2019 yılında bilimsel olarak tanımlanan Keltepe çiğdemi, yalnızca Kocaeli'nin yüksek kesimlerinde, özellikle Kuzuyayla’da yetişiyor. Uzmanlar bu nadir türün koparılmasının kanunla yasak olduğunu belirtiyor.
Kocaeli'nin Kartepe ilçesinde yalnızca Kuzuyayla bölgesinde yetişen ve bilim dünyasında "Crocus keltepensis" adıyla bilinen Keltepe çiğdemi, dünyada sadece bu bölgede görülen son derece nadir bir bitki. Kritik düzeyde tehdit altında olan bu endemik tür, sadece yılın belli aylarında yüzünü gösteriyor. Uzmanlar, bu özel çiğdemin koparılmasının yasak olduğunu belirterek, korunmasının hayati önem taşıdığına dikkat çekiyor.
YALNIZCA KARTEPE'DE YETİŞİYOR
Crocus keltepensis, yani bilinen adıyla Keltepe çiğdemi, yalnızca Kocaeli'nin Kartepe ilçesinde, özellikle de Kuzuyayla bölgesinde yetişiyor. Bu özelliğiyle dünyada sadece bu bölgede görülen küresel düzeyde endemik bir tür olma niteliği taşıyor. 2019 yılında İstanbul Üniversitesi’nden Doç. Dr. Sırrı Yüzbaşıoğlu tarafından bilimsel literatüre kazandırılan bu nadide bitki, adını Kartepe'nin eski ismi olan "Keltepe"den alıyor.
BAHARIN HABERCİSİ
Keltepe çiğdemi, yılın yalnızca şubat, mart ve nisan aylarında, karların erimesiyle birlikte yüzeye çıkarak doğayı renklendiriyor. Maviye çalan “çakır mavisi” rengiyle dikkat çeken bu çiğdem, yüksek rakımlı bölgelerde karların erimesini takip ederek çiçek açıyor. Kar erken eridiğinde daha erken açan bitki, iklim koşullarına son derece duyarlı yapısıyla doğanın hassas dengelerine işaret ediyor.
ZARAR VERMEK YASAK, CEZASI VAR
Kocaeli Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Hüseyin Doğan, bu özel türün kesinlikle koparılmaması gerektiğini vurguladı. Keltepe çiğdemi, kritik tehdit altındaki endemik türler arasında yer alıyor ve yerinden sökülmesi ya da zarar verilmesi hem doğaya hem de hukuka aykırı. Dr. Doğan, "Bu bitki kanunla korunmaktadır. Yerinden sökmek, koparmak ya da zarar vermek yasal yaptırımla sonuçlanır" diyerek vatandaşları uyardı.
YALNIZCA KOCAELİ’DE VAR, YOK OLURSA DÜNYADAN SİLİNİR
Kocaeli'de yaklaşık 2 bin farklı bitki türü tespit ettiğini belirten Dr. Doğan, bunlardan 60'tan fazlasının endemik olduğunu ve bazı türlerin yalnızca Kocaeli'de bulunduğunu söyledi. Keltepe çiğdemi de bu özel türler arasında en kritik olanlardan biri. “Bu bitkinin yok olması, dünyadan tamamen silinmesi anlamına gelir” diyen Doğan, yerel yönetimlerin ve halkın desteğiyle bitkinin korunmasının sağlanabileceğini dile getirdi.
FOTOĞRAF SAFARİSİYLE TANITIMI YAPILDI
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından düzenlenen bir fotoğraf safarisi etkinliğiyle Keltepe çiğdemi doğal ortamında gözlemlendi ve görüntülendi. Yaklaşık 50 kişinin katılımıyla gerçekleşen etkinlik, hem çiğdemin korunmasına dikkat çekmek hem de farkındalığı artırmak amacıyla yapıldı. Dr. Doğan, “Bu tür faaliyetler toplumun bitkiyi sahiplenmesi açısından çok değerli” dedi.
TÜRKİYE ÇİĞDEM CENNETİ
Dünyada yaklaşık 250 farklı "Crocus" türü bulunduğunu, Türkiye’nin ise bunların yaklaşık 50’sine ev sahipliği yaptığını belirten Dr. Doğan, Kocaeli’de sekiz çiğdem türü bulunduğunu ve bunların dördünün endemik olduğunu ifade etti. Bu türler arasında Crocus keltepensis’in yanı sıra Crocus bifloriformis, Crocus pestalozzae ve Crocus sakariensis de yer alıyor.
YENİLEBİLİR AMA ASLA TÜKETİLMEMELİ
Bazı çiğdem türlerinin gıda olarak tüketilebildiğini aktaran Dr. Doğan, Keltepe çiğdemi için böyle bir kullanımın bilimsel olarak araştırılmadığını, bu yüzden yenilmemesi gerektiğini belirtti. “Gıda değeri olsa bile kesinlikle koparılmamalı, toplanmamalı. Bu tür yerinde kalmalı ve popülasyonu artırılmalı” uyarısında bulundu.
BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR DEVAM EDİYOR
Bitkilerin ayırt edici özelliklerinin sadece dış görünümleriyle değil, aynı zamanda DNA ve moleküler analizlerle de tespit edildiğini belirten Dr. Doğan, Keltepe çiğdemi gibi türlerin bilimsel yöntemlerle daha ayrıntılı incelendiğini ifade etti. Ayrıca, bu türlerin insan etkisinden uzak doğal koşullarda kendiliğinden yetiştiğine dikkat çekerek, yapay yetiştirme denemeleri için rakım ve iklim faktörlerinin simüle edilmesi gerektiğini söyledi.
