Amerika Birleşik Devletleri'nde akılalmaz bir olay yaşanıyor: Cumhuriyetçiler ve Demokratlar bütçe konusunda anlaşamayınca federal hükümet resmen "kapandı". Peki bu ne anlama geliyor? Milyonlarca memur ücretsiz izne çıkarıldı, milli parklar ve müzeler kapılarına kilit vurdu. En şok edici olanı ise ordu mensupları ve hava trafik kontrolörleri gibi kritik görevliler artık maaş almadan çalışmak zorunda kalacak...
ABD'de siyasi kriz, salı gecesi Senato'da bütçe tasarılarının reddedilmesiyle zirveye ulaştı ve federal hükümet, 1 Ekim Çarşamba sabahı saat 00:01 itibarıyla kendini kapattı. Başkan Donald Trump'ın son dakika girişimleri sonuçsuz kalırken, Beyaz Saray Yönetim ve Bütçe Ofisi, tüm federal kurumlara "düzenli bir kapanma" talimatı verdi. Bu durum, ABD tarihinde 21. kez yaşanıyor.
ABD'de fiş çekildi, altında 46 yıllık rekor kırıldı: Dev bankadan 4.200 dolar tahmini geldi
PEKİ 'HÜKÜMET KAPANMASI' TAM OLARAK NE ANLAMA GELİYOR?
Türkiye'den bakıldığında bir ülkenin hükümetinin "kapanması" kulağa tuhaf gelse de bu durum ABD siyasi sisteminin bir parçası. Kongre, yeni mali yıl için harcama bütçesini onaylayamazsa, yasal olarak "hayati olmayan" tüm devlet fonksiyonları durdurulmak zorunda. İşte kapanmanın pratik sonuçları:
- Hayati hizmetler devam ediyor (ama maaşsız): Ülkenin güvenliği ve temel işleyişi için kritik olan personel çalışmaya devam ediyor ancak bir sonraki bütçe onaylanana kadar tek kuruş maaş alamıyorlar. Bu gruba yaklaşık 2 milyon asker, havaalanı güvenlik görevlileri (TSA), hava trafik kontrolörleri ve bazı emniyet güçleri dahil.
- 'Hayati olmayan' her şey duruyor: Milyonlarca federal çalışan ise ücretsiz izne çıkarılarak evlerine gönderiliyor. Milli parklar, müzeler (Smithsonian gibi), bakanlıkların halkla ilişkiler birimleri gibi hizmetler tamamen duruyor. Sosyal Güvenlik, sağlık sigortası (Medicare/Medicaid) ödemeleri devam etse de yeni başvurular veya idari işlemlerde büyük yavaşlamalar yaşanabiliyor.
MİLYONLARCA ÇALIŞAN İÇİN KABUS BAŞLADI
Kapanma, yaklaşık 4 milyon federal çalışanın maaşsız kalması anlamına geliyor. Maaş alamadan çalışmak zorunda olanlar ise benzin ve çocuk bakımı gibi temel ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanıyor. Tarihin en uzun kapanması olan 2018-2019'daki 35 günlük süreçte, bazı devlet çalışanlarının gıda bankalarına gitmek zorunda kaldığı rapor edilmişti.
İşin en ironik tarafı ise bu krize neden olan Kongre üyelerinin maaşlarının kesintisiz ödenmeye devam etmesi. Milletvekilleri, kapanma boyunca yıllık 174.000 dolarlık maaşlarını almaya devam edecekler.
SİYASİ KİLİTLENME NASIL BU NOKTAYA GELDİ?
Krizin temelinde, Demokratlar ve Cumhuriyetçiler arasındaki siyasi inatlaşma yatıyor. Demokratlar, sağlık sigortası sistemindeki kesintilerin geri alınmasını ve sübvansiyonların uzatılmasını talep ederken, Cumhuriyetçiler bu talepleri içermeyen geçici bir bütçede diretiyor. İki taraf da geri adım atmayınca, sistem kendini kilitledi.
EKONOMİYE MALİYETİ MİLYARLARCA DOLAR
Bu siyasi kavga; sadece çalışanları değil, ülke ekonomisini de vuruyor. Kongre Bütçe Ofisi'ne göre, önceki kapanma ABD ekonomisinde 3 milyar dolarlık kalıcı bir ekonomik kayba neden olmuştu. Kapanmanın ne kadar süreceği ise belirsiz. Gözler, maaşsız kalan milyonlarca çalışanın kaderini belirleyecek olan Kongre'deki müzakerelere çevrilmiş durumda.
