Yitik bir imparatorluk olan Bizans’ın Anadolu’daki tarihi eser mirası fotoğraf sergisinde bir araya getirildi. İki İtalyan sanat tarihçinin ve onların öğrencilerinin 1966-2000 yılları arasında çektiği kareler arasında sütun başlıkları su yalağına dönüştürülmüş bir kilise de var, 1842’de gravürü yapılmış olan Kars’taki Ani Katedrali’nin aynı açıdan 1967’deki görüntüsü de.
Anadolu’daki Bizans sanatı fotoğraflarla bir sergide bir araya getirildi. Koç Üniversitesi Anadolu Medeniyetleri Araştırma Merkezi’nde (ANAMED) açılan ‘Yitik İmparatorluğu Resmetmek: İtalyan Merceğinden Anadolu’daki Bizans Sanatı, 1960-2000’ sergi, İtalyan akademisyenler tarafından Anadolu’da yarım asırdır yürütülen araştırmalara odaklanıyor.
Sergide 1966 yılında Geza de Francovich (1902-1996) ile Fernanda de’Maffei (1917-2011) liderliğinde Roma merkezli sanat tarihçilerin Anadolu’da çektiği ve bugüne kadar hiçbir yerde görülmeyen fotoğraflar yer alıyor. Serginin küratörlüğünü Livia Bevilacqua ve Giovanni Gasbarri, şu an Sapienza Üniversitesi’ndeki Bizans Tarihi Dokümantasyon Merkezi’nde büyük çoğunluğu Türkiye ve Bizans Yakın Doğusu’na adanan 35 bin basılı fotoğraf, slayt, negatif, harita ve çizimler yer aldığını söylüyor. Sergide, Roma’dan Doğu’ya uzanan tarihi güzergâh izlenerek yitik bir imparatorluğun parçaları yeniden keşfedilip, sanat tarihi çalışmaları ışığında bir araya getirildi.
Sergi, İtalyan sanat tarihçilerinin, Anadolu’daki Bizans sanatı araştırmasına sağladığı katkıya genel bir bakış sunuyor. Ayrıca ziyaretçilere, yaklaşık 50 yıl boyunca toplanan arşivin yanı sıra bazıları kökten dönüşüme uğramış ve hatta tahrip olmuş anıt ve eserlerin hikâyesini de inceleme fırsatı veriliyor. Sergi iki sanat tarihçinin seyahate çıkmasıyla başlıyor, 2000’li yıllarda onların öğrencilerinin çektiği görsellerle sonlanıyor. 1966’dan 2000 yılı arasında çekilen kareler arasında 1842’de gravürü yapılmış olan Kars’taki Ani Katedrali’nin aynı açıdan fotoğrafı yer alıyor. Yine Kars’ta Halaskar Kilisesi’nden Havariler Kilisesi’ne, Ani Surları’ndan Diyarbakır Surları’na pek çok eserin fotoğrafları da sergileniyor. Görseller arasında Antalya’da 1997 yılında çekilen ve su yalağına dönüştürülmüş Bizans kilisesinin sütun başlıkları, Patara Antik Kenti, Muğla’daki Sidyma Antik Kenti, Van’da 1967’de samanlık olarak kullanılan Eçmiyazin Kilisesi, Mersin’deki Korykos Antik Kenti de yer alıyor.
31 Aralık’a kadar gezilebilecek sergiyle eş zamanlı olarak aynı başlıkla bir akademik yayın da İngilizce ve Türkçe olarak okurlarla buluştu. Editörlüğünü sergi küratörleri Livia Bevilacqua ve Giovanni Gasbarri’nin, çevirisini Yiğit Adam’ın üstlendiği kitap, Bevilacqua ve Gasbarri’nin yanı sıra, Alessandra Guiglia, Antonio Iacobini, Engin Akyürek, Claudia Barsanti, Andrea Paribeni, Enrico Zanini ve Lorenzo Riccardi’nin yazılarından oluşuyor. Araştırmacıların Anadolu’daki gezilerini konu alan kitabın ek bölümünde, birçoğu sergide yer alan fotoğrafa da yer verildi.
