En çok insan hayatı kurtaran hayvanı asla tahmin edemezsiniz. Hatta böyle bir hayvanın varlığından bile haberdar olmayabilirsiniz...
En çok insan hayatı kurtaran hayvan hangisidir? Sadık köpek, soylu at ya da cesur posta güvercini değil.
Cevap, latince adı Limulus Polyphemus olan at nalı yengeci. Bir kere bile iğne yaptırdıysanız hayatınızı Kuzey Amerika at nalı yengecine borçlusunuz demektir.
Kanının özütü ilaç firmaları tarafından tehlikeli mikroplardan arındırıldıklarından emin olmak için, ilaç, aşı ve yapay böbrek gibi tıbbi malzemelerin testlerinde kullanılır. Diğer hiçbir test bu kadar kolay ve güvenilir değildir.
At nalı yengeçleri, sığ suları olan kirli denizlerde yaşarlar. Bu suların bir litresinde yüz milyarlarca zehirli bakteri bulunur.
Bağışıklık sistemleri olmayan at nalı yengeçleri, enfeksiyonlara karşı antikor oluşturamaz. Onun yerine kanlarında bu bakteri ve virüsleri bir pıhtıyla çevreleyerek etkisiz hale getiren mucizevi bir madde bulunur. İşte ilaç da bu maddeden (LAL) yapılır.
Tıbbi amaçlı kullanılacak herhangi bir şeye mikrop bulaşıp bulaşmadığını anlamak için biraz LAL’a maruz bırakmak yeter.
İnsan kanının aksine, at nalı yengecinin kanında oksijeni taşımak için demiri kullanan hemoglobin yoktur, onun yerine bakır kullanan hemosiyanin vardır ve bundan dolayı kanları mavidir. Litresi 15 bin dolara satılır.
At nalı yengeçlerinin kanlarını almak için öldürülmeleri gerekmez, sadece hasat edilirler. Küçük balıkçı tekneleriyle tırmık kullanarak toplanır (haftada yaklaşık bin tane) ve laboratuvarlara canlı getirilirler.
Kanlarının yüzde 30’u bile alınsa, suya geri bırakıldıklarında kısa sürede kendilerini toparlayabilirler. Yengeçlerin kanı yılda bir kere alınıp dondurularak dünyanın çeşitli yerlerine sevk edilir.
At nalı yengeçleri aslında yengeç değildir. Hatta kabuklu bile sayılmazlar. Tür olarak kene, akrep ve örümceklere daha yakındırlar.
Bir zamanların zengin türlerinden olan Xiphosura’nın (Kılıçkuyruk) yaşayan son üyeleridir. Atlas Okyanusu’nun Amerika sahillerine ve Güneydoğu Asya denizlerine dağılmışlardır.
Kavisli kabukları vardır. Bu özellikleri nedeniyle bir zamanlar Amerikan yerlileri tarafından tas olarak kullanılıyordu.
Kanlarının sıradışı özelliğinin yanı sıra menenjit ve kanseri teşhis edebilen at nalı yengeçleri, aşırı sıcak ile soğuğa karşı da oldukça dayanıklıdır.
Bir yıl boyunca yemek yemeden hayatta kalabilen at nalı yengeçlerinin 10 tane gözü vardır.
