Tatlıların en sevilen baharatı olarak biliniyor dünyada değeri katlandıkça katlanıyor. Yetiştirmek için ne bahçeye ne de tarlaya ihtiyacınız olmayacak. Elinizde sadece bir saksı bulunuyorsa siz de yetiştirebileceksiniz. O şartı sağlayan verimine inanamıyor.
Evde baharat yetiştiriciliği son yıllarda büyük ilgi görürken, dünyanın en değerli baharatlarından biri olan vanilya orkidesi de bu akıma katıldı. Tropikal iklim bitkisi olmasına rağmen, doğru koşullar sağlandığında saksıda bile yetiştirilebilen vanilya, meyve verdiğinde taneyle satılacak kadar kıymetli hale geliyor. Üstelik yetiştiricilikte başarı sağlamak için tek bir altın kural var: sıcaklık ve nem dengesini sağlamak.
DÜNYANIN EN DEĞERLİ BAHARATI VANİLYA ORKİDESİ
Vanilya, mutfaklardan kozmetik sanayisine kadar pek çok alanda kullanılan kıymetli bir baharattır. Aslında bir orkide türü olan bu bitkinin çubuk haline gelene kadar geçirdiği uzun süreç, onu oldukça değerli kılıyor. Özellikle tatlılara eşsiz aromasıyla lezzet katan vanilya çubukları, bugün taneyle satılacak kadar kıymetli hale gelmiş durumda. Tropikal iklimlerde yetiştirilen bu özel bitki, doğru bakım sağlandığında saksıda bile meyve verebiliyor.
SAKSIDA VANİLYA YETİŞTİRMEK MÜMKÜN MÜ?
Vanilya orkidesi yetiştiriciliği zahmetli gibi görünse de sabır ve dikkatle saksıda dahi ürün alınabiliyor. Fakat bitkinin sağlıklı gelişmesi için bazı temel şartların eksiksiz sağlanması gerekiyor. Uzmanlar, vanilyanın yetişebilmesi için en kritik iki unsurun sıcaklık ve nem dengesi olduğunu belirtiyor. Bu şartlar sağlandığında, saksıda bile meyve veren vanilya orkidesinden yüksek verim almak mümkün hale geliyor.
SICAKLIK VE NEM DENGESİ ŞART
Vanilya orkidesi, tropikal bölgelerde doğal olarak yetiştiği için sıcak ve nemli ortamları sever. Saksıda yetiştirilecekse, ortam sıcaklığının gündüz 25-30 derece, gece ise 18 derecenin altına düşmemesi gerekiyor. Nem oranı ise yüzde 60-80 arasında olmalı. Ev ortamında bu şartları sağlamak için nemlendirici cihazlar kullanılabilir veya saksının yanına su dolu kaplar konulabilir. Özellikle kış aylarında kuru hava bitkinin gelişimini olumsuz etkileyebilir.
BOL DOLAYLI IŞIK GEREKİYOR
Vanilya orkidesi, doğrudan güneş ışığından hoşlanmaz. Yapraklarının yanmaması için, bol dolaylı ışık alan bir konum tercih edilmelidir. Cam balkonlar, pencere kenarları veya gölgeli teraslar vanilya için ideal yetiştirme alanlarıdır. Bitki, ışık almadığında yeterince gelişemez ve çiçek açması zorlaşır.
TIRMANICI BİTKİ OLDUĞU İÇİN DESTEK ŞART
Vanilya orkidesi doğal ortamında ağaçlara sarılarak büyüyen bir tırmanıcı bitkidir. Saksıda yetiştirirken de destek çubuğu kullanmak şarttır. Bitkinin kökleri, bu çubuğa sarılarak gelişimini sürdürür. Destek olmadan bitkinin sağlıklı büyümesi ve çiçeklenmesi mümkün değildir.
TOPRAK SEÇİMİ VE SULAMA ÇOK ÖNEMLİ
Vanilya orkidesi için hafif, gevşek ve suyu iyi drene eden topraklar tercih edilmelidir. Orkideler için hazırlanan özel karışımlar veya nem tutabilen hafif torflu topraklar kullanılabilir. Fazla su kök çürümesine yol açacağı için sulama dengeli yapılmalıdır. Toprağın üst kısmı kuruduğunda sulama yapılmalı, ancak su birikmesine asla izin verilmemelidir.
ÇİÇEK AÇTIKTAN SONRA ELLE DÖLLENME YAPILMALI
Vanilya orkidesinin en zahmetli süreci çiçeklenme ve döllenmedir. Bitki, doğal ortamında belirli böcekler tarafından döllense de, evde yetiştirildiğinde bu döllenmenin elle yapılması gerekir. Çiçek açtıktan sonra, ince bir fırça yardımıyla erkek organdaki polen dişi organa dikkatlice sürülmelidir. Bu işlem başarıyla yapıldığında vanilya meyvesi oluşur ve hasada kadar gelişmeye devam eder.
MEYVESİNE KAVUŞMAK SABIR İSTİYOR
Vanilya orkidesi genellikle ekildikten 3 yıl sonra çiçek açmaya başlar. Bazı durumlarda bu süre daha kısa olabilir. Çiçeklenme sağlandıktan ve döllenme yapıldıktan sonra, oluşan vanilya meyveleri yaklaşık 8-9 ay olgunlaşır. Toplandıktan sonra ise kurutma ve fermantasyon süreci başlar. Bu uzun ve zahmetli süreç, vanilyayı dünya çapında en değerli baharatlardan biri haline getirmiştir.
TARLASI OLMAYAN EVİNDE ÜRETİME BAŞLADI, VERİMİNE ŞAŞIRDI
Vanilya orkidesini evinde saksıda yetiştiren Bahar Yılmaz, ilk başta tereddütle başladığı bu süreçten aldığı sonuçla şaşkına döndü. Yılmaz, “Ne tarlam var ne de bahçem. Evimde cam balkonumda yetiştirdim. Başta zorlandım ama sabrettim. Çiçek açıp meyve verdiğinde gözlerime inanamadım. Şimdi kendi yetiştirdiğim vanilyayı kullanıyorum. Gerçekten büyük mutluluk” diyerek deneyimini paylaştı.
EKONOMİK KAZANÇ SAĞLIYOR
Vanilya çubukları dünya genelinde oldukça yüksek fiyatlara satılıyor. Türkiye’de de son dönemde doğal ürünlere artan ilgiyle birlikte vanilya yetiştiriciliğine talep artıyor. Evde yetiştirilen vanilya çubukları, hem kişisel kullanım için hem de satış amaçlı önemli bir kazanç kapısı olabilir.
Evde, balkonunda veya pencere önünde vanilya yetiştirmek isteyenler için bu tropikal orkide sabır ve özen gerektirse de sonunda hem lezzet hem de kazanç sağlayan değerli bir baharat olarak sofralara geliyor. Özellikle tarlası veya bahçesi olmayan ama üretim yapmak isteyenler için vanilya orkidesi, saksıda bile yetişen altın değerinde bir bitki olarak öne çıkıyor.
