Enflasyona karşı seçimden önce yine 'bir sorumlu bulalım, günü kurtaralım' anlayışı devrede. Bakkalların ardından yeni suçlu kasaplar oldu. Rekabet Kurumu araştırma başlatınca, sektörden bir yıldır 'Önlem alınmazsa fiyatlar patlar' uyarısı geldiği hatırlatıldı. 'Pahalı et sonuç' tespiti yapıldı: Asıl gereken sürekli fatura çıkarmak değil bu noktaya nasıl gelindiğini tespit edip acil adım atmak.
Milyonların sofrasını vuran hayat pahalılığı dizgin tutmuyor... 'Faiz sebep'le gelinen noktada Türkiye enflasyonda Avrupa birincisi oldu. DİSK AR, AK Parti hükümetleri döneminde gıda fiyatlarının yüzde bin 749 arttığını kaydetti. Seçim öncesi kırmızı etin kilosu 300 lirayı aşınca da Rekabet Kurumu spekülatif fiyat artışının tespiti için araştırma başlattı. Bu gelişme sektör temsilcilerinin bir yıldır yaptığı uyarıları gündeme getirdi.
‘FİYATI ARTAN HER ÜRÜNDE AYNI SENARYO CEZA KESİNCE ETİN KİLOSU DÜŞECEK Mİ?’
Çiğ süte devlet düşük fiyat verince zarar eden üretici süt ineklerini kesime yolladı. Sektör temsilcileri ‘Fiyatlar tavan yapar’ sözleriyle feryat etti. Ancak uyarılara yine duyulmadı. Soğan, patateste marketlerin suçlu gösterilmesi gibi bu kez kasapların işaret edilmesi sorununun üstünü örtme çabası olarak görüldü. Uzmanlar ‘Fiyatı artan her üründe aynı senaryo. Cezayla et fiyatı düşer mi? Sorunun nedenine bakılmalı’ uyarısında bulundu.
Tarım ve hayvancılıkta uygulanan yanlış politikalar hem üretimin durmasına hem de fiyatların patlamasına neden oldu. 2022 yılında süt fiyatlarının baskılanması, süt ineklerinin kesime gitmesine neden oldu. Bu durum piyasada kısa bir süreliğine et ve süt fiyatlarını düşürse de kalıcı çözüm olmadığı gibi hayvancılığın bitmesine, kırmızı et fiyatlarının patlamasına neden oldu. Kırmızı et fiyatlarına Ramazan öncesinde yapılan açıklamalara göre zam gelmeyecekti. Fakat gelinen noktada kırmızı et ve kıyma fiyatları altın ile yarışır duruma gelirken, vatandaş sofrasında kırmızı et göremez oldu.
Kasaplarda satılan kırmızı et ve kıyma fiyatları 300 liraya kadar çıkarken, vatandaşlar Et ve Süt Kurumu’ndan ‘ucuz et’ alabilmek için kuyruğa girip saatlerce bekliyor. Fahiş fiyat artışına çözüm olarak Rekabet Kurumu kasaplara yakın takip başlattı. Daha önce patates, soğan satıcıları ve marketlere soruşturma başlatan Rekabet Kurumu kırmızı et fiyatlarındaki artıştan da kasapları sorumlu tutarak çalışmaların titizlikle sürüldüğünü açıkladı.
Rekabet Kurumu Başkanı Birol Küle, yaptığı açıklamada kurumun tüketicilerin beslenmesinde ve bütçesinde önemli yeri olan kırmızı etteki fiyat artışları konusunda son derece duyarlı olduğunu belirterek, “Kurumumuz, sektördeki rekabete aykırı davranışların tespiti ve bu davranışların ağır şekilde cezalandırılması konusunda gerekeni yerine getirmek üzere çalışmalarına devam etmektedir” ifadesini kullandı.
Teşebbüslerin ve teşebbüs birliklerinin davranışlarına ilişkin incelemelerin, piyasada rekabet kurallarına aykırı herhangi bir oluşum olup olmadığına odaklandığını belirten Küle, ‘’4054 sayılı ‘Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un ihlali niteliğindeki bu davranışların tespiti halinde ilgili teşebbüsler hakkında teşebbüslerin cirolarının yüzde 10’una varan idari para cezaları uygulanması söz konusu olabilecektir” dedi.
BAYRAM ÖNCESİ ARZ KISITLAMASI İÇİN ÖN İNCELEME BAŞLATILDI
Rekabet Kurumu, Ramazan Bayramı öncesinde kırmızı et fiyatlarında spekülatif fiyat artışı ya da arz kısıtlanması olup olmadığının tespiti için ön araştırma başlattı. Uzmanlar, piyasada faaliyet gösteren büyük besiciler ile büyük kırmızı et alım-satım merkezlerinde inceleme gerçekleştiriyor. Bu kapsamda büyük besicilerin olduğu Kırşehir, Polatlı, İstanbul ve Sakarya gibi yerlerde incelemelerde bulunuluyor. Kurum uzmanları, sektör paydaşları, sivil toplum kuruluşları ve özel sektör temsilcilerinin yanı sıra ilgili regülasyon kuruluşlarından da bilgi talebinde bulundu. Ön inceleme çerçevesinde Ramazan Bayramı öncesinde spekülatif fiyat artışı ya da arz kısıtlanması olup olmadığı araştırılıyor. Böylece besi hayvanlarının, fiyat artışı beklentisiyle, kesimlerinin bilerek geciktirilip geciktirilmediğinin tespit edilmesi amaçlanıyor. Rekabet Kurumu, yaklaşık 1 yıl önce de sektöre yönelik benzer bir inceleme gerçekleştirmişti.
GIDA ENFLASYONUNDAN DA MARKETLER SORUMLU TUTULMUŞTU
Son yıllarda yaşanan ekonomik krizle beraber enflasyon rekor seviyelere yükselirken, özelikle gıda fiyatlarındaki artış zirveye çıktı. Artan fiyatlar sonrası Rekabet Kurumu zincir marketlere kartelleştikleri gerekçesiyle soruşturma açıp para cezası verdi. Rekabet Kurumu’nun salgın sürecinde, perakende gıda ve temizlik ürünleri ticareti ile iştigal eden zincir marketler ile bunların tedarikçileri konumunda olan üretici ve toptancı seviyesindeki teşebbüslerin fiyatlama davranışlarının incelenmesine yönelik olarak yürüttüğü soruşturmada 5 zincir market ve bir tedarikçiye toplamda 2,7 milyar TL ceza verdi. Soruşturmada BİM, CarrefourSA, Migros, ŞOK, A 101 ve Savola Gıda’ya toplam 2 milyar 671 milyon lira idari para cezası verilmesine karar verildi.
PATATES VE SOĞAN DEPOLARINA DA BASKIN YAPILDI
2018-2019 yılında patates ve soğan fiyatlarının fahiş oranda artmasıyla beraber depolara baskınlar düzenlenmiş, Rekabet Kurumu da yine soruşturma başlatmıştı. Kurum, Türkiye’deki patates ve soğan fiyatlarındaki artış eğiliminin Rekabetin Korunması Hakkında Kanun kapsamında hassasiyetle takip edildiği bildirmişti. O dönem kurumun internet sitesinde yer alan duyuruda, Ticaret Bakanlığı’nın yaptığı depo baskınlarına değinilerek, “Yapılan açıklamada, Bakanlığın bu konuya ilişkin çalışma yürüttüğü bilgisi verilmiş ve bu artışın gerekçelerinin araştırıldığı vurgulanmıştır. Bahsi geçen konu, 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun kapsamında Rekabet Kurumunun da gündeminde olup hassasiyetle takip edilmektedir’’ ifadelerine yer verdi.
SEKTÖR TEMSİLCİLERİ: TEDBİR ALINMADI FİYATLAR ARTMAYA DEVAM EDECEK
Gıda fiyatları dünya genelinde düşüş eğilimini sürdürürken, Türkiye’de ise gıda enflasyonu her geçen gün artıyor. Gıda enflasyonunda dünyada beşinci sırada yer alan Türkiye’de, özellikle kırmızı et fiyatları el yakıyor.
DW Türkçe’ye konuşan sektör temsilcileri, pandemi sonrasında tarım ve hayvancılıkta uygulanan yanlış politikalar nedeniyle fiyatların yükselişe geçtiği görüşünde. Uzmanlara göre, hayvan ithalatının önü açılmış olsa da kırmızı et fiyatlarındaki artış eğilimi sürebilir. Fiyat artışında planlama yapılmamasına değinen Kırmızı Et Sanayi ve Üreticileri Birliği Derneği (ETBİR) Başkanı Ahmet Yücesan, bu soruya “Pandemi krizi döneminde et üretimi konusunda iyi planlama yapılamadı, gerekli tedbirler yeterince alınmadı” dedi.
Üreticilerin yem fiyatlarındaki artıştan dolayı hayvanlarını besleyemediğine dikkat çeken Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Başkanı Şemsi Bayraktar, “Damızlık hayvanlar kesime gitti. Sanayiye aktarılan süt düştü. Süt ve süt ürünleri fiyatları arttı. Maliyet artışı ve arzda meydana gelen azalmadan dolayı et fiyatları de arttı. Tüketici et ve süt ürünlerine ulaşmakta zorlanıyor” ifadelerini kullandı.
Günü birlik politikalar uygulandığını ve plansızlık dolayısıyla zor durumda kaldıklarını belirten Türkiye Kırmızı Et Üreticileri Birliği (TÜKETBİR) Başkanı Bülent Tunç ise ‘’Fiyatların artmaya devam etmesi sürpriz olmaz. İthalat kararı verilmeden önce Uruguay’dan alınan hayvanın kilosuna 3,6 dolar ödenirken, bugün bu rakam 4,2 dolara geldi. Bu fiyat artınca, ülkemizde satılan etin kilogram fiyatının da artması kaçınılmaz’’ diye konuştu.
HAYVANLARI BİR YILDIR KESİME YOLLAYAN BESİCİ UYARIYORDU
Döviz kurlarında yaşanan dalgalanmalar tarım ve hayvancılıkta girdi maliyetlerinin artışına sebep oldu. Hayvancılığın en önemli girdilerinden olan yem fiyatlarındaki fahiş artışlarla maliyetin altından kalkamayan üretici hayvanlarını kesime yolladı. 2020 yılında kilosu 1,88 TL olan besi yemi 2022 yılında yüzde 215 artarak 5,92 TL’ye, 1,95 TL olan süt yeminin kilosu yüzde 226,7 artarak 6,37 TL’ye çıktı. Besiciler maliyetlerden dolayı kesime giden hayvanların et krizine yol açacağını defalarca belirtmelerine rağmen uyarıları dikkate alınmadı.
