Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi (CHS) olabilecek en kötü başkanlık sistemlerinden biri olduğu için hiç tereddüt etmeden, ilk günden itibaren bu sisteme itiraz ettim.
Ak Parti’de ulaşabildiğim herkese de bu fikrimi ilettim. Ancak o dönemde kapalı kapılar ardında yazılan Anayasa değişiklikleri konusunda herkes sustu.
Bu yetmezmiş gibi, kurulan ilk hükümette Hazine ve Maliye Bakanı olarak Sayın Berat Albayrak’ın atanması ilave olumsuz etkiler yarattı çünkü güçler birliğine ilaveten, gücün, bir ailenin elinde toplanması durumu ortaya çıkmıştı.
Yeni sisteme geçilirken, Türkiye, zaten bir kriz ortamındaydı. Var olan kriz derinleşti, sonra Papaz Brunson krizi, ardından Amerika ve Avrupa’nın örtük ve açık yaptırımları, sonra diğer jeo-stratejik krizler ve en son da bu salgın. Ne zaman bir tedbir alınsa ters tepiyor, ne zaman bir basın toplantısı yapılsa, etkisi olumsuz oluyor. Bir türlü gün yüzü görmedi bu sistem.
Peki, alınan tedbirler doğru mu? Hayır. Neredeyse alınan bütün tedbirlerin zararları, faydalarından hep daha fazla oldu. Aksi beklenemez, çünkü CHS’nin yapısı bunu gerektiriyor olabilir. Bu sistem, kişi ve ailelerden bağımsız öyle bir sistemdir ki, başında kim olursa olsun, velev ki cumhurbaşkanı olarak ben olayım, değişecek bir şey olmaz, diye inanıyorum.
CHS, eski devleti yıktı ama yenisini de kuramadı, belki de yenisine gerek yok. Çünkü güçler birliği, yani yürütmenin başındaki kişinin yasama ve yargıyı da etkileyebildiği bir sisteminin, belki de güçlü bir devlet organizasyonuna ihtiyacı yoktur.
DOLAR PAHALI MI UCUZ MU?
Döviz pozisyonunu benim tavsiyelerimi de dikkate alarak belirlediğini söyleyen dost ve arkadaşlarım, bana, “döviz 7.20 oldu alalım mı, yoksa aldıklarımızı satalım mı?” diye soruyor.
Bir; rezerv durumu: Devletin, bankaların ve şirketlerin yani tüm Türkiye’nin toplam dış borcu 2019 sonu itibarıyla 437 milyar dolardı. Bugün TCMB ve bankaların nakit, altın ve yurtdışı banka hesaplarında yatan, serbestçe kullanabilecekleri 97 milyar dolarları var.
Diyelim ki şirketinizin elinde 97 birim parası var fakat 437 birim de borcu var.
Bu şirketinizin, bu borçları çevirmesi; bankaların, şirketiniz hakkındaki algı ve görüşlerine bağlıdır. Türkiye bugüne kadar borçlarını çevirdi fakat çok yüksek faizler ödeyerek. Borçların en az bir yıl daha çevrilebileceğine dair bir sorun gözükmüyor.
İki; doların fiyatı: 7,20’ye yükselen doların fiyatı ucuz mu pahalı mı? Ne olursa düşer veya yükselir?
TCMB her ay sonunda “tüfe bazlı reel efektif döviz kuru” başlığı altında Türk Lirasının gerçek değerini ölçüyor ve sonuçlarını yayınlıyor. Bu endekse göre 100 seviyesi, TL’nin ne ucuz ne de pahalı olduğu seviyeyi gösterir.
Nisan ayı için yayınlanan endekse göre TL’nin değeri 68,88’e düşmüş. Yani 1 dolar 4,81 TL olması gerekiyorken 6,98’e çıkmış. Bu endeks bize TL’nin değerinin, olması gerekenden %31 daha fazla düştüğünü söylüyor.
Doğrusu ben bu endeksin doğru çalışmadığını düşünüp, üç yıl önce kendimce revize etmiştim: Benim hesabıma göre TL’nin Nisan sonu gerçek değerinin 5,59 olması gerekiyor, yani TL olması gereken fiyattan, en az %20 daha ucuz gözüküyor.
KURLAR DÜŞEBİLİR EĞER…
Kurlar düşebilir mi?
Hükümet “IMF’yle kapsamlı bir anlaşma” yapacağını beyan etse ve ekonominin başına, özerk ve makul bir bakan gelirse, dolar kuru ciddi oranda hemen düşebilir.
Eğer Sayın Cumhurbaşkanı, 83 milyon vatan evladı içinde, çok değil, güveneceği 4-5 adam bulur ve ekonominin başına geçirirse; en önemlisi de, bunların işine hiç karışmayacağına herkesi inandırırsa, kurlar zamana yayılarak kesinlikle düşer.
Eğer Hükümet, tıpkı Malezya’nın 1997’de yaşadığı krizden sonra yaptığını yaparsa, yani “bir daha asla cari açık vermeyeceğim” ve “ne pahasına olursa olsun rezerv biriktireceğim” kararı alırsa ve herkesi inandırırsa kesinlikle kurlar düşebilir.
Hükümet böyle bir şey yapar mı, yaparsa hangi ölçüde yapar, buna siz karar veriniz.
Bu arada, Hükümet piyasaların olumsuz olarak niteleyeceği kararlar alır ya da ikinci dalga ve daha şedit bir salgın baş gösterirse, işler zorlaşabilir ve kurlar düşmeyebileceği gibi yükselebilir de.
