Ay'ın güneşli yüzeyinde ilk kez su izleri bulundu. Tarihi keşfin ardından, Ay'a üs kurmayı planlayan NASA'nın 2024 yılında astronot göndereceği açıklandı. Bilim insanlarını umutlandıran su keşfi, Ay'ın güney yarım küresinde olduğu ifade edildi.
Dünya'nın tek uydusu olan Ay'da su bulunması, bilim dünyasını heyecanlandırdı. NASA'nın Ay'da üs kurma çalışmalarını güçlendiren keşif, 'Ay'da yaşam var mı?' sorusunu bir kez daha gündeme getirdi. İşte detaylar...
AY'DA SU BULUNDU! BUNDAN SONRA NE OLACAK?
ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) günler öncesinden ipuçlarını verdiği keşfi duyurdu ve tek doğal uydumuz olan Ay'da su bulunduğuna dair nihai kanıtlara ulaşıldığını açıkladı.
'Su moleküllerinin tespit edildiği' açıklaması, NASA'nın Ay'da üs kurma umutlarını da güçlendirecek. Amaç, Ay'ın doğal kaynaklarından faydalanıp bu üssün devamlılığını sağlayabilmek.
Bulgular, Nature Astronomy adlı dergide yayımlandı. Daha önce Ay'ın gölgede kalan kraterlerindeki keşfedilen suyun aksine, bilim insanları Ay'ın Güneş gören yüzünde su molekülleri tespit etti.
SANILANDAN ÇOK DAHA FAZLASI KEŞFEDİLDİ
Araştırmanın yazarlarından, NASA'nın Maryland'deki Goddard Uçuş Merkezi'nde görevli bilim insanı Casey Honniball, internet ortamında düzenlediği telekonferansta keşfedilen su miktarının yaklaşık '12 ons şişe suya' denk geldiğini söyledi. Araştırmacılar Ay yüzeyinde hidroksil (OH) yerine su buzunun (H2O) olduğunu doğruladı.
NASA'da görevli Jacob Bleacher da araştırmacıların su tortularının yapısının daha iyi anlaşılması için çalışmalara devam etmesi gerektiğini söyledi. Bu çalışmalar, Ay keşiflerinde suyun erişime ne kadar açık olacağının belirlenmesine yardımcı olacak.
Daha önce yürütülen araştırmalar Ay'ın yüzeyinde su bulunduğuna dair işaretler olduğunu ortaya koymuştu ama yeni keşifler, su miktarının sanılandan çok daha fazla olabileceğini gösteriyor.
2024'TE AY'A, 2030'DA MARS'A ASTRONOT GÖNDERİLECEK
BBC'ye konuşan Open University'nde görevli bilim insanı Hannah Sargeant, "Bu bize Ay'daki potansiyel su kaynaklarına ilişkin seçenekler sunuyor. Ay'da üssün nereye kurulacağı büyük oranda suyun nerede olduğuna bağlı" dedi.
NASA, 2030'ların başında başlaması planlanan Mars'a insanlı keşif çalışmalarına hazırlık için Ay'a 2024'te bir kadın ve bir erkek astronot göndereceğini duyurdu.
Dr. Sargeant, bu bulguların 'uzak keşfinin daha sürdürülebilir olması' çalışmaları açısından önemli olduğunu belirtip "Bunun bir bölümü bölgedeki yerel kaynakları kullanmak, özellikle de su kaynaklarını" dedi.
AY'DAKİ SU KAYNAĞI NASIL KEŞFEDLDİ?
Yeni keşiflerin ilk adımını Sofia adlı (Stratosfer Kızılötesi Gökbilim Gözlemevi) teleskobu attı. Değiştirilmiş bir Boeing 747 uçağına yerleştirilen bu teleskop Dünya'nın atmosferinin büyük bir kısmında dolaşıp Güneş Sistemi'ne dair engelsiz görüntüler topladı.
Araştırmacılar kızılötesi teleskobu kullanarak su moleküllerine ait olan renkleri belirledi. Bilim insanları suyun 'Ay camlarında' kabarcıklar olarak bulunuyor olabileceğini veya sert çevre koşullarından korunma amaçlı toprak taneleri olarak yüzeye dağılmış olabileceğini söylüyor.
Başka bir araştırmada bilim insanları Ay'ın 'soğuk tuzaklar' olarak da bilinen gölgede kalan kısımlarını inceledi. Suyun buralarda kalıcı şekilde yerleşmiş olabileceği düşünülüyordu. Araştırmacılar 'suyun (buz kütlelerinin), Ay yüzeyinin yaklaşık 40 bin kilometrekaresinde mahsur kalmış olabileceği' sonucuna vardı.
AY'DA SU BULUNMASI NE ANLAMA GELİYOR?
Dr. Sargeant, "Bu, üs kurmak isteyeceğimiz yerler listesini genişletmiş oluyor" dedi. Gelecek birkaç yıl için planlanan birkaç tek seferlik Ay misyonları var. Ama uzun vadede, Ay'ın yüzeyine kalıcı üs kurma planları yapılıyor.
Open University'de görevli araştırmacı Dr. Sargeant, "Bunun bazı etkileri olabilir. Bize bazı incelemeleri yapabilmemiz için zaman kazandırabilir. Ay üs fikriyle ve nereye gideceğimizle ilgili hali hazırda çalışmalarımız devam ediyor. Ama şimdi bunlar daha umut verici oldu" dedi.
"Zaten Ay'a gideceğiz" diyen Dr. Sargeant, "Ama bu bize daha fazla seçenek sunuyor ve gideceğimiz yeri daha heyecanlı hale getiriyor" diye konuştu. Uzmanlar, buz ve suyun nasıl çıkarılacağı tespit edildikten sonra 'Ay ekonomisinin' de geleceğine ilişkin temellerin atılacağını söyledi.
Roket yakıtını Dünya'dan göndermek yerine Ay'da üretmek, maliyeti de daha düşürecektir. Dolayısıyla Ay keşfine çıkanlar Dünya'ya dönmek istediklerinde veya başka yerlere gitmek istediklerinde suyu, uzay araçlarının enerjisi için yaygın olarak kullanılan hidrojen ve oksijene dönüştürmek için kullanabilir.
Ay'da yakıt dolumu yapmak, uzay seyahatlerinin maliyetini de düşürür ve Ay'daki üssü mali açıdan daha karşılanabilir hale getirir.
AY'DA HAYAT VAR MI?
Ay kayaları ve toprağı üzerinde yapılan çalışma, uydunun 4 milyar yıl ile 3.5 milyar yıl önce yaşam için elverişli koşullara sahip olduğunu ortaya koydu.
20 Temmuz 1969'da Ay'a ilk ayak basan insan olan Neil Armstrong, kaya parçaları bulup Dünya'ya getirdi.
Neil Armstrong ve sonrasında Ay'a giden uzay öncüleri, uydudan çok sayıda kaya ve toprak getirdi. Bu örnekler üzerinde çalışmalar yapan bilim insanları, Ay'ın bir dönem yaşamı destekleyecek elverişli koşullara sahip olabileceğine ortaya koydu.
Yeni bulgulara göre Ay'da 4 milyar yıl önce volkanik hareketlilik tavan yapmıştı. Bu hareketlilik yarım milyar yıl sürdü. 500 milyon yıl boyunca Ay yüzeyinde, su birikintisi oluşturmuş olabilecek uçucu gazlar püskürüyordu.
Ay yüzeyinden püsküren duman ve su buharı, uydunun çevresinde 500 milyon yıl süreyle atmosfer tabakası oluşturmuş olabilir.
Günümüzde Ay son derece çorak ve ıssız görünse de, atmosferi olmasa da, sodyum ve potasyumdan oluşan son derece ince bir gaz tabakası tarafından çevreleniyor.
AY'DA YAŞAMA DAİR İZLER BULUNDU
Washington Eyalet Üniversitesi'nde görev yapan ve Ay'da yaşam çalışmasını yürüten astrobiyolog Dirk Schulze-Makuch, Ay'ın oluştuğu ilk dönemlerde sıvı su ve önemli oranda atmosfer bulunuyorsa, uydu yüzeyinin yaşam için elverişli olabileceğine vurgu yapıyor.
Dirk Schulze-Makuch'a göre Ay üzerinde bir zamanlar var olması muhtemel su birikintileri içerisinde mikroskobik yaşam bulunma olasılığı son derece yüksekti.
Bugüne kadar yapılan Ay görevlerinden elde edilen örnekler üzerinde çalışan bilim insanları, Ay'ın mantosunda yüksek miktarda su bulunduğuna kanıt olan bazı veriler elde etti.
Ayrıca Ay'ın oluşumunun ilk evrelerinde, uyduyu Güneş rüzgarlarına karşı koruyan manyetik bir alan da var olmuş olabilir.
Peki milyarlarca yıl önce Ay'da yaşam varsa, Ay nasıl görünüyordu, oradaki canlılar neye benziyordu ve Ay'da yaşam nasıl başlamıştı?
Dünya'da yaşamın 3.8 milyar yıl önce siyanobakterilerle başladığı tahmin ediliyor. 3.8 milyar yıl önce Dünya ve diğer gezegenler yoğun meteor bombardımanı altındaydı. Siyanobakteriler de Dünya'ya çarpan meteorlarla gelmiş olabilir.
Bu durum Ay için de geçerli. Meteorlar dünyaya siyanobakterileri getirmişse büyük olasılıkla Ay'a düşen meteorlar da benzer malzemeleri uyduya taşıdı.
