Dünya Hava Kalitesi Endeksi’nin (WAQI) 1 Aralık verilerine göre Iğdır, Türkiye’nin en kirli havasına sahip ili olarak yeniden ilk sıraya yerleşti. Kasım ayının son haftasında 443 AQI değerine ulaşarak rekor düzeyde hava kirliliği yaşayan kentte, durumun kısa aralıklarla tekrarlaması halkta ciddi endişelere yol açıyor. Uzmanlar, bu yoğun kirlilik seviyelerinin yalnızca solunum yolları hastalıklarını değil, ruh sağlığını ve çocuk gelişimini de olumsuz etkilediği uyarısında bulunuyor.
Hava kirliliğinin neden olduğu hastalıklar arasında astım, KOAH, felç, kanser ve kalp-damar sorunları yer alıyor. Özellikle çocuklar ve yaşlılar için hayati risk oluşturan bu tablo, Iğdır’da her üç ölümden birinin hava kirliliğiyle ilişkilendirilmesine yol açıyor. Temiz Hava Hakkı Platformu’nun (THHP) raporuna göre kentteki ölüm oranlarının önemli bir kısmı bu çevresel tehditten kaynaklanıyor.
HAVA SİRKÜLASYONU ENGELLENİYOR, DOĞALGAZ HÂLÂ YAYGIN DEĞİL
Kirliliğin başlıca nedenleri arasında Iğdır’ın çukur bir coğrafi yapıya sahip olması ve çevresinin dağlarla kaplı olması yer alıyor. Bu durum hava akışını azaltarak kirli havanın kent üzerinde birikmesine neden oluyor. Bunun yanı sıra şehir genelinde doğalgaz altyapısının yetersizliği nedeniyle kömür ve tezek gibi kirletici yakıtların yoğun kullanımı dikkat çekiyor. Özellikle bazı mahallelerde hâlâ doğalgaz erişiminin olmaması, temiz enerjiye geçişin önündeki en büyük engellerden biri.
SORUN YALNIZCA HAVADA DEĞİL: RADYASYON DA TEHDİT
Kenti tehdit eden bir diğer unsur ise komşu ülke Ermenistan’daki Metsamor Nükleer Santralı. Santralin, Iğdır sınırına olan yakınlığı dolayısıyla radyasyon riski taşıdığı belirtiliyor. Bu durumun, bölgedeki kanser vakalarıyla birlikte KOAH ve astım gibi kronik hastalıkların yaygınlığına etkide bulunduğu ifade ediliyor.
Kent sakinlerinden Allahverdi Kum, hava kirliliğinin tüm mahallelerde etkili olduğunu belirterek, “Iğdır merkezde de köylerde de hava kirliliği yoğun. Etrafımız dağlarla çevrili, doğalgaz birçok yerde hâlâ yok. Kömür ve tezek yakılıyor. Doğubayazıt’tan Iğdır’a doğru gelirken akşam saatlerinde sokak lambaları bile görünmüyor” diye konuştu.
Mehmet Emin Öner ise maske takmadan dışarı çıkamadığını vurgulayarak, “81 il içinde en kötü hava şartları Iğdır’da. Bu durumdan hepimiz rahatsızız. Altyapı çalışmaları da uzun sürdü, asfalt yapılmıyorsa bile en azından toz kalkmasın diye sulama yapılabilir” dedi. Öner, yetkililere seslenerek, “Bu havayı onlar da soluyor. Herkes sorumluluğunu yerine getirsin” çağrısında bulundu.
UZMANLARDAN UYARI: ÇÖZÜM ACİL, RİSK ÇOK BÜYÜK
Çevre mühendisleri ve halk sağlığı uzmanları, Iğdır’daki hava kirliliğinin akut bir halk sağlığı sorunu haline geldiğini vurgularken, temiz yakıt kullanımının teşvik edilmesi, yeşil alanların artırılması, altyapı çalışmalarının hızlandırılması ve kent planlamasının gözden geçirilmesi gerektiğini belirtiyor.
