Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), İran'ın nükleer programına ilişkin gerilimi tırmandıran bir karara imza attı. İran'a uygulanan BM yaptırımlarının kaldırılmasına yönelik tasarı, konseydeki oylamada reddedildi. Oylamada Çin, Rusya, Pakistan ve Cezayir tasarıya destek verirken, İngiltere, Fransa ve ABD dahil olmak üzere 9 ülke aleyhte oy kullandı.
BMGK), İran’a yönelik yaptırımların kalıcı olarak kaldırılmasını öngören karar tasarısını reddetti. İran’ın BM Daimi Temsilcisi Emir Said İrevani karara tepki göstererek, İngiltere, Fransa ve Almanya’nın yaptırımları geri getirmeye yönelik her girişiminin, "uluslararası hukuka doğrudan saldırı" niteliğinde olduğunu ifade etti.
BMGK, İran’ın nükleer taahhütlerine bağlılığını teyit eden ve ülkeye yönelik BM yaptırımlarının kalıcı olarak kaldırılmasını öngören karar tasarısını reddetti. Böylece İran’a yönelik yaptırımların yeniden uygulanması süreci resmen başlamış oldu. Konseyde yapılan oylamada tasarıya yalnızca Çin, Rusya, Pakistan ve Cezayir destek verirken, İngiltere, Fransa, ABD, Sierra Leone, Slovenya, Danimarka, Yunanistan, Panama ve Somali aleyhte oy kullandı. Guyana ve Güney Kore ise çekimser kaldı.
Öte yandan, İran ile İngiltere, Fransa ve Almanya’dan oluşan "Avrupa Üçlüsü" (E3) ülkeleri arasında 28 Eylül’e kadar bir anlaşmaya varılamaması halinde, BM yaptırımlarını devreye sokacak "snapback" (Tetik) mekanizması işletilecek.
İREVANİ: "GERİLİMDEN 3 AVRUPA ÜLKESİ SORUMLU"
İran’ın BM Daimi Temsilcisi Emir Said İrevani ise karara tepki gösterdi. E3 ülkelerinin nükleer anlaşmadaki yükümlülüklerini yerine getirmediğini vurgulayan İrevani, "Attıkları adımlar uluslararası hukuka ve doğrudan BMGK’ya aykırıdır. Üç ülke, savunduklarını iddia ettikleri çerçeveyi kendileri yıktı" dedi.
İngiltere, Fransa ve Almanya’nın yaptırımları geri getirmeye dönük her girişiminin "uluslararası hukuka doğrudan saldırı" olduğunu vurgulayan İrevani, İran’ın nükleer programının hiçbir zaman barışçıl rotadan sapmayacağını belirtti. İranlı Temsilci, BMGK’nin diyalog ve uzlaşma fırsatını kaybettiğini söyleyerek, başlayan her türlü gerilimden ve doğacak krizden üç Avrupa ülkesinin sorumlu olacağını ifade etti.
"SNAPBACK" (TETİK) MEKANİZMASI
E3 ülkeleri, 28 Ağustos'ta BM Güvenlik Konseyi'ne İran ile dünya güçleri arasında 2015'te imzalanan nükleer anlaşma kapsamında geri adım atma mekanizmasını harekete geçirdiklerini bildirmişti. Bu adımla birlikte BM'nin İran'a yönelik yaptırımlarının 30 gün içinde yeniden yürürlüğe girme ihtimali gündeme gelmişti. Söz konusu yaptırımlar, nükleer anlaşma çerçevesinde İran'ın anlaşmaya uymaması halinde diğer tarafların tüm uluslararası yaptırımları yeniden uygulamasına imkan tanıyor.
ORTAK KAPSAMLI EYLEM PLANI (JCPOA)
İran, 2015 yılında İngiltere, Çin, Fransa, Almanya, Rusya ve ABD ile Ortak Kapsamlı Eylem Planı'nı (JCPOA) imzalamıştı. Anlaşmaya göre İran, yaptırımların hafifletilmesi karşılığında nükleer programını kısıtlamayı kabul etmişti. ABD'nin 2018 yılında anlaşmadan tek taraflı çekilmesi ve yaptırımları yeniden uygulamaya koyması, İran'ın nükleer taahhütlerine uymayı kademeli olarak azaltmasına yol açmıştı.
