ŞABAN ÖZDEMİR
Türkiye’de sosyal bilimler alanında çalışan kim varsa yolu bir şekilde Üsküdar’da Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi (İSAM) Kütüphanesi’ne düşmüştür. Yıllardır Türkiye’nin en iyi kütüphaneleri arasında gösterilen İSAM, hem başvuru kaynaklarının açık rafta olması hem de muazzam koleksiyonu ile araştırmacıların kullandığı ilk başvuru merkezi konumunda. Öbür taraftan İSAM Kütüphanesi’nin bir de mahfil özelliği vardır. Birçok konu, makale, kitap çay içerken yapılan sohbetlerden filizlenmiş; çalışılan konunun eksik tarafları bu sohbetler sayesinde tamamlanmıştır. Kültür hayatımızın mihenk taşı olan ve ekleriyle 46 cilde ulaşan İslam Ansiklopedisi, İSAM’ın bastığı kitaplar, yürüttüğü araştırma projeleri sosyal bilimlerle uğraşan herkesin malumudur sanırım. Son zamanlarda İSAM aynı zamanda klasik kütüphaneciliği aşmış, modern dünyanın gereklerini yerine getirmek için önemli adımlar da atmıştır. ‘kutuphane.isam.org.tr’ sayfasında hizmete sunulan Makaleler Veri Tabanı’nda 300 bini aşkın makalenin tam metnini PDF olarak sitesinde yayımlanması, TDV İslam Ansiklopedisi’nin 18.000’den fazla doküman dosyasını vermesi, elindeki evrak koleksiyonları dijitalize edip araştırmacılarla paylaşması kullanıcılar için büyük bir kolaylık sağlamaktadır. Ayrıca İctihad’dan Sebilürreşad’a, Türk Yurdu’ndan Yeni Mecmua’ya edebiyat ve fikir tarihimizin öncü dergilerine de Osmanlıca Veri Tabanı’ndan rahatça ulaşmak mümkün.
Kültür tarihimizin eksik parçalarını tamamlamak için bu dijital arşivi çok önemsiyorum. İSAM’ın yaptığı bu dijitalleştirme işini bütün kültür kurumlarının yapması, ellerindeki evrakı dijitalleştirip araştırmacılarla paylaşması gerektiğini vurgulamalıyım. Teknoloji artık ‘bir tık’la dünyayı önümüze getiriyor. Osmanlı Arşivleri’nde çalışma yapmak için Bakanlar Kurulu’ndan dilekçe ile izin isteyen Fuat Köprülü aklıma geldikçe şimdilerde işlerin ne kadar kolaylaştığını anlıyorum. Araştırmacılara bu kolaylığı sağlayan İSAM yöneticilerine teşekkür etmek boynumuzun borcudur.
Tercüman gazetesi koleksiyonu
DİJİTAL ARŞİVİNDE NELER VAR?
İSAM; Arşiv Defterleri, Bora Keskiner Koleksiyonu, Cüneyd Kosal Klasik Türk Musikisi Arşivi, Ebüzziya Ailesi Arşivi, Hüseyin Hilmi Paşa Arşivi, Kemal Batanay Musiki Arşivi, Mehmed Safayhi Evrakı, Meşihat Arşivi, Muhammed b. Tavit et-Tancî Evrakı, Orhan Şaik Gökyay Evrakı, Rıza Tevfik Bölükbaşı Arşivi, Timur Kocaoğlu Evrakı, Şeriyye Sicilleri Katalogu, Ulema Sicil Dosyaları, Veysel Paşa Evrakı ve Yusuf İzzeddin Efendi Ailesi Evrakı’nı daha önce araştırmacılara açmıştı. Şimdilerde bunlara Pertevniyal Valide Sultan Evrakı ve Tercüman Gazetesi Koleksiyonu da eklendi. Adı hayır işleri ile anılan ve hâlâ yaptırdığı birçok hayrat ayakta olan Pertevniyal Valide Sultan’ın evrakı, hayırseverliğinin ispatı niteliğinde birçok belge ihtiva ediyor. Bir döneme damgasını vurmuş Tercüman gazetesi ve onun kültüre çok önem veren sahibi Kemal Ilıcak’ın himmetiyle bugüne kadar gelen ve şimdilerde İSAM’ın sitesinde yayımlanan arşivinde tarihten edebiyata, coğrafyadan maliyeye birçok belge araştırmacılara açılmış durumda.
Pertevniyal Valide Sultan Evrakı.
