Ev yapımı konserveler doğru yöntemlerle üretildiği zaman uzun yıllar dayanabiliyor. Fakat uzmanlar, en hijyenik koşullarda hazırlanan kavanozların bile zamanla sağlık riski taşıdığını belirtiyor. Saklama süresi ve sterilizasyonunun doğru yapılıp yapılmadığı konservelerin güvenliğini belirleyen en önemli kritik unsur oluyor.
Mediland Tıp Merkezi’nden enfeksiyon hastalıkları uzmanı Olga Martynenko, ev yapımı konservelerin dayanma süresi, bozulma belirtileri ve olası tehlikeler hakkında önemli uyarılarda bulundu. Martynenko, özellikle yanlış hazırlanan veya uygun koşullarda saklanmayan konservelerin ölümcül botulizm vakalarına kadar uzanan ciddi tehlikeler barındırdığını vurguladı.
KONSERVENİN RAF ÖMRÜNÜ NE BELİRLİYOR?
Martynenko’ya göre konserve gıdaların dayanma süresi; ürün türü, sterilizasyon yöntemi, kavanozun sızdırmazlığı ve saklama koşullarına bağlı olarak değişiyor. Serin, kuru ve karanlık ortamlarda saklanan, doğru şekilde sterilize edilmiş konserveler çok daha uzun süre bozulmadan kalabiliyor.
EV YAPIMI KONSERVENİN DAYANIKLILIĞI KAÇ YIL?
Tüm hijyen kurallarına uyularak hazırlanan konserveler 2 ila 5 yıl arasında güvenli kabul ediliyor.
Ürün türlerine göre saklama süreleri ise şöyle:
- Turşular, soslar, leço, et ve balık konserveleri: Yaklaşık 2 yıl
- Kompostolar ve mantarlar: En fazla 1 yıl
- Lahana turşusu: Yaklaşık 6 ay
Sterilizasyon işlemi doğru yapılmış konserveler, diğer yöntemlerle hazırlananlara göre daha uzun ömürlü oluyor.
Serin ve karanlık bir ortamda saklanan reçeller 1 ila 3 yıl arasında güvenle tüketilebiliyor.
Ancak çekirdekli meyvelerden yapılan reçellerde bu süre 8 aya kadar düşebiliyor.
Uzmanlara göre reçelin en aromatik ve lezzetli hali ilk yılda korunuyor.
BOZULMUŞ KONSERVE NASIL ANLAŞILIR?
Konserve açılmadan önce mutlaka kapak ve kavanoz kontrolü yapılması gerekiyor.
Bozulma belirtileri arasında:
- Kötü koku
- Renk değişimi
- Film tabakası veya köpük oluşumu
- Salamura suyunun bulanıklaşması
- Kapakların bombe yapması
- Küf oluşumu
Bu belirtilerden herhangi biri varsa ürün kesinlikle tüketilmemeli.
Zamanla konserve gıdalarda toksik bileşiklerin oluşabileceğini belirten Martynenko, özellikle çekirdekli meyvelerden yapılan komposto ve reçellerde amigdalin maddesinin açığa çıkabileceğini söylüyor. Bu madde, hidrosiyanik aside dönüşerek zehirlenmeye yol açabiliyor.
Mantar ve et konservelerinde ise proteinlerin parçalanması gıdaları daha tehlikeli hale getiriyor.
EN TEHLİKELİ ZEHİRLENME: BOTULİZM
Bozulmuş konservelerin yol açabileceği en ciddi hastalıklardan biri botulizm.
Clostridium botulinum bakterisinin ürettiği toksin, çok küçük miktarlarda bile ölümcül sonuçlara neden olabiliyor.
Botulizm belirtileri:
- Görme bozuklukları
- Baş dönmesi
- Yutma güçlüğü
- Kas zayıflığı
Bakteri oksijensiz ortamda hızla çoğaldığı için özellikle et, balık, mantar ve sebze konserveleri yüksek risk taşıyor.
EVDE KONSERVE HAZIRLARKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Uzmanlara göre güvenli konserve hazırlığı için şu kurallara mutlaka uyulmalı:
- Sebze ve meyveler temiz, çürüksüz ve iyi yıkanmış olmalı
- Tariflere uygun miktarda tuz, şeker ve asit kullanılmalı
- Et ve balık konserveleri yalnızca 120°C üzeri sıcaklıklara ulaşılan otoklavlarda güvenli şekilde sterilize edilebilir
- Kavanozlar serin, kuru ve karanlık bir ortamda saklanmalı
- Meyve-sebze konserveleri 0 ila +18°C, et ve balık konserveleri +12°C’nin altında tutulmalı
- Açılan konserveler hemen tüketilmeli, buzdolabında bekletilmemeli
Uzmanlar ayrıca ev yapımı et ve balık konservelerinin tüketilmeden önce 20 dakika kaynatılmasını öneriyor.
Şişmiş kapaklı, kokusu veya görünümü şüpheli ürünler kesinlikle tüketilmemeli.
