Nuri Bilge Ceylan’ın Türkiye’nin Oscar adayı Kuru Otlar Üstüne filmini Adana Altın Koza Film Festivali’nde izledim. Ceylan, ‘Kuru Otlar Üstüne’ filminde kültür, siyaset, politika, insan ilişkileri konularında ne konuşuyor ve tartışıyorsak bize onları gösteriyor.
OĞUZHAN ÖZTÜRK/ADANA
İlk defa Adana’ya gitmek üzere, yine, yeniden kendimi Sabiha Gökçen Havalimanı iç hatlar terminalinde buluyorum. Sonbaharın güzel günlerini yaşarken, üzerimde üşümemek için giydiğim şişme yeleğim var. Ama unuttuğum ufak bir ayrıntı var ki, Adana’ya gidiyorum…
Heyecanlıyım, birçoğumuz gibi, beş yılın ardından Mart 2021’den beri çekimlerinin bitmesini beklediğimiz bir Nuri Bilge Ceylan filminin Türkiye prömiyerine gidiyorum. Günümüz teknolojisi ve yoğunluğuna ayak uyduramayan Adana Havalimanından kıymetli dostum Mustafa karşılıyor ve iki günlük dopdolu programımız elbette ciğer yemekle başlıyor. Şehrin merkezinde ve sokaklarında dolaşırken her an bir oyuncu, yönetmen, gazeteci, senarist ile karşılaşmak ‘festival havası’nı derinlemesine yaşatıyor bana. Gelelim ‘Kuru Otlar Üstüne’...
Nuri Bilge Ceylan’ın dokuzuncu uzun metrajı ‘Kuru Otlar Üstüne’ Türkiye’yi 2024 Oscar yarışında temsil edecek. Ceylan’ın filmi, dünya prömiyerini ana yarışmasına da seçildiği Cannes’da, Türkiye prömiyerini ise Adana Altın Koza Film Festivali’nde yaptı.
Saat 13.30 itibariyle bütün salonlarda, festivalde gösterimi ücretli olan tek yapım olan, geliri depremzedelere aktarılan bu filmin gösterimine giriyoruz. Cannes’teki gösteriminde on bir dakika alkışlanıp Merve Dizdar’ın en iyi kadın oyuncu ödülünü aldığı film üç saat on yedi dakika sürüyor. Çıktığımda baş ağrısı ve kafamı kurcalayan sorularla cebelleşiyorum. Erzurum’un Karayazı ilçesinde bir köyde başkarakterimiz ‘Samet öğretmen’in (Deniz Celiloğlu) gözünden filmi izliyoruz. Çetin kış şartları altında bölge insanın yaşam mücadelesini ve durumunu ölümsüzleştiren Ebru Ceylan’ın müthiş fotoğrafları Samet’in gözünden karşımıza çıkıyor. Samet resim öğretmeni olarak dört yılını doldurmak üzere ve tayin hakkının gelmesiyle bir an önce İstanbul’a gitmek istiyor.
Ev arkadaşı ve aynı zamanda aynı okulda öğretmen olan Kenan (Musab Ekici) ise yörenin insanı ve Alevi. Kenan, daha tutucu ve net çizgileri olan veya öyle görünen bir karakter olarak karşımıza çıkıyor. Ve Nuray karakteri… (Merve Dizdar) Samet’in arkadaşları vasıtasıyla tanıştığı, akabinde Kenan’ın da dahil olacağı bir beşerî ilişki düzleminde gördüğümüz ama aslında bugün kadın erkek ilişkilerini, çevrenin önyargılarını, özellikle bölge insanının düşünce yapısını ve kalıplaşmış meseleleri gösteriyor. Samet’in ilgiye muhtaç, politik ve bencil karakteri ile öğrencisi Sevim’in (Ece Bağcı) üzerinden idealize ettiği karmakarışık iç dünyasını, Nuray’ın, yakın geçmişte yaşadığı travma sonrası, siyasi gerçekliğe sesini yükseltmeye çalışan idealist düşünce yapısı ile birlikte ‘insan’ olduğunu yeniden tecrübe edecek olayları görüyoruz.
Nuri Bilge Ceylan’ın Anadolu’yu bu kadar özümseyip Anadolu insanına bu kadar hakim olması ve filmlerinde geçen benim çok önemsediğim nüansları her seferinde garipsiyorum. Bazı meseleleri gözlemlerken ‘dışarıdan bir göz’ cümlesini çok kullanıyoruz. Peki, Nuri Bilge Ceylan’ın bu ülkede yetişip ‘bizi’ bu kadar mükemmel gerçekçilikle ‘bize’ göstermesi önemli bir unsur değil midir? Ayrıca gösterim sonrasındaki söyleşide dile getirilen, kendisinin sürekli ‘taşra’ üzerinden film kurguladığı ‘eleştirisine’ karşılık, “Aslında, insan her yerde aynıdır” cevabına ben de katılıyorum. Nuri Bilge Ceylan, ‘Kuru Otlar Üstüne’ filminde, bugün biz hangi konuda (kültür, siyaset, politika, insan ilişkileri vb.) konuşuyorsak ve tartışıyorsak Samet, Nuray ve Kenan’ın üzerinden çok güzel bir şekilde bize gösteriyor. 29 Eylül’de vizyona giren bu filmi on bir dakika alkışlayamasak da izlemeye gitmenizi tavsiye ederim.
ANNESİNİN KUZUSU MU KURBANI MI?
1969 yılında başlayan Adana Altınkoza Film Festivali’nin bu yıl 30’uncusu düzenlendi. Ulusal Uzun Metraj Film Yarışması’nda yer alan 11 yapım dahil yerli yabancı onlarca filmin gösterimlerin hepsi şehirdeki bir AVM’de ücretsiz şekilde yapıldı. İzleme fırsatı bulduğum ve çok beğendiğim ‘Annesinin Kuzusu’ filmi de, bir dönem filmi olarak bize çocuğun “Gerçekte annenin ‘kuzusu’ mu, yoksa annenin ‘kurbanı’ mı?” olduğu sorusunu sorduruyor. Yönetmen koltuğunda Umut Evirgen’in olduğu, Selin Şekerci, Necip Memili ve Kubilay Aka’nın oyuncu kadrosunda bulunduğu film gösteriminde Adanalıların yoğun ilgi ile karşılandı.
