini görmüş olduk" diyerek, bu eski lezzeti deneyimlemenin verdiği mutluluğu dile getirdi.
ÇATALHÖYÜK EKMEĞİ: GELECEK NESİLLERE AKTARILAN BİR MİRAS
Ulaş Tekerkaya, Çatalhöyük’ün mutfak kültürüne dair çalışmalarını sürdürürken, bu eski tarifin geleceğe taşınması gerektiğine inanıyor. "Bilimsel analizler sayesinde elde edilen bu bilgi, sadece tarihsel değil, aynı zamanda modern beslenme alışkanlıklarımızı da şekillendirebilir. Anadolu'da pişirilen somun ekmeği, eski tariflerin geleceğe aktarılması için bir örnek olabilir" diyen Tekerkaya, bu tarihi bulgunun insan sağlığına da katkı sağlayacağına inandığını vurguladı.
TÜBİTAK TESTLERİ, EKMEĞİN TARİHİNİ AÇIKLADI
Çatalhöyük kazı heyeti başkanı Prof. Dr. Ali Umut Türkcan, 8 bin 600 yıllık ekmeğin tarihlendirilmesine yönelik yapılan testler hakkında bilgi verdi. TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi'nde yapılan radyokarbon testlerinin, numunenin milattan önce yaklaşık 6 bin 600 yılına kadar gittiğini gösterdiğini açıkladı.
SONUÇ: TARİHİ LEZZETLERİ GÜNÜMÜZDE YAŞATMA ÇABASI
Çatalhöyük’te bulunan eski ekmeğin tarifi, bir yandan tarihe ışık tutarken, diğer yandan bu lezzetleri yeniden keşfetmeye yönelik bir çaba ortaya koyuyor. Ulaş Tekerkaya'nın başlattığı bu proje, geçmişin mutfak kültürlerinin günümüzle buluştuğu önemli bir örnek. Yeni nesil aşçılar ve gastronomi meraklıları, bu tarihi ekmeği pişirerek, geçmişin zengin mutfak kültürünü yeniden yaşama fırsatı bulacak.
