Yıpranma payı ne demek, kimler alabilir, şartları nelerdir? Yıpranma payı olan meslekler

26/09/2022 09:21

Son zamanlarda medyada sıkça konuşulan konu, hangi mesleklerin bir yıpranma payı olduğu ve hesaplamasının nasıl yapıldığı oldu. Konuyla ilgili detaylı bilgilere haberimizden ulaşabilirsiniz…

Yıpranma payına fiili hizmet ilavesi de denir. Gerçek hizmet artışı sigortalılar 4a ve sigortalılar 4c içindir. 4b sigorta sahipleri için yıpranma payı planlanmamıştır. yıpranma payından yararlanan iş kolları, yıpranma payı tablolarında tanımlanır. Bu iş alanları su altı, madenlerde çalışanlardır. Bu meslekler her yıl 60 gün fiili hizmet ve 180 iş günü zammı alırlar. 5510 sayılı Sosyal Güvenlik Kanununda herhangi bir değişiklik yapılmamıştır. Ancak son açıklamalara bakıldığında itfaiye ve radyoloji çalışanlarına fiili hizmet zammı uygulanmadığı ya da sadece fiili hizmet zammından yararlandıkları görülmektedir.. Ancak bu yasa aykırı bir uygulama olarak öne çıkıyor. Burada bir çifte standart var. Fiili hizmet zammı, Fiili hizmet zammı tablosunda belirtilen günler için yıllık olarak değerlendirilmesi gereken bir uygulama yöntemidir.

HANGİ MESLEKLERDE YIPRANMA PAYI VARDIR?

Ülkemizde yıpranma payı olan meslekler her geçen gün artıyor. Şu ana kadar 45 meslekten nasibini aldı. Yıpranma payı, fiziksel olarak zorlu olan mesleklere ödenir. Yıpranma payı, bu mesleklerin çalışanlarının daha erken ve daha kolay emekli olması içindir. Örneğin 24 ay çalışan bir meslek mensubu 12 ay yıpranma payı tanındığı takdirde 36 ay çalışmış sayılır.

Aşağıdaki listede yıpranma payı olan meslekleri görebilirsiniz. Bu mesleklere ek olarak, yıpranma payı gerektiren meslekler de vardır. Hakim ve savcılar, öğretmenler bunlardan sadece birkaçı.

• Kurşun ve arsenik işlerinde çalışanlar 60 – 90 gün.

• Cam fabrika ve atölyelerinde çalışanlar 60 gün.

• Cıva üretimi işleri sanayinde çalışanlar 90 gün.

• Çimento fabrikalarında çalışanlar 60 gün.

• Kok fabrikalarıyla Termik santrallerde çalışanlar 60 gün.

• Alüminyum fabrikalarında çalışanlar 60 gün.

• Demir ve çelik fabrikalarında çalışanlar 90 gün.

• Döküm fabrikalarında çalışanlar 60 gün.

• Asit üretimi yapan yerlerde çalışanlar 90 ile 180 gün.

• Madenlerin yer altında çalışanları 180 gün.

• Radyoaktif ve doğal ve yapay radyoaktif, radyoiyonizan maddeler radyoiyonizan maddelerle veya bütün diğer korpüsküler emanasyon kaynakları yapılan işler ile yapılan işlerde çalışanlar 90 gün.

• Su altında çalışanlar 60 gün.

• Türk Silahlı Kuvvetlerinde Subay, yedek subay, astsubay, uzman jandarma, uzman erbaşlar ve sözleşmeli erbaş ve erler 90 gün.

• Emniyet ve MİT mensupları 90 gün.

• İtfaiye veya yangın söndürme işlerinde çalışanlar 60 gün.

• Basın Kartı Yönetmeliği’ne göre çalışan gazeteciler 90 gün.

• TRT’de Basın Kartı Yönetmeliği’ne göre çalışanlar 90 gün.

• Türkiye Büyük Millet Meclisi Yasama organı üyeleri ile dışarıdan atanan bakanlar 90 gün fiili hizmet zammı alıyor.

SAĞLIK ÇALIŞANLARININ YIPRANMA PAYI HAKKI

Torba yasada sağlık çalışanına yıpranma payı hakkı verildi. Radyoloji, röntgen, görüntüleme, ameliyathane, yoğun bakım, doğumhane, yeni doğan, süt çocuğu, yanık, diyaliz, acil servis, kapalı psikiyatri servisleri, AMATEM ve 112 acil sağlık hizmetleri çalışanları 90 gün, toplum sağlığı merkezi (TSM) personeli, sağlık evi, aile hekimi ve aile sağlığı çalışanları için 60 gün, servis, poliklinik ve hastane laboratuvar gibi bölümler için 60 gün, Bakanlık merkez teşkilatı çalışanları için 30 gün, sağlık müdürlüğü, halk sağlığı müdürlüğü ve kamu hastaneleri genel sekreterlik personelleri için 30 gün oldu. 3 Ağustos 2018'de yürürlüğe giren yasa ile artık sağlık hizmetlerinde yıpranma payı resmi olarak tanındı. Ancak bu program tarih içermediğinden geriye dönük bir program değildir. Ayrıca beş yılı geçmemek üzere toplam sigorta ödeme gün sayısına eklenir.

EN FAZLA YIPRANMA PAYI KAÇ YILDIR?

Yıpranma payı maksimum 5 yıldır. Ancak bu 5 yılın tamamı Yıpranma payından düşülmez. En fazla 3 yıl bundan mahsup edilebilir. Başka bir deyişle, 5 yıllık Yıpranma payı 3 yıl önce geri çekilir.