Birçok başarılı birey, kazandığı başarıları şansa ya da dışsal faktörlere bağlayarak, kendi yeteneklerinden şüphe duyar. Özellikle yüksek zekaya sahip kişilerde görülen imposter sendromu, iş dünyasında ve kişisel yaşamda ciddi kaygılara yol açabiliyor.
Herkesin gözünde mükemmel, başarılı ve yetenekli görünen bazı insanlar, bir anda en büyük düşmanları haline gelebilir: Kendileri. İmposter sendromu, bu durumu yaşayan bireylerin genellikle başarılarını şansa veya dışsal faktörlere atfetmelerine, yeteneklerinden şüphe etmelerine ve kendilerini “sahtekar” gibi hissetmelerine yol açan bir durumdur. Özellikle yüksek zekaya sahip kişilerde daha yaygın görülen bu sendrom, çağımızın en yaygın psikolojik sorunlarından biri haline gelmiştir. Peki, imposter sendromu nedir ve nasıl başa çıkılır?
YÜKSEK ZEKAYA SAHİP KİŞİLERDE DAHA SIK GÖRÜLÜYOR
İmposter sendromu, genellikle yüksek başarıya sahip, zeki ve yetenekli kişilerin yaşadığı bir durumdur. Bu kişiler, çevrelerinden takdir görse de içsel bir huzursuzluk duyarlar. Başarılarını şansa bağlar ve aslında bu başarıyı hak etmediklerini düşünürler. Zeka seviyeleri yüksek olsa da, kendilerini hep “yetersiz” hissederler. Bu durum, kariyerlerinde ve kişisel yaşamlarında büyük bir engel oluşturabilir.
İMPOSTER SENDROMU BELİRTİLERİ
Profesör Ronald Riggio, imposter sendromunun temel belirtilerini şöyle sıralamaktadır:
- Başarıyı Şansa Bağlama: Kişi, elde ettiği başarıları kendi yeteneklerine değil, dışsal faktörlere ya da şansa bağlar. Bu, kişisel başarı duygusunun eksikliğine yol açar.
- Aşırı Eleştiri Duyarlılığı: Kişi, özellikle yapıcı eleştiriler karşısında aşırı duygusal tepki verir. Kendini sürekli olarak “yetersiz” hissedebilir.
- Yetenekleri Küçümseme: Kişi, sahip olduğu yetenekleri küçümser ve fırsatları değerlendirme konusunda tereddüt eder.
- Fark Edilme Korkusu: Kişi, gerçek yeteneklerinin ortaya çıkması halinde, bu başarıyı “hak etmediği” için herkes tarafından ifşa edileceğinden korkar.
İMPOSTER SENDROMUNUN İŞ HAYATINA ETKİLERİ
İmposter sendromu, sadece kişisel hayatta değil, iş dünyasında da büyük sorunlara yol açabilir. Yüksek zekaya sahip profesyoneller, bu sendromu yaşadıklarında kariyerlerinde ilerlemekte zorluk yaşayabilirler. Yapılan bir araştırmaya göre, CEO’ların yüzde 70’inden fazlası, zaman zaman bu sendromla mücadele etmektedir. İmposter sendromu, kişi üzerinde kaygı, özgüven eksikliği ve stres gibi olumsuz duygulara yol açabilir. Bu da genellikle erteleme, mükemmeliyetçilik ve hatta işten kaçma gibi davranışlarla sonuçlanabilir.
İMPOSTER SENDROMUNUN OLUMLU YÖNLERİ DE VAR
İmposter sendromunun tek başına olumsuz etkiler yaratmadığını da belirtmek önemlidir. Bazen bu durum, kişinin kendini kanıtlama arzusunu artırabilir. Başarıya ulaşmak için daha fazla çalışabilir ve daha büyük zorluklarla karşılaştığında daha proaktif bir yaklaşım sergileyebilir. Yeterince iyi olma korkusu, bazen kişiyi daha fazla motive edebilir ve kişisel gelişimine katkı sağlayabilir.
KENDİNİZİ KANITLAMAK İÇİN İMPOSTER SENDROMUNU KULLANIN
İmposter sendromu, doğru bir şekilde yönetildiğinde, kişisel gelişim için faydalı hale getirilebilir. Kaygıyı, kendinizin daha iyi bir versiyonuna dönüşmek için bir motivasyon kaynağı olarak kullanabilirsiniz. Bu sendromun yarattığı şüpheleri, daha güçlü bir benlik geliştirme süreci olarak görebilirsiniz. Yeterlilik duygusunu geliştirmek ve başarılarınızı şansa bağlamamak, yalnızca kariyerinizde değil, genel yaşam kalitenizde de önemli bir değişiklik yaratabilir.
SONUÇ OLARAK
İmposter sendromu, çağımızın modern hastalıklarından biri olarak kabul edilebilir. Yüksek zekaya sahip kişilerin sıklıkla yaşadığı bu durum, iş ve özel hayatı olumsuz etkileyebilir. Ancak, doğru bir yaklaşım ile bu sendromdan fayda sağlamak mümkündür. Şüphe duygularını kişisel gelişim için bir araç olarak kullanmak, imposter sendromuyla baş etmenin anahtarı olabilir.
