Seçim sonrasında ‘rasyonalleşme’ mesajlarıyla oluşturulan yeni MB yönetimi 27 ay sonra ilk kez faizi yükseltti. Ancak yüzde 15 artış beklentilerin altında kaldı. Karar metninde faiz artışının süreceği sinyali verilirken uzmanlar ‘Bu tablo piyasaları ikna etmek için yeterli değil’ vurgusu yaptı: Atılan adımı yapısal reformlar izlemezse ekonomiyi toparlamak mümkün olmaz.
Merkez Bankası ‘Faiz sebep’ yaklaşımından çıkıp 27 ay sonra ilk defa artışa giderek faizi yüzde 8.5’ten 15’e çekti. Artırımların süreceği mesajı verildi. Hazine Bakanı Şimşek karar sonrası ‘istikrar, güven, sürdürülebilirlik’ vurgusu yaptı. “Kurala dayalı politikalar ve piyasa ekonomisi Türkiye’ye sermaye akımı sağlayacak” dedi. Hükümetin geçmiş politikalarını eleştiren CHP’li Veli Ağbaba “Nas bitti geriye hayat pahalılığı ve eksi rezerv kaldı” dedi.
‘MADEM FAİZ ARTIRACAKTIK MİLLETİN SIRTINA BU KADAR YÜK NİYE YÜKLENDİ?’
İYİ Partili Erhan Usta da “Faiz yükü dört kat arttı millet fakirleşti. Yeniden faiz artıracaksak biz bu işi niye yaptık. İnadı niye sürdürdük” ifadesini kullandı. Ekonomistler ise faiz artışının ‘ihtiyatlı’ başladığına dikkat çekti. “Beklentilerin en dibi gerçekleşti. Yüzde 15 yabancıları da piyasaları da tatmin etmez” paylaşımları yapıldı. Mahfi Eğilmez ise “Faiz artışını yapısal reformlar izlemezse ekonomiyi toparlamak mümkün olmaz” uyarısında bulundu.
YÜZDE 15 DOLARI PATLATTI
MB’nin faiz kararı sonrası Türkiye’nin risk primi yükseldi. Dövizde de hızlı tırmanış yaşandı. Dolar 24’ün üstüne çıkarak yeni rekor kırdı. Euro da 27.41 seviyesini gördü.
Seçimlerin sona ermesinin ardından yeni ekonomi yönetiminin belli olmasıyla birlikte, eski politikalara dönüş mesajı piyasaları umutlandırdı. Özellikle faiz konusunda bir adım atılması beklenirken, yapılan atamalar verilen tepkiler piyasaları toparlama adına yapıldı. Hazine Bakanı Mehmet Şimşek’in göreve gelmesi ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı olarak atanan Hafize Gaye Erkan’ın ardından güçlü faiz beklentileri arttı. Hatta görevi eski bakan Nureddin Nebati’den teslim alan Mehmet Şimşek’in verdiği mesajlar rasyonel adımlar olmuştu. Şimşek görev teslim töreninde “Türkiye’nin rasyonel bir zemine dönme dışında bir seçeneği kalmamıştır” demişti.
Tüm bu tablo karşısında Merkez Bankası’nın ilk toplantıda güçlü faiz artışı fiyatlandı. Yüzde 40 enflasyon karşısında yabancı kurumlar da faizin en az yüzde 40 seviyesine çıkması beklenirken, Merkez Bankası Başkanı Erkan ilk toplantıda 650 baz puanlık bir artışı uygun gördü. Para politikası toplantısı sonucunda 27 aydır yükseltilmeyen faizler yüzde 15 seviyesine çıktı. Karar sonrasında kur rekor kırdı. Euro 26.75’i dolar ise 24.63’ü gördüç Türkiye’nin CDS puanı da yeninden yükselişe geçti. Böylece ekonomide rasyonel politikalar yerine şimdilik irrasyonel politikalara geçişin gerçekleştiği görülüyor.
Ekonomistlerde Merkez’in faiz artışını yorumladı. Ekonomist Mahfi Eğilmez “TCMB politika faizini yüzde 15’e çıkardı. An itibarıyla ikinci senaryodayız. Faiz artışını yapısal reformlar izlemezse ikinci senaryoda kalırız ve ekonomiyi toparlamak mümkün olmaz” dedi.
Ekonomist Tunç Şatıroğlu da “Faiz oranlarına ilişkin basın açıklamasında geçen aya göre hangi verinin nasıl değiştiği nedeniyle 650 baz puan faiz artışı yapıldığına dair tatminkar bir açıklama göremedim. Bu yüzden metinden ziyade faiz oranına odaklanmanın doğru olduğunu düşünüyorum. Beklentinin altında kaldı” yorumunu yaptı.
Ekonomist Murat Sağman ise “Tüm piyasanın beklendiği karar açıklandı. Merkez Bankası politika faizini yüzde 8,5’ten yüzde 15’e yükseltti. Beklentilerin en düşüğü gerçekleşti. 2 yıldan sonra ilk faiz artırımı gerçekleşti” ifadelerini kullandı.
İYİ Partili Erhan Usta da “Faiz yükü dört kat arttı millet fakirleşti. Yeniden faiz artıracaksak biz bu işi niye yaptık. İnadı niye sürdürdük” ifadesini kullandı.
‘BU KADARINA İZİN ALDIK’
Ekonomistlerin yorumları da dikkat çekti. Ekonomist İris Cibre “Politika faizi yüzde 15. Negatif faizle hızla değersizleştirdikleri TL dolayısıyla üretilen ‘Liralaşma’ ve enflasyon zirveye giderken, faiz sebep enflasyon sonuç politikalarını uygulayan 4 kurul üyesinin bulunduğu PPK, 650 baz puan faiz artırdı. Yavaş ilerleneceğinin kanıtı fakat zaman yok; seçime 9 ay var. Kur zaten ilk tepkisini yukarı yönlü verdi. Nas şimdilik iptal fakat ‘izne ihtiyacımız yok’ denecek boyutta bir karar da değil, tam tersi imaj oluştu ‘bu kadarına izin aldık’. Heyecan yarım kaldı, beklentilerin en dibi gerçekleşti. Dolar/TL’de kamular çalışıyor” dedi.
‘YÜKSEK ENFLASYON YÜKSEK KUR DEVAM EDER’
Ekonomist Uğur Gürses “Enflasyonu, bunu patlatana temizletmeye kalkarsanız olacağı bu. Yetersiz faiz artışına karşılık, sıkılaşmanın devamı için kuvvetli bir işaret de yok: Belirgin iyileşme sağlanana kadar parasal sıkılaştırma gerektiği zamanda ve gerektiği ölçüde kademeli olarak güçlendirilecektir” yorumunda bulundu.
Analist Fatih Tonguç ise “TCMB politika faizini yüzde 15’e çıkardı. 3 gün önce yüzde 16-17 beklediğimi yazmıştım. Yabancının beklentisi yüzde 20 idi. Bu faizi yetersiz bulacaklar. Birkaç gündür yazdıklarıma paralel, ‘yüksek enflasyon-yüksek kur’ devam eder düşüncesindeyim” ifadelerini kullandı. Ekonomist Gizem Öztok Altınsaç da “Piyasa beklentilerinin altında bir faiz artışı. Bu ilk adım çok önemli bir fırsattı. CDS 510 baz puana yükselmiş durumda.” Ekonomist Prof. Dr. Serap Durusoy da “Beklentilerin altında gelen faiz artışından piyasalar umduğunu bulamadı. Risk primi artışa geçti.”
‘HAYAL KIRIKLIĞI’
Britanyalı ekonomist Timothy Ash de, kararı ‘hayal kırıklığı’ olarak değerlendirdi. Ash “Ash, Twitter’da şunları söyledi:
“Merkez Bankası faizi sadece yüzde 15’e yükselterek hayal kırıklığı yarattı. Enflasyon yüzde 40’ken, bu artış (piyasaları) ikna etmek için yeterli değil. Erkan daha fazla artış geleceği konusunda istediğini söyleyebilir ama (Naci) Ağbal deneyiminden sonra piyasa buna inanmayacaktır. Erkan, elindeki ilk fırsatta gereğinden az artış yaptı” dedi.
PPK ÜYELERİ GÜZEL BİR ‘U’ DÖNÜŞÜ YAPTI
Analist Yalçın Karatepe “Açıklama metnini okuyunca edindiğim izlenim: artırın diyordunuz, biz de biraz artırdık, detaylara takılmayın” dedi. Ekonomist Güzem Yılmaz Ertem da “Merkez Bankası faiz kararında yüzde 15’e yükseltilen faizlerden ziyade asıl önemli mesa Britanyalı ekonomist Timothy Ash de, kararı ‘hayal kırıklığı’ olarak değerlendirdi.
Ash “Ash, Twitter’da şunları söyledi:
“Merkez Bankası faizi sadece yüzde 15’e yükselterek hayal kırıklığı yarattı. Enflasyon yüzde 40’ken, bu artış (piyasaları) ikna etmek için yeterli değil. Erkan daha fazla artış geleceği konusunda istediğini söyleyebilir ama (Naci) Ağbal deneyiminden sonra piyasa buna inanmayacaktır. Erkan, elindeki ilk fırsatta gereğinden az artış yaptı” dedi. j Şimşek-Erkan ikilisi yeni dönemde ortodoksa dönüş motivasyonu -Fiyat istikrarı yani enflasyon öncelik -Liralaşmadan vazgeçiş ve serbest piyasanın desteklenmesi = Dolar/TL -Sadeleştirme adımları ile Ağbal dönemine dönüş=Bankacılık endeksi.” Ekonomist Şenol Babuşcu ise “Para Politikası Kurulu üyeleri çok güzel bir ‘U’ dönüşü yaptılar” yorumunda bulundu.
ARTIŞA DEVAM SİNYALİ
Merkez Bankası, faiz kararı sonrası yayımlanan metinde “faiz artırımlarına devam” sinyali verdi. Metinde “Kurul, dezenflasyonun en kısa sürede tesisi, enflasyon beklentilerinin çıpalanması, fiyatlama davranışlarındaki bozulmanın kontrol altına alınması için parasal sıkılaştırma sürecinin başlamasına karar vermiştir” denildi. Enflasyonda yüzde 5 hedefi hatırlatılarak “Enflasyon görünümünde belirgin iyileşme sağlanana kadar parasal sıkılaştırma gerektiği zamanda ve gerektiği ölçüde kademeli olarak güçlendirilecektir” değerlendirmesi yapıldı.
LİRALAŞMA İFADESİ ARTIK YOK
Küresel ekonomide enflasyonun gerilediği ancak yurt içinde yüksek kalmaya devam ettiği belirtilerek “Ülkemizde, yakın döneme ilişkin göstergeler enflasyonun ana eğiliminde yükselişe işaret etmektedir” açıklaması yapıldı. Karar metnindeki en büyük değişimlerden bir diğeri Şahap Kavcıoğlu döneminde sıklıkla kullanılan “Liralaşma Stratejisi” ifadesinin çıkarılması oldu.
Karar sonrası yayımlanan metinde şu ifadelere yer verildi:
“Kurul, dezenflasyonun en kısa sürede tesisi, enflasyon beklentilerinin çıpalanması, fiyatlama davranışlarındaki bozulmanın kontrol altına alınması için parasal sıkılaştırma sürecinin başlamasına karar vermiştir. Küresel ekonomide enflasyon düşerken, halen uzun dönem ortalamalarının çok üzerinde seyretmektedir. Bu nedenle, bütün dünyada merkez bankaları enflasyonu düşürmeye yönelik tedbirler almaktadır. Ülkemizde, yakın döneme ilişkin göstergeler enflasyonun ana eğiliminde yükselişe işaret etmektedir. Bu gelişmede yurtiçi talepteki güçlü seyir, maliyet yönlü baskılar ve hizmet enflasyonundaki katılık belirleyici olmuştur. Kurul, bu unsurlara ek olarak fiyatlama davranışlarındaki bozulmanın enflasyon üzerinde ilave olumsuz etki yapacağını öngörmektedir. Kurul politika faizini enflasyonun ana eğiliminin gerilemesini ve orta vadede yüzde 5 hedefine ulaşmasını sağlayacak parasal ve finansal koşulları oluşturacak şekilde belirleyecektir.”
NAS BİTTİ FAİZ GERİ GELDİ
Türkiye 2022’de yeni ekonomi modeline geçiş yaptı. 1 cent satmadan kuru dizginlemeyi başaran Naci Ağbal’ı görevden alan Cumhurbaşkanı Erdoğan o dönemde “Benim alanım ekonomi, ben ekonomistim” demişti. Bu sözlerin ardından faizler hızla inmeye başlamış ama piyasalarda bir türlü karşılık bulmamıştı. Erdoğan’ın “faiz sebep, enflasyon neticedir” çıkışının ardından “Bu görevde olduğum sürece faizle mücadelemi sonuna kadar sürdüreceğim. Bu konuda nas ortada. Nas ortada olduğuna göre sana, bana ne oluyor?” diye cevaplamıştı. Y
eni dönemle birlikte Erdoğan, Mehmet Şimşek’i ekonominin başına geçirdi. Sonrasında “Mehmet Şimşek’in Merkez Bankası ile atacağı adımları kabullendik” dedi. CHP’li Veli Ağbaba da “Merkez bankası 27 ay sonra tekrardan faiz arttırdı. 27 aylık Nas süreci itibariyle kapanmış oldu. Geriye ise hazineye milyarlarca TL yük, artan hayat pahalılığı ve eksi döviz rezervi kaldı. Faiz sebep, enflasyon netice tezi de tarihe karışmış oldu” dedi.
SADELEŞME SÜRECİ KADEMELİ OLACAK
Metin şöyle devam etti:
“Enflasyon görünümünde belirgin iyileşme sağlanana kadar parasal sıkılaştırma gerektiği zamanda ve gerektiği ölçüde kademeli olarak güçlendirilecektir. Enflasyon ve enflasyon eğilimine ilişkin göstergeler yakından takip edilecek ve TCMB, fiyat istikrarı temel amacı doğrultusunda elindeki tüm araçları kararlılıkla kullanmaya devam edecektir. Parasal sıkılaştırma sürecinin başlaması ile para politikasının etkinliği artacaktır. Bununla birlikte, fiyat istikrarının sürekliliğini sağlamak hedefiyle, TCMB cari dengeyi iyileştirecek stratejik yatırımları desteklemeye devam edecektir. Kurul, mevcut mikro- ve makroihtiyati çerçeveyi, piyasa mekanizmalarının işlevselliğini artıracak ve makro finansal istikrarı güçlendirecek şekilde sadeleştirecektir. Sadeleşme süreci, etki analizleri yapılarak kademeli olacaktır.”
