Üretici ve tüketici arasındaki makas açılıyor: 2025'in zam şampiyonu limon oldu

Türkiye Ziraat Odaları Birliği’nin (TZOB) sahadan topladığı belgeli veriler, tarımsal ürünlerin tarladan sofraya uzanan yolculuğunda fiyatların katlanarak arttığını kanıtladı. TZOB Genel Başkanı Şemsi Bayraktar tarafından paylaşılan aralık ayı raporuna göre, üretici ve market fiyatları arasındaki fark bazı ürünlerde %324 seviyesine ulaştı. Bayraktar, bu denli yüksek farkların spekülatif faaliyetlere işaret ettiğini belirterek denetim çağrısında bulundu.

HAVUÇTA 4,2 KATLIK "FİYAT YOLCULUĞU"

Aralık ayında üretici ile market arasındaki fiyat makasının en geniş olduğu ürün havuç oldu.

Tarlada: 8,00 TL

Markette: 33,93 TL

Fark: %324,1 (4,2 kat)

Havuçtaki bu rekor farkı; %245,6 ile mandalina, %238,5 ile kabak ve %238 ile yeşil soğan takip etti. Mandalina tarlada 10,50 TL iken market raflarında 36 TL'yi aşan fiyatlarla tüketiciye sunuldu.

2025'İN ZAM ŞAMPİYONU: LİMON

Yıllık bazda incelendiğinde, 2025 yılının mutfaktaki en ağır yükü limon oldu.

Market Artışı: %133,4

Üretici Artışı: %343,4

Limondaki fahiş artışları elma (%110,4), fındık (%106,6) ve Antep fıstığı (%100,8) izledi. Yılın fiyatı en çok düşen ürünü ise %40,6 gerileme ile beyaz lahana olarak kayıtlara geçti. Üretici tarafında ise en büyük değer kaybını %58,8 düşüşle sivri biber yaşadı.

ÜRETİM MALİYETLERİ VE GİRDİ KISKACI

Raporda, çiftçinin belini büken girdi maliyetlerindeki yıllık artışlar da çarpıcı verilerle paylaşıldı. Aralık ayında mazot fiyatlarında aylık bazda bir düşüş gözlense de yıllık tablo maliyet baskısını doğruluyor:

Gübre: ÜRE gübresi %50,9, kompoze gübre %46,3 zamlandı.

Yem: Besi yemi yıllık %30,6, süt yemi %29 oranında arttı.

Enerji ve Yakıt: Mazot fiyatları yıllık bazda %21,9, elektrik ise %12,8 yükseldi.

SEZON GEÇİŞİ ETKİSİ: KABAK VE MANDALİNA

Bayraktar, aralık ayındaki ani fiyat hareketlerini "sezon geçişine" bağladı. Seralarda güzlük dönemin bitip baharlık dikimlerin başlamasıyla arzın azaldığını belirten TZOB Başkanı, bu durumun özellikle kabak, salatalık ve patlıcan fiyatlarını yukarı çektiğini ifade etti. Öte yandan, talebin düşük olduğu kuru soğan ve patateste fiyat düşüşleri gözlemlendi.

ÜRETİCİ - MARKET FİYAT FARKI TABLOSU (ARALIK 2025)