ABD’de hava yastığı arızası nedeniyle geri çağrılan araçların önemli bir kısmının hâlâ servise götürülmediği ortaya çıktı. The Wall Street Journal (WSJ) tarafından Ulusal Karayolu Trafik Güvenliği İdaresi (NHTSA) verileri kullanılarak yapılan analiz, 2015–2024 yılları arasında hava yastığının açılmamasına yol açabilecek 37 geri çağırma kapsamında yaklaşık 12 milyon aracın bulunduğunu, bunların 2,6 milyonunun —yaklaşık yüzde 22’sinin— hâlâ tamir edilmediğini ortaya koydu.
Bu araçların trafikte varlığını sürdürmesi ise ölümcül sonuçlara yol açıyor. WSJ, hava yastığı geri çağrısı bulunan ve tamir edilmemiş araçlarda meydana gelen kazalarda en az 12 kişinin yaşamını yitirdiğini tespit etti.
22 YAŞINDAKİ BRAYAN GARCİA’NIN ÖLÜMÜ SİSTEMİN TEHLİKELİ BOŞLUĞUNU GÖSTERDİ
Habere göre, 22 yaşındaki Brayan Garcia, Teksas’ta kırmızı Toyota Corolla’sıyla bir Ram kamyonetine arkadan çarptığında hava yastıkları açılmadı ve Garcia olay yerinde hayatını kaybetti. Oysa Garcia’nın aracı, Toyota tarafından 2020’de hava yastığı arızası nedeniyle geri çağrılmış modeller arasındaydı. Ancak WSJ’nin belirttiğine göre araç tamir edilmemişti; tıpkı yollarda dolaşmaya devam eden milyonlarca araç gibi.
Toyota, kazaya ilişkin yorum yapmazken, aracın daha önce ağır kazalara karıştığına ve pert kaydı bulunduğuna işaret etti. Garcia ailesi ise WSJ’ye yorum yapmadı.
NHTSA: GERİ ÇAĞIRMAYI ZORLAYABİLİRİZ, TAMİRİ ZORUNLU KILAMAYIZ
Federal düzenleyici kurum NHTSA, üreticileri geri çağırma başlatmaya zorlayabildiğini ancak araç sahiplerini tamire zorlayacak yasal yetkiye sahip olmadığını belirtiyor. NHTSA sözcüsü WSJ’ye yaptığı açıklamada, kurumun üreticilerle sürekli iletişimde olduğunu, tamir oranlarını artırmak için ek bildirim adımları talep edebildiğini, ancak araç sahiplerini servise götürmeye mecbur bırakamadığını söyledi.
ABD’de tüm geri çağırmaların ortalama tamir edilme oranı yaklaşık yüzde 67, yani üç araçtan biri hiçbir zaman servise gitmiyor.
KİA SÜRÜCÜSÜNÜN ÖLÜMÜNDEN SONRA GERİ ÇAĞIRMA YAPILDI
WSJ, 2020’de Arkansas’ta evine dönerken hava yastığı açılmayan Kia Soul aracında yaşamını yitiren Thomas Rodabaugh örneğini de aktardı. Kia, kazadan sonra 411 bin aracı elektrik arızası nedeniyle geri çağırdı. Ancak bu araçların yüzde 37’si hâlâ tamir edilmedi.
Kia, mahkeme kayıtlarında ölümün arızayla bağlantısı olduğunu reddetti ve davanın çözüldüğünü açıkladı.
MİLYONLARCA ARAÇTA BENZER RİSK
WSJ analizine göre, hava yastıkları onlarca yıldır yüz binlerce hayat kurtarsa da üretici hataları ve elektronik sistemlerin karmaşıklığı nedeniyle hâlâ ciddi riskler taşıyor.
Takata hava yastıkları: 28 ölümle ilişkilendirildi; hâlâ uyarılar sürüyor.
ARC Automotive üretimi hava yastıkları: 49 milyon araç için olası geri çağırma değerlendiriliyor.
ZF-TRW: Toyota dahil birçok üreticide arızaya yol açtığı tespit edilen modüller için incelemeler yıllarca devam etti.
Toyota’nın Garcia’nın da içinde bulunduğu 2,9 milyon aracı geri çağırmasına yol açan süreç, NHTSA’nın ZF-TRW modülleriyle ilgili ihbarlardan sonra başlatıldı ve yıllar sürdü.
SCHMELİNG ÇİFTİ DE GERİ ÇAĞRILMAMIŞ BİR COROLLA’DA ÖLÜMCÜL KAZAYA KARIŞTI
WSJ’nin incelediği diğer vakada, Wisconsin’deki 83 yaşındaki Louise Schmeling, geri çağrıldığı hâlde tamir edilmemiş bir Toyota Corolla’da hava yastığı açılmadığı için aldığı yaraların ardından ameliyat sonrası hayatını kaybetti. Toyota, kazanın düşük hızda gerçekleştiğini ve hava yastığı açılma eşiğinin karşılanmamış olabileceğini savundu.
Aile, aracın geri çağrıldığını WSJ tarafından bilgilendirildikten sonra öğrendi.
UZMANLAR: BİLDİRİMLER YETERİNCE UYARICI DEĞİL
WSJ analizinde güvenlik uzmanları, geri çağırma bildirimlerinin çoğunda riskin net şekilde ifade edilmediğini, grafik ve örneklerle desteklenmediğini, bu nedenle sürücülerin ciddiyeti kavrayamadığını belirtti.
Hükümet Denetim Ofisi (GAO), yıllardır geri çağırma bildirimlerinin yeniden düzenlenmesini öneriyor. Takata krizinde olduğu gibi şirketlerin kapı kapı gezmesi, görsel uyarılar kullanması ya da sosyal medya üzerinden sürücülere ulaşması tamir oranlarını dramatik biçimde artırmıştı.
Bugün hâlâ Toyota’nın 2020 geri çağrısına tabi araçlarının yüzde 24’ü, yani 700 binden fazlası trafikte tamir edilmeden dolaşıyor.
