İşsizlik sigortası, 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu Kapsamında 1999 yılında yürürlüğe girdi. Bir iş yerinde çalışan herhangi bir kasıt ve kusur olmadığı halde işini kaybeden kişiler için yaşadığı gelir kaybından dolayı belirli bir süre işsizlik maaşı verilmektedir. İşsizlik sigortası için belirlenen şartları sağlayan kişiler bu ödenekten yararlanabilmektedir. Kanunda yazılı olan şartlar gereği işsizlik ödeneği almaya başlayan kişiler farklı haklardan da yararlanmaktadır. İşsizlik sigortası primlerinin toplanmasından Sosyal Sigortalar Kurumu, diğer her türlü hizmet ve işlemlerin yapılmasından İş ve İşçi Bulma Kurumu Genel Müdürlüğü görevli, yetkili ve sorumludur. İşsizlik ödeneği kafaları karıştıran konular arasında yer almaktadır. Bizde merak edilen konu hakkındaki tüm detayları sizler için bir araya getirdik. İşte işsizlik sigortası hakkında merak edilen tüm detaylar…
İŞSİZLİK SİGORTASINDAN KİMLER YARARLANABİLİR?
Bir çalışanın işten çıkarılması durumunda işsizlik sigortasından yararlanma hakkı bulunmaktadır. İşsizlik sigortası kapsamında yer alan kişiler şu şekildedir:
Bu kapsamda hizmet akdine dayalı olarak çalışan sigortalılar, banka sandıklarına tabi olan sigortalılar ve kısa süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalı kişiler yer almaktadır.
Ticari taksi, dolmuş ve benzeri nitelikte Yer alan şehir içinde toplu taşıma aracı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından belirlenen alanlarda kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan kişiler,
Bununla birlikte birden fazla kişi tarafından çalıştırılan ve çalıştıkları kişi yanında çalışma süresi 1 ay içerisinde 10 günden az olan kişiler bu kapsamda yer almaktadır
Yabancı kişilerde işsizlik sigortasından yararlanabilmektedir.
Ödenekten yararlanacak olan kişilerin Türk vatandaşı olması gerekmektedir. Çalışma izni bulunan ve ülkemizde faaliyet gösteren yabancılar adına işsizlik sigortası prim ödendiği koşullarda bu haktan yararlanabilmektedir.
Emekli olup çalışan kişiler işsizlik sigortasından yararlanamaz.Emekli olduğu halde bir yerde çalışan işçilerin ücretlerinden işsizlik sigortası primi kesilmediği için bu kişiler ödeme alamamaktadır.
İŞSİZLİK ÖDENEĞİ ALMA ŞARTLARI NELERDİR?
İşsizlik ödeneğinden yararlanmak isteyen kişilerin bazı şartları sağlıyor olması gerekmektedir. Bu haklar şu şekildedir:
Kendi isteği ya da kusuru dışında işsiz kalan kişiler,
İşten çıkarılma süresinden öce 120 gün çalışmış olan kişiler,
İşten çıkarılma sürecinden önce üç yıl içerisinde en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası primi ödemiş olan kişiler,
İşten çıkarıldıktan sonra 30 gün içerisinde İŞKUR'a başvuru yapan kişiler,
İşsizlik ödeneğinden yararlanmak için 120 gün kesintisiz çalışma şartı kaldırıldı. Bu kapsamda kişiler bir gün dahi raporlu olsa ödenekten yararlanamıyordu.Yeni düzenleme ile kesintisiz çalışma şartı kaldırıldı ve hizmet akdine tabi çalışma ibaresi getirildi. Bu sayede son 4 ay içerisinde prim gün sayısı 120 ulaşan kişiler işsizlik ödeneğinden yararlanmaktadır.
İŞSİZLİK ÖDENEĞİNİN SÜRESİ NE KADAR?
İşsizlik ödeneğinin ne kadar süre verildiği en çok araştırılan konular arasında yer almaktadır.Buna göre hizmet akdinin feshinden önceki son üç yıl içerisindeki çalışma süreleri şu şekildedir:
600gün sigortalı olarak çalışan kişiler 180gün
900gün sigortalı olarak çalışan kişiler 240gün
1080gün sigortalı olarak çalışan kişiler 300gün
İŞSİZLİK SİGORTASI PRİMLERİ TUTARLARI VE ÖDENEK HESABI NEDİR?
İşsizlik sigortası primi, sigortalının prime esas aylık brüt kazançlarından % 1 sigortalı, % 2 işveren ve %1 devlet payı olarak alınır. İsteğe bağlı sigortalılardan işsizlik sigortası primini ödeyenlerden ise % 1 sigortalı ve % 2 işveren payı alınır.
Günlük işsizlik ödeneğinde sigortalının son 4 aylık primi esas alıp hesaplama yapılmaktadır. Buna göre günlük ortalama brüt kazancının %40 alınmaktadır. Bununla birlikte işsizlik ödeneği miktarı 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan aylık Asgari ücretin brüt tutarının yüzde 80'ini geçemez. Bununla birlikte işsizlik ödeneği damga vergisi dışında hiçbir vergiden dolayı kesintiye uğramaz. İşsizlik ödeneği sadece nafaka için başkasına verilebilir.

İşsizlik ödeneğinden gelir vergisi kesilemezken sadece damga vergisi kesilmektedir.
Diğer bir önemli nokta ise ücretler dışında son 4 ayda prim ve ikramiye için yapılan ödemelerdir. Yapılan bu ödemelerin primi esas kazancı artırdığı için işsizlik ödeneği tutarını da yükseltmektedir. Bu yüzden işçilerin aylık hizmet dökümlerini kontrol etmesi gerekir.
İŞSİZLİK ÖDENEĞİNE BAŞVURU SÜRECİ NE KADAR?
Çalışanların işten ayrılması durumunda 30 gün içerisinde İŞKUR'a giderek ya da https://www.turkiye.gov.tr/issizlik-odenegi-basvurusu adresi üzerinden başvuru işlemlerini yapabilir. Online ortamda yapılan başvuru haricinde bir belge ya da evrağa gerek yoktur.
İŞKUR'a bizzat giderek başvuru yapmak isteyen kişiler nüfus kâğıdı, işten ayrılış bildirgesi ve işsizlik ödeneği dilekçesi belgelerini yanında bulundurması gerekir. Gerekli kontroller yapıldıktan sonra hak eden kişilere işsizlik ödeneği verilmektedir. İşsizlik ödeneği her ayın 5'inde verilmektedir.
ÖDENEĞİ ALMAYA HAK KAZANANLARIN SAĞLIK HAKKI VAR MI?
İşsizlik ödeneği ile birlikte kişilerin yararlanabildiği bir diğer ödenek ise sağlık sigortasıdır. Sağlık sigortası primleri İŞKUR tarafından ödenmektedir. Ödenen bu filmler ile kişiler Sağlık hizmetinden yararlanabilmek dedi. Kişinin bakmakla yükümlü olduğu kişiler de herhangi bir işlem ya da başvuru yapmadan bu ödenekten yararlanmaktadır.
Pandemi sürecinde kısa çalışma uygulamasına dahil edilen çalışanların çalıştıkları süre ödenekten düşülürken30.06.2020 tarihinde resmi gazetede yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile artık kısa çalışmalarda ödeneğe dahil edildi.
İŞSİZLİK ÖDENEĞİ ALAN KİŞİLERİ İSTİHDAM EDEN KİŞİLER TEŞVİK ALABİLİR Mİ?
İşsizlik ödeneği alan kişilerin işe alınması durumunda alındığı tarihten önceki aylar göz önüne alınarak son 6 aylık dönem için ödeme yapılmaktadır. Yani işsizlik ödeneği alan kişileri istihdam eden kişiler kişinin kalan işsizlik ödeneği süresince prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan kısa vadeli sigorta primi tutarının yüzde biri olarak bir ödeme yapmaktadır. İşçi ve işverenin sigorta primleri ile genel sağlık sigortası primleri ve kalan işsizlik ödeneği fondan karşılanmaktadır.
İşverenin aylık prim ve hizmet belgesi ne yasal süre içerisinde SGK'ya vermesi gerekmektedir. İşçinin ayrıldığı işe tekrar başlaması durumunda ise teşvik hükümlerinden yararlanırlar.
İŞSİZLİK ÖDENEĞİNİN HANGİ DURUMLARDA KESİLİR?
İşsizlik ödeneği alırken İŞKUR tarafından teklif edilen mesleklerden birinin teklif edilmesi durumunda kişinin ikamet ettiği yerin yakınında bulunan işi bir neden olmadan reddetmesi durumunda,
İşsizlik ödeneği aldığı halde kayıtdışı çalıştığı tespit edilen kişilerin işsizlik ödeneği tekrar başlatılmamak üzere kesir.
İşsizlik ödeneği alırken Sosyal Güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almaya başlayanların emekli olduğu gerekçesi ile işsizlik ödeneği kesilir.
İŞKUR tarafından meslek geliştirme, edinme ve yetiştirme eğitimi ne haklı bir neden bulunmadan reddeden ya da kabul ettiği halde devam etmeyen kişilerin de ödeneği kesilmektedir.
Belirtilen bu durumların ortadan kalkması halinde ise ödemeye devam edilir.
YENİDEN İŞE BAŞLANMASI DURUMUNDA NE OLUR?
İşsizlik ödeneği alırken yeniden işe başlayan kişilerin ödeneği kesilmektedir.10 aylık ödenek Hakkı bulunan kişilerin 3 ay ödenekten yararlandıktan sonra iş bulması durumunda ödeneği kesilmektedir. Ancak kişinin bu işten de ayrılması durumunda geriye kalan 7 aylık süreç için işsizlik sigortası hakkından yararlanabilir.


