Pandemiyle birlikte küresel bir fenomen haline gelen ve 'geleceğin emlak piyasası' olarak pazarlanan metaverse arsaları, yatırımcıları büyük bir hayal kırıklığına uğrattı.
Bir dönemin en popüler yatırım aracı olan dijital araziler, bugün yüzde 80 ila yüzde 95 arasında değer kaybederek neredeyse sıfır değere ulaştı.
NFT (Non-Fungible Token) formatında satılan bu sanal mülkler, özellikle 'fırsatı kaçırma korkusu' yaşayan binlerce kişiyi ciddi zararlarla baş başa bıraktı.
İstanbul'daki simgesel yapıların, hatta Beşiktaş Stadyumu'nun bile binlerce dolara alıcı bulduğu bu sanal çılgınlık, yerini derin bir hayal kırıklığına bıraktı.
METAVERSE BALONU NASIL PATLADI?
Metaverse evrenine olan yoğun ilginin temelinde, geçmişte Bitcoin ve diğer kripto paralarla büyük kazançlar elde edenlerin başarı hikayeleri yatıyordu.
İnsanlar, dijital dünyadaki her varlığın gelecekte değerleneceği beklentisiyle sanal arsa ve mülk alımına yöneldi.
Bilişim uzmanı Osman Demircan'a göre bu durum, ciddi bir spekülasyon balonunun şişmesine yol açtı.
Osman Demircan, 2022-2023 yıllarında metaverse arazi fiyatlarının rekor seviyede düştüğünü, bir zamanlar yüzlerce dolara satılan arazilerin bugün neredeyse bedava verilse bile alıcı bulamayacak duruma geldiğini belirtiyor.
Piyasa hacminin en düşük seviyelere gerilemesi, bu çöküşün boyutlarını gözler önüne seriyor.
DOLANDIRICILIK VE GÜVEN KAYBI: BİR KÖPRÜYÜ 10 FARKLI YER SATIYOR
Metaverse çılgınlığı, dolandırıcılar için de verimli bir zemin oluşturdu.
Osman Demircan, metaverse gibi görünen ancak aslında ona benzeyen ortamlarda mülk satın alan birçok kişinin dolandırıldığını ifade ediyor.
Dolandırıcılar, kripto paralar karşılığında sattıkları sanal varlıkları, farklı kripto paralara dönüştürerek ortadan kayboldu.
Osman Demircan, herkesin metaverse evreni yaratabilmesinin bu dolandırıcılık vakalarını artırdığını belirtiyor.
Örneğin, İstanbul'daki 15 Temmuz Şehitler Köprüsü'nü 10 farklı sunucunun sattığını ve bu sunucuların aniden kapanmasıyla yatırımcıların paralarının buhar olduğunu anlatıyor.
SANAL DEĞER VAADİNDEN SIFIRLANAN VARLIKLARA
Kripto varlıklar uzmanı Melis Asena Özkan, metaverse projelerinin temelinde 'pasif gelir' vaadi olduğunu belirtiyor.
"Bir şehir yaratacağız, dükkan alırsanız kira geliri elde edeceksiniz" gibi söylemlerle yatırımcılar cezbedildi.
Melis Asena Özkan, bir yatırımcı arkadaşının 40 bin dolara aldığı sanal geminin bugünkü değerinin 1000 dolar bile etmediğini örnek veriyor.
Medipol Üniversitesi Öğretim Görevlisi Nurullah Mahmut Dündar ise, "Sanal dünyada yerini şimdiden al" gibi pazarlama kampanyalarının insanlarda fırsatı kaçırma korkusu yarattığını ve bu nedenle ne aldıklarını bile bilmeden ciddi yatırımlar yaptıklarını vurguluyor.
Nurullah Mahmut Dündar'a göre bu projelerin vaat ettikleri gibi aktif kullanıcı çekememesi, sanal arsa sahiplerinin ellerindeki mülkleri satamamasına ve büyük zarar etmesine yol açtı.
METAVERSE PİYASA NİÇİN ÖLDÜ?
Sanal arsa fiyatlarındaki dramatik düşüşün en büyük nedenlerinden biri, platformların sürdürülebilir bir ekosistem oluşturamaması.
Vaat edilen 'sanal dükkanlar, etkinlikler, kira gelirleri' gibi özellikler hayata geçirilemedi.
Ayrıca, ünlü isimler ve medya organları tarafından pompalanan spekülasyonlar, piyasaya kontrolsüz bir şekilde yüksek fiyatlarla giren yatırımcıların elindeki varlıkların değer kaybetmesine sebep oldu.
Uzmanlar, hala devam eden metaverse projelerinin olduğunu ancak genel piyasanın 'ayı dönemi'ne girerek popülaritesini kaybettiğini belirtiyor.
METAVERSE ARSALARIM DEĞERİNİ GERİ KAZANIR MI?
Uzmanlar, şu anki durumda sanal arsaların eski zirve seviyelerine yaklaşmasının mümkün görünmediğini belirtiyor.
Satın alacak müşteri bulmanın zorluğu ve piyasadaki genel güven kaybı, bu varlıkların değerini geri kazanmasını oldukça zorlaştırıyor.
METAVERSE HÂLÂ BİR GELECEK VADEDİYOR MU?
Teknoloji uzmanları, metaverse kavramının tamamen yok olmayacağını, ancak daha olgun ve oturmuş projelerin gelecekte ayakta kalabileceğini düşünüyor.
Güncel durum, bu alanda yatırım yapacak kişilerin daha temkinli ve bilinçli davranması gerektiğini gösteriyor.
DOLANDIRILMAMAK İÇİN NEYE DİKKAT EDİLMELİ?
Kripto varlıklar ve sanal araziler gibi riskli yatırımlarda, uzmanlar projenin arkasındaki ekibi, teknolojiyi ve vaatlerin gerçekçiliğini iyi araştırmayı öneriyor.
'Fırsatı kaçırma korkusu' ile hareket etmek yerine, rasyonel kararlar almak büyük önem taşıyor.
