5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 80/1-b bendinde, Kurumca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamlarının prime esas kazanca tabi tutulmayacağı öngörülmüştür.

Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 97. maddesinin 7. fıkrasında ise 5510/4-a kapsamındaki sigortalılara;

• Çocuk zammı adı altında yapılan ödemelerin, en fazla iki çocuk için çocuk başına aylık asgari ücretin %2'si oranındaki tutarının,

• Aile zammı adı altında yapılan ödemelerin, aylık asgari ücretin %10'u oranındaki tutarının

prime esas kazançların hesaplanmasında dikkate alınmayacağı açıklanmıştır.

Bu bağlamda; 1/1/2025 ila 31/12/2025 tarihleri arasında 5510/4-a kapsamında çalışanlara ödenen;

-Çocuk zammı (yardımı) adı altında yapılan ödemelerin: 26.005,50 TL x % 2 = 520,11 TL (aylık) tutarındaki kısmı (en fazla iki çocuğa kadar),

-Aile zammı (yardımı) adı altında yapılan ödemelerin ise 26.005,50 TL x %10 =2.600,55 TL (aylık) tutarındaki kısmı

prime esas kazanca dahil edilmeyecektir.

Çocuk yardımı altında yapılan ödemelerin yukarıda belirtilen kısmının prime esas kazançtan istisna tutulabilmesi için çocuğun;

• Sigortalı veya isteğe bağlı sigortalı olmaması,

• Kendi sigortalılığından dolayı gelir veya aylık almıyor olmaması,

• 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim veya 3308 sayılı Kanunda belirtilen aday çırak, çırak ya da işletmelerde meslekî eğitim görmesi halinde 20 yaşını, yükseköğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmamış veya yaşına bakılmaksızın 5510 sayılı Kanuna göre malûl olması

• Evli olmaması

Gerekiyor.

Aile yardımı altında yapılan ödemelerin prime esas kazançtan istisna tutulabilmesi için ise sigortalının eşinin 5510 sayılı Kanuna tabi zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmaması ve Kurumdan gelir veya aylık almaması gerekiyor.

Gelir vergisi ve damga vergisi yönünden

Çalışanlara çocuk yardımı adı altına yapılan ödemelerden, çocuk sayısı sınırlaması olmaksızın her bir çocuk için Devletçe verilen miktarı aşmayan kısmı gelir vergisinden istisna tutulmuştur. Bu miktarı aşan kısım ise gelir vergisine tabidir.

Çocuk yardımı adı altında yapılan ödemelerden gelir vergisinden istisna tutulacak kısım, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 202. maddesine göre devlet memurlarına verilen çocuk yardımının tutarı kadardır.

Dolayısıyla işçiye çocuk yardımı adı altında yapılan ödemelerden;

• 0-6 yaş (72. Ay da dahil) arasındaki çocuklar için 500 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpılması sonucu bulunacak kısmı (1/7/2025 la 31/12/202 tarihleri arasında 585,11 TL)

• 6 yaş üzeri çocuklar için 250 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpılması sonucu bulunacak kısmı (1/7/2025 la 31/12/2025 tarihleri arasında 292,55 TL)

Gelir vergisinden istisnadır.

657 sayılı Kanunun “Çocuk için aile yardımı ödeneği verilmeyecek haller” başlıklı 206. maddesinde sayılan ve aşağıda belirtilen çocuklar için ödenen çocuk yardımları ise gelir vergi istisnasına tabi tutulmadığından tamamı gelir vergisine konu edilecektir.

• Evlenen çocuklar

• 25 yaşını dolduran çocuklar (25 yaşını bitirdiği halde evlenmemiş kız çocukları ile çalışamayacak derecede malullükleri resmi sağlık kurulu raporuyla tespit edilenler için süresiz olarak ödeneğin verilmesine devam olunur.)

• Kendileri hesabına ticaret yapan veya gerçek veya tüzel kişiler yanında her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışan çocuklar (Öğrenim yapmakta iken tatil devresinde çalışanlar hariç),

• Burs alan veya Devletçe okutulan çocuklar.

Ayrıca damga vergisi açısından herhangi bir istisna bulunmadığından çocuk yardımının tamamından damga vergisi kesilecektir.

Aile yadımı adı altında yapılan ödemeler noktasında ise gerek gelir vergisi yönünden gerekse damga vergisi yönünden herhangi bir istisnai düzenleme bulunmadığından tamamından gelir vergisi ve damga kesintisi yapılacaktır.

Özel Öğretim Kurumları Kanunu kapsamına giren kurumlarda çalışanlara yapılan sosyal yardımlar

Özel sektör işverenlerince çalışanlara aile yardımı ve çocuk yardımı adı altına ödeme yapılması işverenlerin inisiyatifi dahilinde olmasına rağmen, 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu kapsamına giren kurumlarda çalışan öğretmen ve diğer personele bu ödemelerin yapılması zorunlu tutulmuştur.

Anılan Kanunun 8. maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan “Sosyal yardım kapsamındaki ek ödemeler, bütçe kanunlarıyla resmî okul öğretmen ve personeline sağlanan haklara denk olarak okul öğretmenlerine ve personeline de ödenir. Sosyal yardım kapsamındaki ek ödemelerden gelir vergisi kesilmez.” hükmü doğrultusunda, Özel Öğretim Kurumları Kanunu kapsamına giren kurumlarda çalışan öğretmen ve personele yapılan aile ve çocuk yardımları sosyal yardım kapsamında bir ödeme olması nedeniyle, tutarına bakılmaksızın gelir vergisinden istisna tutulmuş olup, yalnızca damga vergisi kesilecektir.

Sosyal güvenlik mevzuatında ise özel eğitim kurumlarına münhasır istisnai bir düzenleme bulunmadığından, çocuk yardımı adı altında yapılan ödemelerin, en fazla iki çocuk için çocuk başına aylık asgari ücretin %2'si oranındaki kısmı, aile yardımı adı altında yapılan ödemelerin ise aylık asgari ücretin %10'u oranındaki kısmı prime esas kazançtan istisna tutulacaktır.