Yapay zekâ (YZ) teknolojisi, "griefbot" adı verilen yeni bir uygulama alanı ile yas tutma biçimini kökten değiştiren bir dönüşümün kapısını araladı. Bu teknoloji, hayatını kaybeden kişilerin dijital kişilikleriyle sohbet etmeyi mümkün kılarak, vefat sonrası "bağı" dijital ortamda sürdürme imkânı sunuyor.
Ancak, sistemin potansiyel tesellisi kadar, beraberinde getirdiği psikolojik ve etik riskler de tartışma konusu oldu.
YOV GİRİŞİMİ VE DİJİTAL AVATAR 'VERSONA'
Bu teknolojinin önde gelen girişimlerinden biri olan You Only Virtual (YOV), kurucusu Justin Harrison’ın kişisel deneyiminden doğdu. Harrison, annesine ileri evre kanser tanısı konulduktan sonra, onun dijital bir avatarını, yani Versona’yı oluşturma sürecine girdi. Bu dijital kişilik; annesinin mesajları, telefon görüşmeleri, ses kayıtları ve videoları kullanılarak hayattayken hazırlandı. Girişimin temel amacı, vefat sonrası kişiyle olan duygusal bağın dijital olarak korunması olarak belirtiliyor.
YOV’un teknolojik sunumları, kullanıcıya farklı etkileşim seviyeleri sağlıyor:
Ücretsiz Sürüm: Kullanıcılara ChatGPT benzeri bir sohbet botu deneyimi sunuluyor.
Ücretli Seçenekler: Bu seçenekler ile kullanıcılar, sevdiklerinin kendi sesiyle telefonda görüşme yapabilme imkânına sahip oluyor.
Kurucu Justin Harrison, bu teknolojinin, insanların yas sürecinde kendilerini daha doğal ve rahat hissetmelerine yardımcı olduğunu savunarak uygulamanın faydalarını dile getiriyor.
TEKNOLOJİK YAS: ELEŞTİRİLER VE PSİKOLOJİK RİSKLER
Yapay zekâ destekli bu yas teknolojisi, sunduğu kolaylığa rağmen etik ve psikolojik açılardan ciddi eleştirilere maruz kalıyor. Uzmanlar ve gözlemciler, bu sistemlerin kullanıcılar için potansiyel riskler barındırdığı konusunda uyarıyor:
Aşırı Bağımlılık: Kullanıcıların, vefat eden kişinin dijital kişiliğine karşı aşırı bağımlılık geliştirmesi riski.
İnsani Yasın Zedelenmesi: Teknolojinin, yas sürecinin doğal ve insani yönünü, yani kayıpla yüzleşme ve vedalaşma aşamalarını zedeleyebileceği endişesi.
Psikolojik Zarar: Cambridge Üniversitesi’nden araştırmacılar, bu tür uygulamaların potansiyel olarak “yüksek riskli” kabul edilebileceği ve bireylerde psikolojik zarara yol açabileceği uyarısında bulundu.
Dünya'nın haberine göre; teknolojinin eleştirmenleri, griefbot sistemini popüler distopik dizi Black Mirror’daki senaryolara benzeterek, uygulamanın uzun vadeli etkileri konusunda kaygılarını dile getiriyor.
KURUCUNUN SAVUNMASI: YAS ARAÇLARININ EVRİMİ
Eleştirilere yanıt veren Justin Harrison ise, yas sürecinin son derece kişisel bir deneyim olduğunu ve teknolojinin bu süreci bozmadığını savunuyor. Harrison'a göre, fotoğraf ve mektuplar gibi yas tutma araçları her dönemde değişime uğradı ve yapay zekâ da bu evrimin günümüzdeki bir parçası olarak görülmeli. Harrison, "Yas tutmanın tek bir doğru yolu yok" ilkesiyle teknolojinin kişiselleştirilmiş yas tutma biçimlerini desteklediğini belirtiyor.
