Filistinli Hamas güçlerinin İsrail'e yönelik başlattığı 'Aksa Tufanı' operasyonunun ardından bölgede şiddetli çatışmalar yaşandı. Bununla birlikte basın kuruluşları ve bazı yetkili makamlardan yayılan dezenformasyon dünyanın tepkisini çekti. Yapılan araştırmalar dezenformasyonun boyutunu gözler önüne serdi.
Hamas grubunun 7 Ekim'deki saldırılarına İsrail ordusunun karşılık vermesi sonucunda binlerce insan yaşamını yitirdi. Kitlesel olaylarda kritik öneme sahip sosyal medya, basın ve kamu kaynakları ise kimi manipülatif bilgiyle dünya kamuoyunu yanıltıcı bilgilerle yanlış yönlendirdi.
Yapılan araştırmalar sonucunda karşılık bulan birçok bilginin gerçeği yansıtmadığı ortaya çıktı.
İşte öne çıkan bazı dezenformasyonlar:
BEBEK BEDENLERİNE UYGULANAN ŞİDDET İDDİASI
Hamas'ın silahlı kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları'nın 40 İsrailli bebeğin başını kestiği ileri sürüldü.
İddia İsrail medyasında bir haber içeriği olarak çıktı ve sosyal medyada hızla yayıldı.
Hamas'ın bebeklerin başlarını kestiği, İsrail askerlerinin Kfar Aza'da kafaları kesilmiş bebekler bulduğu, bu bebekler de dahil 100 kişinin cesedine ulaşıldığı iddia edildi.
⁉️"İsrail ordusunun kafası kesilmiş 40 bebek bulduğu" iddiası
— Teyit Hattı (@AA_TeyitHatti) October 10, 2023
❌ YALAN
???? Dezenformasyon İsrail medyasından çıktı ve sosyal medyada yayıldı.
???? AA'ya konuşan İsrail ordusu yetkilileri iddiayı yalanladı.
❗️Şüpheli bulduğunuz içerikleri güvenilir kaynaklardan ve resmi… pic.twitter.com/2tO7jzlpJ8
İsrail Ordusu Sözcülüğü'nden yapılan açıklamada iddiadaki kaynak haberleri gördüklerini ancak ellerinde teyit edecek bir bilgi bulunmadığını bildirdi.
İsrail medyasında çıkan ve sosyal medyada yayılan "Hamas'ın 40 bebeğin ya da bebeklerin başını kestiği" iddiası, İsrail tarafından "elde teyit edecek bir bilgi bulunmadığı" gerekçesiyle teyit edilmedi.
ESİR ALINAN İSRAİLLİ KADIN VİDEOSU
Sosyal medyada gündem olan bir videonun Hamas'ın, İsrailli bir kadını esir aldığı anları gösterdiği iddia edildi.
Videodan elde edilen kesitler tersine görsel arama tekniği ile aratıldığında, videodaki kişinin Filistin asıllı bir sosyal medya fenomeni olduğu belirlendi.
HAMAS'TAN KAÇAN İSRAİLLİLERİN VİDEOSU
Sosyal medyada dolaşıma sokulan başka bir görüntüde ise Hamas güçlerinden kaçan İsraillileri gösterdiği iddiası öne sürüldü.
Yapılan araştırmalar videonun Hamas'tan kaçan İsraillileri göstermediği tespit edildi.
????️ "Video Hamas'tan kaçan İsraillileri gösteriyor"
— Teyit Hattı (@AA_TeyitHatti) October 7, 2023
❌ YANLIŞ
???? 3 gün önce paylaşılan görüntü Sukot Bayramı'nı kutlayanları gösteriyor.https://t.co/XNIZepkmbN pic.twitter.com/PgMfdpGkOO
Videonun, "@benytoker1" isimli TikTok kullanıcısı tarafından 3 Ekim'de #sukot, #Rabbi, #religious etiketleriyle, Sukot Bayramı'nı kutlayanları paylaştığı tespit edildi.
ORTODOKS KİLİSESİNİN BOMBALANDIĞI İDDİASI
Sosyal medya platformu X üzerinden 9 Ekim'de paylaşılan ve 350 binden fazla görüntülenen bir videoda Gazze'deki en tarihi yapılardan biri olan Saint Porphyrius isimliOrtodoks Kilisesinin İsrail tarafından bombalandığı öne sürüldü.
İncelemede, havaya uçurulduğu iddia edilen Aziz Porphyrius Kilisesi'nin sosyal medya hesaplarından bir açıklama yayınlandığı tespit edildi.
⛪ İsrail 1600 yıllık Aziz Porphyrius Kilisesi'ne saldırı düzenledi mi?
— Teyit Hattı (@AA_TeyitHatti) October 10, 2023
❌ HAYIR
???? Aziz Porphyrius Kilisesi, kiliseye yönelik herhangi bir saldırı gerçekleştirilmediğini açıkladı.https://t.co/q1Ep1PIs00 pic.twitter.com/XnMlBpBzFv
Açıklamada; "Sevgili kardeşlerimiz, size Gazze'deki Aziz Porferius Kilisesi'nin en iyi durumda olduğunu bildiririz. Yayılan haberler dedikodudan başka bir şey değil. Sorup ilgilenen herkese teşekkür ederiz. Ve sizden bizim için dua etmenizi istiyoruz. Aziz Porvierius Kilisesi Gazze - 10/09/2023 Saat 21:30" ifadelerinin yer aldığı görüldü.
İSRAİLLİ BEBEĞİN HAMAS TARAFINDAN KAÇIRILDIĞI İDDİASI
İnternette İsrail-Filistin savaşının hemen ardından ortaya çıkan görüntülerden birinde de Hamas üyesi olduğu iddia edilen bir kişinin kaçırdığı İsrailli kız bebek ile konuştuğu öne sürüldü.
Görüntünün, üzerinde "@izzeddin_masama" isimli bir TikTok hesabının adı yer alıyor. "@izzeddin_masama" isimli TikTok hesabı araştırıldığında, kullanıcısının hesabını sildiği belirlendi.
Öte yandan videonun "archive.today" isimli internet sayfasında arşivlendiği tespit edildi. Buna göre de videonun, İsrail-Filistin savaşından bir ay önce, 8 Eylül'de paylaşıldığı belirlendi.
???? "Hamas'ın esir aldığı İsrailli çocuk"
— Teyit Hattı (@AA_TeyitHatti) October 10, 2023
❌ YANLIŞ
????️ Görüntü güncel değil, İsrail-Filistin çatışmasından önce kaydedildi.https://t.co/svFhPth0lR pic.twitter.com/zmxEWNPO40
KAÇIRILAN ÇOCUKLARIN KAFESE KOYULDUĞU İDDİASI
Britain First isimli aşırı milliyetçi siyasi parti üyesinin paylaştığı videoda, Hamas'ın kaçırdığı çocukları kafeslerde tuttuğu öne sürüldü. Bu video, 2 milyondan fazla kez görüntülendi.
Videonun dolaşıma sokulduğu Tiktok platformu üzerinden yapılan araştırmada, içeriğin Hamas ve İsrail arasındaki saldırılar başlamadan önce sosyal medyaya yüklendiği anlaşıldı.
France24 televizyonu ise görüntünün 2015'te Suriye'de çekildiğini belirtti.
Hollanda merkezli araştırmacı gazetecilik grubu Bellingcat'in elde ettiği verilere göre, 7 Ekim'den bu yana internet üzerinden paylaşılan ve çok sayıda etkileşim alan bazı görüntü ve haberlerin "yalan" ve "yanlış" olduğu görülüyor.
İsrail'in güneyinde düzenlenen Supernova Müzik Festivaline katılan ve Hamas tarafından kaçırıldığı bir genç kızın yakıldığının iddia edildiği görüntüler de kısa sürede sosyal medyada gündem oldu.
Ancak Bellingcat'in yaptığı incelemelerde bu videonun Guatemala'da 2015'te çekildiği belirlenirken, videonun daha önce Hindistan başta olmak üzere birçok yerde dezenformasyon malzemesi olarak kullanıldığı kaydedildi.
????️Video Negev Çölü'ndeki İsrail müzik festivaline saldırı anını mı gösteriyor?
— Teyit Hattı (@AA_TeyitHatti) October 10, 2023
❌ HAYIR
???? Video, Bruno Mars konserine katılanların konser alanına koşuşturduğu anları gösteriyor.https://t.co/dGAxwwyWkw pic.twitter.com/UZcnQrbufj
HAMAS AİT OLDUĞU İDDİA EDİLEN FOTOĞRAFLAR
Al Jazeera da yayımladığı bir haberde İsrail-Filistin savaşı bağlamında yapılan dezenformasyonu derledi.
Habere göre, İngiliz sosyal medya içerik üreticisi Jim Ferguson tarafından, Hamas üyelerinin ABD'nin Afganistan'dan ayrılırken geride bıraktığı silahları kullandığını gösterdiğini öne sürdüğü bir fotoğraf paylaştı.
Fotoğraf 10 milyondan fazla görüntüleme alırken, Twitter kullanıcıları, söz konusu fotoğraftaki kişilerin Hamas üyeleri değil, Taliban üyeleri olduğunu ve fotoğrafın 2021'de çekildiğini ortaya çıkardı.
'BBC MUHABİRİ' DEZENFORMASYON SAÇTI
Öte yandan kendisini "BBC muhabiri" olarak tanıtan Verona Mark isimli bir hesaptan da İsrail ve Filistin'deki gelişmelere dair birçok "yalan" haber paylaşıldı.
Ancak daha sonra bu hesabın BBC muhabirine ait olmadığı anlaşıldı.
HİNT GAZETECİ 'HAMİLE KADIN' İDDİASINI SAVUNAMADI
Hint Gazeteci Aditya Raj Kaul, X üzerinden yaptığı paylaşımında, "İsrail'in güneyinde hamile bir kadın Hamas teröristleri tarafından bulundu. Teröristler kadının vücudunu parçalara ayırdı. Karnın kesti ve fetüsü göbek kordonunu keserek çıkardı. Doğmamış çocuğu annesinin karnından çıkararak ölmesine izin verdiler. Hamas'ın insanlara yaptığı insanlık dışı vahşet bu." ifadelerini kullandı.
Kaul'un bu paylaşımı 3,6 milyondan fazla görüntülenme aldı.
Ancak kullanıcılar bu ifadelerin, AFP haber ajansının 2022'de Lübnan'daki Sabra ve Şatilla katliamına ilişkin yaptığı bir haberden olduğunu tespit etti.
Kullanıcılar bunun üzerine Kaul'dan iddialarına ilişkin kanıt istedi ancak Kaul bunu yapmaktan kaçındı.
Hamas "Aksa Tufanı Operasyonu"nu başlattı, İsrail savaş ilan etti.
— Teyit Hattı (@AA_TeyitHatti) October 11, 2023
???? Sahada sıcak savaş, sosyal medyada enformasyon savaşı devam ediyor.
???? 7 Ekim’den beri yayılan yalanlar bu paylaşımın altında: pic.twitter.com/ej96TS0joY
HAMAS DEZENFORMASYONA KARŞI VİDEO YAYIMLADI
Filistinli grup Hamas, 7 Ekim'den bu yana dolaşıma sokulan dezenformasyona dair bir içerik düzenledi. Paylaşılan videoda yanlış bilgiler yer aldı.
Hamas ; İsrail yalan propaganda mekanizmasını çökerten bir video yayınladı #Gazze pic.twitter.com/fNMDTUkgnv
— Ömer Ulutaş ???????? (@Ulutasomer61) October 12, 2023
Blinken ve Netanyahu görüştü: Hamas IŞİD'dir o da IŞİD gibi ezilecek
Berlin 'soykırım'ı görmezden geliyor: Almanya’dan İsrail’e tam destek
