İkizler, insanoğlunun binlerce yıldır merakını cezbetmiş, mitolojiden sinemaya kadar pek çok alana ilham kaynağı oldu.
Onların benzerliği, telepati gibi gizemli güçlere sahip olup olmadıkları ve birbirlerinin acısını hissedip hissetmedikleri gibi sorular, kamuoyunun en çok merak ettiği konular arasında yer alıyor.
Ancak ikizler, aynı zamanda bilimin de en önemli araştırma konularından birini oluşturuyor.
Genetik ve çevresel faktörlerin insan kişiliği ve davranışları üzerindeki etkilerini incelemek için eşsiz bir fırsat sunan ikizler araştırmaları, bizi biz yapanın ne olduğu sorusuna yanıt arıyor.
Bu alandaki çalışmalar, hem doğuştan gelen genetik mirasın hem de yetiştirilme tarzının insan hayatındaki rolünü daha iyi anlamamızı sağlıyor.
GENETİK MİRAS VE ÇEVRESEL ETKİLER
BBC Türkçe'de yer alan habere göre, bilim dünyası, insan karakteri, zekası ve davranışları gibi özelliklerin genler mi yoksa çevre mi tarafından şekillendirildiği sorusuna ikizler üzerinden yanıt bulmaya çalışıyor.
İki temel ikiz türü bulunuyor: Çift yumurta ikizleri ve tek yumurta ikizleri.
Çift yumurta ikizleri, tıpkı normal kardeşler gibi genlerinin sadece yarısını paylaşırken, tek yumurta ikizleri neredeyse tüm genetik materyallerini ortak kullanır.
Bu durum, bilim insanlarına genetiğin rolünü net bir şekilde görme imkanı sunar.
Eğer bir özellik, tek yumurta ikizlerinde çift yumurta ikizlerine göre daha fazla benzerlik gösteriyorsa, bu, genetiğin o özellik üzerinde önemli bir etkisi olduğunu kanıtlar nitelikte.
PROF. NANCY SEGAL: İKİZLERİN DÜNYASINA ADANMIŞ BİR ÖMÜR
Kendisi de çift yumurta ikizi olan davranışsal genetikçi ve psikolog Prof. Dr. Nancy Segal, tüm kariyerini bu konuya adamış bir isim.
California State Üniversitesi'nde İkizler Araştırmaları Merkezi'nin yöneticisi olan Prof. Dr. Nancy Segal, "İkizler, zekadan koşu hızına, kişilikten boy ve kiloya kadar her türlü özellik üzerinde genetik ve çevresel etkileri incelememizi sağlıyor" diyor.
Araştırmaları, boy ve kilo gibi fiziksel özelliklerin yanı sıra inançlar, sosyal davranışlar, yatırım yapma eğilimi ve hatta idam cezasına verilen destek gibi son derece kişisel ve karmaşık davranışların bile genetik bir bileşeni olduğunu ortaya koyuyor.
Prof. Dr. Nancy Segal, genlerin bizi doğrudan Tanrı'ya inanmaya itmediğini, ancak bu duruma yol açabilecek zeka ve duyarlılık gibi daha karmaşık özellikleri etkilediğini belirtiyor.
AYRI BÜYÜYEN İKİZLERİN ŞAŞIRTICI HİKAYELERİ
Prof. Dr. Nancy Segal'ın araştırmalarının en çarpıcı sonuçları, nadiren de olsa doğumdan sonra ayrılıp farklı ailelerde büyüyen tek yumurta ikizleri üzerine yapılan çalışmalarla elde ediliyor.
"Birbirinden uzak büyüyen tek yumurta ikizleri, birlikte büyümüş olanlar kadar birbirlerine benziyor" diyen Prof. Dr. Nancy Segal, bu durumun, paylaşılan çevrenin değil, genetik etkilerin benzerlikteki en önemli itici güç olduğunu gösterdiğini belirtiyor.
Bu çalışmaların en ünlü örneklerinden biri, 78 yıl boyunca ayrı yaşayarak Guinness Rekorlar Kitabı'na giren Ann Hunt ve Elizabeth Hamel ikizleri.
İngiltere'de doğan Ann Hunt, ABD'deki Elizabeth ile yıllar sonra bir araya gelmiş ve ikilinin sadece kişilik özelliklerinin değil, aynı zamanda her ikisinin de Jim adında erkeklerle evlenmiş olması gibi ilginç benzerlikler taşıdığı görüldü.
GARİP ALIŞKANLIKLAR VE PARALEL HAYATLAR
Prof. Dr. Nancy Segal'ın araştırmalarında ortaya çıkan benzerlikler, sadece kişilik ve evlilik tercihleriyle sınırlı kalmıyor; aynı zamanda çok daha garip alışkanlıkları da kapsıyor.
Birbirlerinden ayrı büyüyen ikizlerden birinin belirli bir İsveç marka diş macunu kullanması, diğerinin ise yedi yüzük, yedi bileklik ve bir saat takması gibi tuhaf davranışlar gözlemlendi.
Bir başka ikiz çiftin ise bileklerine lastik bant takması ve tuvaletten önce ve sonra ellerini yıkaması gibi benzer alışkanlıkları vardı.
Bu durum, bu tür garip davranışların bile bir dereceye kadar genetikle ilişkili olabileceğini düşündürüyor.
MİNNESOTA'DAKİ 'JİM İKİZLERİ' VAKASI
İkizlerin benzer davranışlarına ilişkin belki de en çarpıcı vaka, Minnesota'da yaşandı.
Doğumda ayrılan ve 39 yıl sonra karşılaşan, her ikisinin de adı Jim olan bu ikizler, benzer hayatlar yaşadıkları için Dr. Thomas Bouchard'ın araştırmasına konu oldu.
Her ikisi de Linda adında bir kadınla ilk evliliğini yapmış, sonra Betty adlı kadınlarla ikinci evliliği gerçekleştirmiş, Toy adında bir köpekleri olmuş ve James Alan adında bir oğulları dünyaya geldi.
Tırnak yeme alışkanlıkları ve tatil yaptıkları sahiller bile aynıydı.
Bu durum, özgür irade ve genetik kadercilik tartışmasını yeniden alevlendirdi.
ÖZGÜR İRADE VE GENETİK KADER
Bu sıra dışı benzerlikler, insanların seçimlerinde ve davranışlarında düşündükleri kadar irade sahibi olup olmadıkları sorusunu gündeme getiriyor.
Dr. Thomas Segal, "Bir şeylerin genetik etkisinde olması, irade sahibi olmadığımız anlamına gelmiyor" diyerek bu tartışmaya açıklık getiriyor.
Boşanma kararını, genlerin sizi doğrudan buna yönlendirmediği, ancak inatçılık gibi genetik yatkınlıkların bu kararı etkileyebileceği bir örnek olarak gösteriyor.
Sonuç olarak, insan kişiliğini ve özelliklerini belirleyen tek bir kaynak yok; bizi biz yapan, genetik mirasımız ve çevresel faktörlerin karmaşık bir etkileşimi.
Dr. Thomas Segal'a göre, insanları sadece çevrenin şekillendirdiği düşüncesi büyük bir yanlış anlama.
Bizi olduğumuz kişi yapan, hem genetik kodumuz hem de yaşadığımız hayatın bir bütünü.
