SALİHA SULTAN
800’lü yılların başında İngiltere’nin İstanbul büyükelçisi olan Lord Elgin tarafından Osmanlı yönetimindeki Atina’daki tapınaktan sökülerek İngiltere’ye kaçırılan Parthenon heykellerinin Yunanistan’a iade kavgası sürüyor.
UNESCO, British Museum’a mermerler konusundaki tutumunu yeniden gözden geçirmesini ve Yunanistan ile müzakerelere başlamasını tavsiye etti.
Geçtiğimiz günlerde Paris’te bir araya gelen UNESCO’nun Kültür Varlıklarının İadesi Hükümetlerarası Komitesi (ICPRCP) Parthenon Heykellerinin iadesini tavsiye belgelerine dahil etmek için ilk kez 22’nci oturumda oy kullandı, karar oy birliği ile kabul edildi.
Komiteden çıkan öneri British Museum tarafından ise açıkça reddedildi. Oylamayı değerlendiren Yunanistan Kültür Bakanı Lina Mendoi ise, sorunun artık British Museum’un meselesi olmaktan çıkarak, hükümetler arası bir niteliğe taşındığını kaydederek, şu açıklamayı yaptı: “UNESCO Komitesi, İngiltere’nin iddialarının aksine, konunun hükümetler arası bir nitelikte olduğunu kabul ederek, ülkenin konumunu acilen gözden geçirmeye ve Yunanistan ile bir müzakereye girmeye çağırıyor. Bunun British Museum’un meselesi olduğunu ve esas olarak Yunanistan’ın heykellerinin doğum yerlerine iadesini talep etme konusunda geçerli ve yasal bir iddiası olduğunu söylüyor.”
MÜZEDEKİ KÖTÜ KOŞULLAR DA MASADAYDI:
British Museum’un mütevelli heyeti tarafından yapılan çevrimiçi açıklamada ise Elgin’in hem Atina hem de Londra’da dönemin yasal makamlarının tam bilgisi ve izniyle hareket ettiğini iddia edilerek, “Londra’da sergilenen heykeller, müzenin dünya çapındaki koleksiyonunun bir parçası olarak büyük bir kamu yararı sağlıyor” ifadeleri kullanıldı.
Öte yandan toplantıda UNESCO Komitesi’nin ‘heykellerin British Museum’da kötü koşullarda muhafaza edildiği’ iddiasını da gündeme getirdiği ileri sürüldü. Ağustos ayında çatısından su sızan British Müzesi, Parthenon heykellerini sergilendiği bölüm de dahil olmak üzere yedi Yunan sanatı galerisini yeniden açamamıştı. Halen kapalı olan Parthenon galerisinin gelecek aylarda yeniden ziyarete açılacağı belirtiliyor.
İNGİLTERE’NİN DAYANAĞINI TÜRK BİLİM İNSANLARI ÇÜRÜTTÜ
Yunanistan, halen British Museum’da sergilenen heykellerin iadesi için yaklaşık 200 yıldır mücadele ediyor. İngilizler ise mermerleri Lord Elgin’in 3. Selim tarafından çıkarılan “Eski yazı ve figürlü bazı taş parçalarını almak istediklerinde karşı çıkılmayacaktır” yazılı bir ferman üzerine, yasal yollarla elde edildiğini iddia ederek, eser hırsızlığı suçlamasını reddediyor. İngiltere’nin heykellerin meşruiyetine dayanak gösterdiği ferman ise iki Türk bilim insanı Prof. Dr. Zeynep Aygen ve Orman Sakin tarafından Osmanlı arşivlerinde aranmış ancak arşivde böyle bir fermanın izine rastlanmamıştı. Araştırma ile Yunanistan’ın mücadeledeki elini güçlendiren Türk bilim insanları arşivlerde sadece seyahat izinleri bulunduğunu kaydetmişti.
