Uluslararası Af Örgütü’nün 29 Mayıs’ta yayımladığı “Hayatlar Risk Altında” başlıklı rapor, Trump döneminde uygulamaya konan dış yardım kesintilerinin yıkıcı sonuçlarını gözler önüne seriyor. Rapora göre, Güney Afrika’da HIV tedavisi, Suriye’de binlerce kişinin yaşadığı kamplardaki temel hizmetler, Yemen’de yetersiz beslenmeyle mücadele gibi kritik insani yardım programlarının durdurulması, özellikle kadınlar ve çocuklar için büyük bir tehdit oluşturuyor.
Af Örgütü, bu kesintilerin ani ve şeffaflıktan uzak şekilde yapılmasının, ABD'nin taraf olduğu uluslararası insan hakları hukukunu ihlal ettiğine dikkat çekiyor.
“MİLYONLARCA İNSAN HAYATİ HİZMETLERDEN MAHRUM KALDI”
Uluslararası Af Örgütü ABD Şubesi'nden Amanda Klasing, “Bu ani kesintiler, yaşamı tehdit eden boşluklar yaratarak milyonlarca insanın yaşam, sağlık ve onur haklarını ihlal ediyor,” dedi. Klasing, dış yardımların ABD bütçesinin yalnızca yüzde 1’ini oluşturduğunu hatırlatarak, mevcut yaklaşımı “yanlış bir ikilem” olarak nitelendirdi.
YIKICI ETKİ YARATAN ÖRNEKLER
Raporda yer alan dikkat çekici örnekler arasında şunlar öne çıkıyor:
- Guatemala’da fon kesintileri, cinsel şiddetten hayatta kalanları destekleyen programları aksattı. Tecavüz sonucu gebe kalan kız çocuklara yönelik beslenme desteği ve cinsel şiddetten hayatta kalanlara yaşamlarını yeniden kurmaları için sağlanan tıbbi, psikolojik ve hukuki destek bu programlar kapsamında.
- Haiti’de cinsel şiddetten hayatta kalanlara -çocuklar da dahil- sağlık hizmetleri ve tecavüz sonrası hizmetlerfon kaybı yaşadı. HIV finansmanındaki kesintiler kadınların, kız çocukların ve LGBTİ+’ların önleme ve tedaviye erişimini azalttı.
- Dünyanın en büyük HIV salgınının yaşandığı Güney Afrika’da, yetim ve hassas çocuklara yönelik HIV önleme ve toplumsal destek fonları sonlandırılarak, insanlar bakımdan yoksun bırakıldı.
- Suriye’de, çoğu çocuk 36 bin kişinin, IŞİD silahlı grubuyla bağlantılı oldukları varsayımıyla süresiz ve keyfi olarak gözaltında tutulduğu El Hol kampında bazı temel hizmetler askıya alındı. İlk kesintiler ambulans hizmetlerinde ve tıbbi kliniklerde yapıldı.
- Yemen’de çocuklara, gebe ve emziren annelere yetersiz beslenme tedavisi, toplumsal cinsiyete dayalı şiddetten hayatta kalanlar için güvenli sığınaklar, kolera gibi hastalıklarla mücadele eden çocuklara yönelik sağlık hizmetleri de dahil hayat kurtarıcı destek ve koruma programları kapatıldı.
- Güney Sudan’da silahlı çatışmalardan etkilenenler için rehabilitasyon hizmetleri, toplumsal cinsiyete dayalı şiddetten hayatta kalanlar için klinik hizmetler, tecavüzden hayatta kalanlar için psikolojik destek ve çocuklar için acil beslenme desteğini de içeren çok çeşitli sağlık hizmetleri sağlayan projeler durduruldu.
MÜLTECİLER VE YERİNDEN EDİLENLER DESTEKSİZ KALDI
Mülteciler, sığınmacılar ve ülke içinde yerinden edilenler gibi tehlikeli zor koşullardaki insanlara temel hizmet sağlayan sığınaklara ve gruplara yönelik fon kesintilerinin yıkıcı sonuçları oldu:
- Afganistan’da ülkeye geri gönderilen veya yerinden edilen yaklaşık 120 bin Afgana barınma, gıda, hukuki destek veren ve sağlık kuruluşlarına nakillerini sağlayan 23 merkezden 12’si kapatıldı. Bazı yardım örgütleri sağlık ve su programlarını askıya aldı, bundan kadınlar ve kız çocuklar orantısız etkilendi.
- Kosta Rika’da, çoğu Nikaragua’dan gelen sığınmacılara ve mültecilere yardım eden yerel örgütler küçülmeye; gıda, barınma ve psikososyal programları kapatmaya zorlandı.
- Haiti-Dominik Cumhuriyeti sınırı boyunca, sınır dışı edilenlere destek veren hizmet sağlayıcılar, gıda, barınma ve ulaşım gibi yardımlarını kesmek zorunda bırakıldı. ABD’deki Haitililerin Geçici Koruma Statüsüsüresi dolmak üzere; bu nedenle, sınır dışılardaki olası artış, küçülen destek altyapısını daha da büyük yük altına sokacak.
- Meksika’da, ABD-Meksika sınırında mahsur kalan sığınmacılara yönelik gıda, barınma ve hukuki destekdurdu. Bazı barınma merkezleri ve örgütler kapatılma endişesi yaşıyor.
- Myanmar ve Tayland’da, ABD finansmanıyla yerinden edilenleri ve mültecileri destekleyen sağlık ve insani yardım programları askıya alındı veya daraltıldı. Tayland sınır kamplarındaki klinikler, iş durdurma emirlerinin ardından aniden kapatıldı ve bunun önlenebilir ölümlere yol açtığı bildirildi.
AF ÖRGÜTÜ: YARDIMLAR YENİDEN BAŞLATILSIN
Uluslararası Af Örgütü, raporunda şu çağrılarda bulundu:
Trump yönetiminin başlattığı dış yardım kesintileri yeniden gözden geçirilmeli ve hayati programlara fonlar acilen tahsis edilmeli.
ABD Kongresi, dış yardımları insan hakları ve insani yardım ilkeleri doğrultusunda sürdürmeli, kesintilere yasal engel koymalı.
Dış yardım politikalarında şeffaflık sağlanmalı, etkilenen topluluklarla işbirliği yapılmalı.
Tüm ülkeler, BM kararları doğrultusunda GSMH’larının en az yüzde 0,7’sini dış yardıma ayırmalı.
“ABD DAHA İYİSİNİ YAPABİLİR VE YAPMALIDIR”
Amanda Klasing, “Bu kaotik çekilme gerçekte zalimce ve gereksiz. ABD daha iyisini yapabilir ve yapmalıdır,” sözleriyle uluslararası dayanışma çağrısını yineledi.
Uluslararası Af Örgütü’nün bu kapsamlı raporu, dış yardımların kesilmesinin yalnızca siyasi değil, doğrudan insani krizlere yol açtığını bir kez daha kanıtlıyor.
