İnsan beyni, pek çok olaydan etkilenebiliyor. Çevremizde kendi irademiz dışında yaşanan veya bizimle hiçbir ilgisi bulunmayan hareketler bile psikolojimizin etki alanına dahil olabiliyor. Etraftaki bir takım seslere karşı aşırı tepki verme durumu da psikolojinin tanılarından biri. Bu duruma 'mizofoni' adı veriliyor. İşte, mizofoni hakkında bilgiler...
Yorucu bir günün ardından sevdiklerinizle vakit geçirmek için gittiğiniz bir kafede, yan masadan gelen kahve höpürdetme sesi sizi çileden çıkarıyor mu? Keyifli geçeceğini düşündüğünüz bir akşam yemeğinde, buluştuğunuz kişinin yemek yerken çatal, kaşık sesi çıkarması bir de üzerine ağız şapırdatması sizi çıldırtıyor mu? Yanıtınız evet ise bunun psikoloji literatüründe bir ismi var: 'Mizofoni'
MİZOFONİ NEDİR?
Seçici ses duyarlılığı sendromu olarak da bilinen mizofoni, seslere karşı aşırı hassasiyet olarak tanımlanıyor.
Misofoni, Yunanca’da nefret etmek ve ses kelimelerinin birleşimi ile ortaya çıkan bir kavram.
'Misophonia' kelimesi ise tam manası ile 'sesten nefret etme', düşük düzeyde sesten hoşlanmama biçimini karşılar.
Mizofoni rahatsızlığından yakınan birey, gün içerisinde sıklıkla duyulan sakız çiğneme, nefes alma, tırnak kesme, ağız şapırdatma, horlama, ıslık, öksürük, esneme, hatta diş fırçalama gibi seslerden rahatsız olur.
Bazı bireyler, ayak ve vücut hareketleri gibi göz ucuyla gözlemlenebilir görsel uyarılardan da etkilenir.
Bu hastalık ilerlediği durumda günlük hayatın rutinini olumsuz etkiler.
İngiltere'deki Newcastle Üniversitesi'nde yapılan bir araştırma, mizofoni hastası insanların beyinlerinde sesin işlendiği kısımla ağız ve boğaz kas hareketlerinden sorumlu olan premotor korteks alanın arasında daha güçlü bağ olduğunu gösterdi.
Beyin görüntülenmesi yapılarak mizofoni rahatsızlığı bulunan kişilere söz konusu tetikleyici sesler dinletildi. Bu esnada beyinlerinin ağız ve boğaz hareketlerinden sorumlu bölümün, kontrol grubundaki kişilere kıyasla aşırı aktive olduğu görüldü.
MİZOFONİ BELİRTİLERİ NELER?
* Mizofoni hastalığı olan kişilerin duyusal ve fiziksel hassasiyeti yüksektir.
* İğrenme dürtüsünü daha sık hissederler.
* Fiziksel veya sözlü olarak saldırma arzusu da dahil olmak üzere öfke veya saldırganlık duyguları güçlü olur.
* Tetikleyici sesleri içerebilecek durumlarda sinirlilik veya huzursuzluk hali yaşarlar.
* Kapana kısılma veya kontrolü kaybetme hissi de dahil olmak üzere endişe veya panik duygusu hissederler.
* Vücutta veya göğüste sıkışma veya basınç hisleri yoğunlaşır.
* Artan kalp hızı, kan basıncı ve sıcaklık gibi belirtiler gösterirler.
Diğer belirtileri ise şunlardır:
* Yutkunma, öksürük, sakız çiğneme, çekirdek çitleme, kağıt yırtılması gülme, saat alarmı gibi seslere karşı aşırı hassasiyet göstermek.
* Birinin ayaklarını sallaması, saç taraması gibi görsel durumlardan rahatsızlık duymak.
* Kulaklarını kapatmak veya gürültüden uzak durmaya çalışmak.
* Sinirli, gergin, sıkıntılı veya endişeli hissetmek.
MİZOFONİ DAHA ÇOK KİMLERDE GÖRÜLÜR?
* Mizofoni belirtileri genellikle ilk kez ergenlik öncesi veya gençlik yıllarında ortaya çıkar.
* Mizofoni, daha çok kadınlarda görülüyor.
* Hastalığın sebebi bilinmiyor ancak hem nörolojik hem de psikolojik bir bozukluk olarak değerlendiriliyor.
* Mizofoni, ortalama olarak 9-12 yaşları arasında başlıyor.
* Yapılan çalışmalar, beynin bazı bölümlerinde aktivitenin daha fazla olduğu gösteriyor.
* Obsesif kompülsif bozukluk, anksiyete bozukluğu ve tourette sendromunun mizofoni hastalarında sıklıkla beraber görülen hastalıklar olduğu söyleniyor.
* Ayrıca kulak çınlaması olan kişilerde de mizofoni sık görülüyor.
MİZOFONİ TEDAVİSİ
Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından mizofoniyi tedavi etmek için onaylanan herhangi bir ilaç bulunmuyor.
Oregon Odyoloji Kliniği'nde odyolog olarak görev yapan Dr. Marsha Johnson, yirmi yılı aşkın bir süredir misofoni üzerine çalışıyor.
Doktor Johnson'a göre misofoni ile başa çıkarken kullanılabilecek en iyi yöntem, semptomların yüzde 85'inden fazlasını ortadan kaldıran bir cihaz.
Bu cihazı takıldığında yalnızca doğa sesleri ve diğer sesler duyuluyor.
Bilişsel davranışçı terapi ve duyarsızlaştırma terapisi gibi terapi yöntemleri tedavide başarılı olabilir. Bilişsel davranışçı terapi , istenmeyen düşünce ve tepkileri ele almaya ve yeniden çerçevelendirmeye yardımcı olan bir terapi türü. Bu tür bir terapi, tetikleyici seslerin neden olduğu duygular ve fiziksel duyumları öğrenmeye destek olabilir.
Bir ruh sağlığı uzmanıyla yapılan terapi, mizofoninin sebepleri hakkında neticeler sunar. Terapi yoluyla, durumla başa çıkmak için etkili stratejiler öğrenilebilir.
MİZOFONİ YÜKSEK ZEKA BELİRTİSİ OLABİLİR
Northwestern Üniversitesi'nden araştırmacılar, belirli seslere aşırı duyarlı olan bireylerin daha sıra dışı düşünme tekniklerine sahip olabileceğini tespit etti.
Çalışmanın öncüsü Darya Zabelina, seslere karşı hissedilen aşırı duyarlılığın, beynin ortalama bir insandan daha fazla bilgi işlemesi ile yaratıcılığın artmasına yol açabileceğini ifade etti.
Zabelina teorisini, çalışma arkadaşları ile birlikte 2 farklı düşünce testi gerçekleştirerek destekledi.
İlk testte, katılımcıya bir dizi 'bip' sesi dinletildi ve beyin aktiviteleri kayıt altına alındı. Bu çalışmanın sonunda beyin çalışmasının arttığı gözlemlendi.
