İstanbul'da meydana gelen 6.2 büyüklüğündeki depremin ardından İTÜ'den Prof. Dr. Cenk Yaltırak, kritik uyarı diyerek açıkladı! Risk sürüyor...
23 Nisan'da Marmara Denizi'nde meydana gelen ve İstanbul başta olmak üzere geniş bir bölgede hissedilen 6.2 büyüklüğündeki deprem, büyük korku ve paniğe neden oldu. Depremin ardından "Acaba daha büyüğü olacak mı?" tartışmaları alevlenirken, gözler uzmanların yorumlarına çevrildi. İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Maden Fakültesi ve Türkiye İş Bankası Marmara Aktif Fay Tehlike ve Risk Uygulama ve Araştırma Merkezi (MATAM) Müdürü Prof. Dr. Cenk Yaltırak, depremin bilimsel kökenlerini, yerini ve potansiyelini çarpıcı detaylarla açıkladı.
DEPREMİN KAYNAĞI: ORTA MARMARA SIRTI VE KUMBURGAZ SEGMENTİ!
Prof. Dr. Cenk Yaltırak, 23 Nisan'da yaşanan 6.2'lik sarsıntının, 2019'daki 5.8'lik Silivri depreminin yaklaşık 5 km daha güneyinde, Orta Marmara Sırtı olarak adlandırılan yapının üzerinde, Kuzey Anadolu Fayı'nın Kumburgaz segmentinin orta-batı kesiminde gerçekleştiğini belirtti.
Yaltırak, "2019'daki 5.8'lik Silivri depremi, Silivri'nin 20 km güneyinde, Silivri Sırtı üzerindeydi. Şimdiki deprem ise ondan 5 km daha güneyde, yani Silivri'den toplam 25 km güneyde, Orta Marmara Sırtı dediğimiz bir yapının üzerindeki Kuzey Anadolu Fayı'nın kolu üzerinde oldu" diyerek depremin coğrafi konumunu netleştirdi.
KUMBURGAZ FAYI: TARİHSEL DEPREMLER VE BEKLENEN HAREKET
Prof. Dr. Yaltırak, Kuzey Anadolu Fayı'nın Marmara Denizi'nde üç ana kola ayrıldığını ve en aktif olan kuzey kolunun fay parçalarından (segmentlerden) oluştuğunu vurguladı. 6.2'lik depremin meydana geldiği Kumburgaz segmentinin yaklaşık 85 km uzunluğunda olduğunu belirten Yaltırak, bu segment üzerinde 1754, 1509, 1766-1 ve 1766-2 gibi önemli tarihsel depremlerin yaşandığına dikkat çekti.
Yaltırak, ekibinden Dr. Murat Şahin'in doktora tezinde, 2019 Silivri depremi sonrası bu fay segmentindeki stres dağılımını hesapladığını ve 6.2 büyüklüğünde bir depremin beklenebileceği bir "zayıflık alanı" (stres düşümü) tespit ettiğini hatırlattı. "Bu hesap, bu depremin olacağını yaklaşık 5.5 yıl önce bize göstermişti" diyerek bilimsel öngörünün altını çizdi.
MARMARA'NIN ALTI TEK FAY DEĞİL, KARMAŞIK BİR SİSTEM!
Depremlerin ve artçıların geniş bir alana yayılmasının nedeninin, bölgenin tek bir faydan ziyade bir fay zonu olmasından kaynaklandığını belirten Prof. Dr. Yaltırak, "Gördüğümüz şey, Kumburgaz Fayı ile Silivri Sırt Güney Fayı arasında kalan blokta artçıların ve deformasyonun oluştuğu. Ana fayın kuzeyinde ikincil faylar da var" dedi.
MATAM NE YAPIYOR? GELECEK DEPREMLERE NASIL HAZIRLANIYORUZ?
Prof. Dr. Yaltırak, MATAM olarak hedeflerinin depremin tam zamanını bilmekten ziyade, nerede, ne büyüklükte olabileceğini en yüksek çözünürlükte anlamak ve buna göre risk haritaları üretmek olduğunu vurguladı.
"Bizim yaptığımız şey, bilimin var olan en üst düzeyine doğru bu işi taşımak. Marmara'yı 3 boyutlu fay haritasıyla, stres dağılımlarıyla, kabuk modeliyle, jeodeziyle, sismolojiyle, paleosismolojiyle, her şeyiyle anlamaya çalışıyoruz" diyen Yaltırak, MATAM'ın bu amaçla kurulan 5 özel laboratuvarı (OSL yaşlandırma, Itrax karot analiz, MSCL, Duraylı İzotop, İnce Kesit) ve en son teknoloji ekipmanları (1 cm çözünürlüklü İHA, deniz tabanını tarayan ROV'lar) olduğunu belirtti.
ERKEN UYARI VE ENERJİ GÜVENLİĞİ
MATAM'ın kuracağı yüksek teknolojili sismometre ağı ve fiber optik kablolarla, deprem anında merkez üssünü birkaç on metre hassasiyetle saptayarak, P ve S dalgaları karaya ulaşmadan kritik sistemlerin (doğalgaz, elektrik vb.) kapatılabileceği bir erken uyarı sistemi üzerinde çalıştıklarını ifade etti. "Marmara Bölgesi'nin 30 cm çözünürlükte dijital ikizini oluşturuyoruz. Bu, deprem olduğunda hangi binanın ne kadar etkileneceğini daha hassas hesaplamamızı sağlayacak" dedi.
"RİSK SÜRÜYOR"
Kamuoyunun en çok merak ettiği "Daha büyüğü olacak mı?" sorusuna ise Prof. Dr. Yaltırak, mevcut bilimsel veriler ışığında riskin devam ettiğini, ancak MATAM'ın yürüttüğü çalışmalarla bu riskin daha iyi anlaşılacağını ve hazırlıkların bu doğrultuda yapılması gerektiğini vurguladı. Önemli olanın, paniğe kapılmak yerine bilime güvenmek ve alınacak önlemleri hızlandırmak olduğunu belirtti.
