İstanbul'un merkezi dışındaki ilçelerinden Pendik'te yer alan bir halk kütüphanesi, gençlerle dolup taşıyor.
Kentin dört bir yanındaki kütüphanelerde de benzer bir manzara gözleniyor.
Gerek Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın, gerek İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) ve ilçe belediyelerinin açtığı yeni kütüphaneler büyük ilgi görüyor.
Bu durum, yalnızca İstanbul'a özgü olmayıp, tüm Türkiye'de benzer bir trendi işaret ediyor.
TÜİK VERİLERİYLE ARTAN KÜTÜPHANE KULLANIMI
BBC Türkçe'de yer alan habere göre, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayımlanan 2024 yılı verileri, halk kütüphanelerinin kullanımında kayda değer bir artışı ortaya koyuyor.
Buna göre, halk kütüphanelerinden faydalanan kişi sayısı bir önceki yıla kıyasla yüzde 15,4 oranında artarak 38 milyon 737 bin 705'e ulaştı.
Halk kütüphanelerine kayıtlı üye sayısında da önemli bir yükseliş yaşandı; bir önceki yıla göre yüzde 8,6'lık artışla toplam üye sayısı 6 milyon 726 bin 993'e çıktı.
Bu istatistikler, Türkiye'de okuma ve bilgi edinme alışkanlığının yaygınlaştığını gösteriyor.
UZMAN GÖRÜŞÜ: KÜTÜPHANELER CAZİBE MERKEZİ OLDU
İstinye Üniversitesi Bilgi Kaynakları ve Kütüphane Daire Başkanı Bahar Biçen Aras, hem kişisel gözlemleri hem de TÜİK istatistikleri doğrultusunda Türkiye genelinde kütüphane ziyaretçi sayısının düzenli olarak arttığını belirtiyor.
Bahar Biçen Aras, yeni kütüphane taleplerinin de yoğunlaştığını ifade ederek, "Çok mutluyum. Bir daha dünyaya gelsem yine kütüphaneci olurum" sözleriyle mesleğine olan tutkusunu dile getiriyor.
KÜTÜPHANELERE İLGİNİN ARKASINDAKİ ÇOK YÖNLÜ NEDENLER
Bahar Biçen Aras'a göre, son dönemde kütüphanelere gösterilen bu yoğun ilginin birden fazla nedeni bulunuyor.
Kütüphanelerde sunulan ücretsiz internet erişimi, kitapların bedelsiz ödünç verilebilmesi, çeşitli eğitim programları ve atölye çalışmaları gibi hizmetler bu nedenlerin başında geliyor.
Ayrıca, kullanıcıların birbirleriyle etkileşim kurabildikleri sosyal bir ortam sunmaları ve özellikle sınavlara hazırlanan öğrenciler için gerekli çalışma koşulları ve materyalleri sağlamaları da önemli etkenler arasında yer alıyor.
Bahar Biçen Biçen, tüm bunların yanı sıra, kullanıcıların kendilerini güvende hissetmelerinin de kütüphaneleri tercih etmelerinde büyük rol oynadığını vurguluyor.
İŞSİZLİK VE PAHALILIK ETKİSİ
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreter Yardımcısı ve Kültür Varlıkları Daire Başkanı Oktay Özel, özellikle İstanbul özelinde, işsizlik ve hayat pahalılığının en çok gençleri etkilediğine dikkat çekiyor.
Gençlerin aynı zamanda sosyalleşme ihtiyacının da en üst düzeyde olduğunu belirten Oktay Özel, bu durumun sosyal yaşam alanlarına ve dolayısıyla kütüphanelere olan ilgiyi artırdığını ifade ediyor.
Oktay Özel ayrıca, son yıllarda kitap maliyetlerinin yükselmesinin de gençleri kütüphanelere yönlendiren önemli bir faktör olduğunu dile getiriyor.
YENİ NESİL KÜTÜPHANELERİN DÖNÜŞEN YÜZÜ
Kütüphaneci Bahar Biçen Aras, geçmişte kütüphanelerin genellikle sessizlik uyarısıyla anılan, koyu renklerin hakim olduğu, insana ağır bir atmosfer hissettiren binalar olduğunu hatırlatıyor.
Ancak günümüzde manzaranın bambaşka olduğunu vurguluyor.
Rami Kütüphanesi Müdürü Ali Çelik de, kütüphanelerin artık sadece bilgi arayışında olan bireylere ev sahipliği yapmadığını, çok farklı işlevlere sahip, birer yaşam alanına dönüştüğünü belirtiyor.
Ali Çelik, yeni nesil kütüphanelerde atölye alanlarından açık okuma bölgelerine, hatta bahçelere kadar çeşitli mekanların bulunduğunu, bu durumun da farklı talepleri olan insanları kütüphanelere çektiğini açıklıyor.
MODERN KÜTÜPHANE KONSEPTİ: FERAH VE ERGONOMİK
Bahar Biçen Aras'ın tanımına göre, yeni nesil kütüphaneler teknolojik imkanların etkin bir şekilde kullanıldığı, mimari açıdan daha ferah, canlı renklere sahip, ergonomik tasarımlı ve kütüphanecilere erişimin daha kolay olduğu mekanlar olarak öne çıkıyor.
Bu tür kütüphaneler, kullanıcıların kendilerini daha rahat ve huzurlu hissetmelerini sağlıyor.
Bu anlayışla hizmet veren, bir bölümü 24 saat açık olan Kültür ve Turizm Bakanlığı, İBB ve Fatih İlçe Belediyesi'ne bağlı bazı kütüphanelerde yapılan incelemelerde, ücretsiz internet, bilgisayar imkanı, çorba, su, çay ve kahve gibi ikramların sunulduğu ve ferah tasarımların dikkat çektiği gözlemlendi.
RAMİ KÜTÜPHANESİ: DEVA BİR BİLGİ MERKEZİ
Eyüpsultan'da bulunan Rami Kütüphanesi, 2023 yılında tarihi Rami Kışlası'nın restore edilmesiyle kapılarını açmış devasa bir yapı.
Kütüphanenin merkezinde 51 dönümlük geniş bir yeşil alan bulunuyor. İçerisinde ileri teknolojilerin kullanıldığı Rami Kütüphanesi, çeşitli etkinliklere ev sahipliği yapıyor.
Özellikle bebek ve çocuk kütüphanesi ile bu alanda düzenli olarak gerçekleştirilen etkinlikler büyük ilgi görüyor.
Ziyaretler sırasında, bebekleri ve çocuklarıyla kütüphaneye gelen birçok annenin olduğu gözlemlendi.
Tiyatro, çizgi roman ve Anadolu Medeniyeti Dilleri gibi farklı konularda atölye çalışmaları da burada sunulan hizmetler arasında.
24 saat hizmet veren kütüphanenin müdürü Ali Çelik, kullanıcıların kendilerini güvende hissetmelerinin önemini özellikle vurguluyor.
İBB KÜTÜPHANELERİ VE SUNULAN HİZMETLER
İBB'ye ait Eyüpsultan'daki Art İstanbul Feshane bünyesinde yer alan Naile Akıncı Kütüphanesi ve Taksim Meydanı'ndaki Sevgi Soysal Kütüphanesi de ziyaret edilen mekanlar arasında.
2023 yılında Haliç kıyısındaki tarihi Feshane binasında açılan Art İstanbul Feshane, büyük bir kültür merkezi olarak hizmet veriyor.
Naile Akıncı Kütüphanesi kullanıcıları, Art İstanbul Feshane'deki sergi, konser, söyleşi ve atölye gibi kültürel etkinliklerden de faydalanabiliyor.
2022 yılında belediyenin az kullanılan bir binasının dönüştürülmesiyle açılan Sevgi Soysal Kütüphanesi ise özellikle gençlerin yoğun ilgisini çekiyor.
Kütüphanede asılı afişlerde YKS ve LGS soru bankalarının ücretsiz dağıtıldığı, ayrıca söyleşi programlarının düzenlendiği bilgisi yer alıyor.
Gezi Parkı ve Taksim Meydanı'na bakan ferah bir konumda bulunan bu kütüphane de gençlerin popüler tercihlerinden biri.
İBB'DEN KÜTÜPHANE YATIRIMLARI VE TOPLUMSAL ETKİ
İBB Kültür Varlıkları Daire Başkanı Oktay Özel, son altı yılda İstanbul'a 53 yeni kütüphane kazandırdıklarını belirtiyor.
Bu kütüphanelerin büyük bir çoğunluğunun, dezavantajlı mahallelerde ve özellikle yoksul kesimlere hizmet vermek üzere açıldığını vurgulayan Oktay Özel, Küçükçekmece'den İkitelli'ye kadar birçok bölgeden örnekler veriyor.
Bu yatırımların, toplumsal erişilebilirliği artırma ve bilgiye ulaşımı kolaylaştırma hedefi taşıdığı anlaşılıyor.
FATİH MERKEZ KÜTÜPHANESİ: DİJİTAL VE SOSYAL BİR ALAN
Fatih İlçe Belediyesi'ne ait, 2021 yılında açılan Merkez Kütüphane de ziyaret edilen modern kütüphanelerden biri.
Kütüphane, tamamen dolu olmasıyla dikkat çekiyor.
Modern bir tasarıma sahip olan bu bina, birçok açıdan dijital teknolojileri kullanıyor; ziyaretçiler elektronik kartlarla giriş yapıyor ve hizmet alıyor.
Amfi tarzı ana salonun yanı sıra farklı çalışma salonları ve etkinlikler için ayrılmış özel salonlar da mevcut.
Çeşitli ikramların sunulduğu kafe ve bahçe bölümleri de oldukça yoğun kullanılıyor.
Kütüphane sorumlusu İrem Turan, gençlerin buralarda sosyalleşebilme imkanı bulduğunu ifade ediyor.
GENÇLER KÜTÜPHANELERİ NEDEN TERCİH EDİYOR?
Türkiye'de, özellikle gençler arasında kütüphanelerin popülaritesi gözle görülür bir şekilde artıyor.
İstanbul'un çeşitli noktalarındaki halk kütüphanelerinde ve yerel yönetimlere ait kütüphanelerde gençlerle yapılan görüşmeler, bu ilginin temel nedenlerini ortaya koyuyor.
Pendik'teki Kemal Tahir Kütüphanesi önünde konuştuğumuz üniversite öğrencisi Mahmut Selçuk, kütüphanede hem finallere hazırlanmanın hem de kitap okumanın kendisine huzur verdiğini belirtiyor.
Mahmut Selçuk, buradaki arkadaş ortamının güzelliğine, çalışanların ilgisine ve ücretsiz kek ile kahve ikramlarına da dikkat çekiyor.
Çevresindeki pahalılığın da gençlerin kütüphaneye yönelmesinde büyük rol oynadığını ekliyor: "Kafelerde bir kahvenin fiyatı 100, 150 TL. Bu da insanları kütüphaneye daha çok teşvik ediyor."
Fatih Merkez Kütüphanesi'nde görüştüğümüz, üniversiteye hazırlanan Fatma Toprak ve Talha Mehmet Koşucu, diğer kullanıcıları, özellikle de üniversitelileri veya meslek sınavlarına hazırlananları görmenin kendilerini çalışma konusunda daha fazla motive ettiğini anlatıyor.
Fatma Toprak, derslerine kütüphanede evden daha iyi odaklandığını da ekliyor.
Kemal Tahir Kütüphanesi'ne giden ve üniversite sınavlarına hazırlanan Eylül Aydın ise, evde küçük kardeşi olması ve kafelerde gürültü olması nedeniyle çalışamadığını, kütüphaneyi ise konforlu bulduğunu ifade ediyor.
Ayrıca, tüm arkadaşlarının kütüphaneye geldiğini ve sosyalleşmenin de kütüphane kullanımında önemli bir etken olduğunu belirtiyor.
DERS DIŞI KİTAP OKUMA KÜLTÜRÜNÜN YAYGINLAŞMASI
Kütüphaneler, gençler arasında ağırlıklı olarak ders çalışma amacıyla kullanılsa da, uzmanlar bu mekanların gençlerin ders dışı kitaplara olan ilgisini de artırdığını gözlemliyor.
Fatih Merkez Kütüphanesi'nden İrem Turan, "Öğrenci ders çalışırken mola verme ihtiyacı duyuyor. Burada bir sürü kitap var. Geçerken dikkatini çekiyor, alıyor, okuma koltuklarında karıştırıyor. Hoşuna gidiyorsa bizden ödünç alıyor" şeklinde gözlemlerini aktarıyor.
Üniversite sınavlarına hazırlanan Fatma Toprak ve Talha Mehmet Koşucu da ders dışında kütüphaneden kitap aldıklarını ve bundan dolayı çok mutlu olduklarını belirtiyorlar.
Kütüphaneci Bahar Biçer Aras, kütüphanelerde kitap okuma kültürünün yayılmasını 'bulaşıcılık' etkisiyle açıklıyor.
KÜTÜPHANE KULLANIMI SADECE GENÇLERLE SINIRLI DEĞİL
Bahar Biçer Aras, kütüphanelere olan artan ilginin sadece gençlerle sınırlı olmadığını, yetişkinlerden, yaşlılardan ve hatta çocuklardan gelen ilginin de arttığını vurguluyor.
Ayrıca, kadınların kütüphane kullanımında dikkat çekici bir yükseliş yaşandığının da altını çiziyor.
Fatih Merkez Kütüphanesi'nden İrem Turan, ödünç verilen kitapların çoğunun Türk ve dünya edebiyatı eserleri olduğunu belirtiyor.
İrem Turan, "Kitabı sadece gençler ödünç almıyor. Gün içinde teyzelerimiz, amcalarımız buraya kitap almaya geliyor. Onların tatlı sohbetleriyle enerjimiz yerine geliyor" sözleriyle kütüphanelerin farklı yaş gruplarını bir araya getiren sosyal bir mekan haline geldiğini ifade ediyor.
Sevgi Soysal Kütüphanesi'nde görüştüğümüz yetkililer de, ödünç kitap alanlar arasında emeklilerin önemli bir yer tuttuğunu belirtiyor.
Oktay Özel, yaklaşık iki buçuk yıl önce açılan Sevgi Soysal Kütüphanesi'nde yirmi bine yakın kitap ödünç alışverişi yapıldığını aktarıyor.
Ayrıca, 2019'dan bu yana alınan bir buçuk milyon yayının önemli bir bölümünü romanların oluşturduğunu ekliyor.
KÜTÜPHANELER TOPLUMU DEĞİŞTİRME GÜCÜNE SAHİP
Hem İstanbul'un farklı mahallelerinde hem de Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde yeni kütüphanelerin açılmaya devam ettiği gözlemleniyor.
Son yıllarda yerel seçim vaatlerinde de kütüphane projelerinin sıklıkla yer alması dikkat çekici. Görüşülen tüm gençler, daha fazla kütüphaneye ihtiyaç duyulduğunu ifade ediyor.
Kütüphaneci Bahar Biçer Aras, bu gidişatı olumlu değerlendirerek, yeni kütüphanelere olan talebin arttığını belirtiyor.
Bahar Biçer Aras, "Kütüphanelerin toplumu değiştirme gücü var" diyerek sözlerini tamamlıyor ve ekliyor: "Bu güç bizim elimizde. Olumlu yönde o kadar güzel kullanabiliriz ki kültürel başarı, ekonomik başarı, sosyal başarı birbirini tetikleyerek karşımıza çıkar."
