Merkez'e dört yılda beş başkan! Sıradaki gelsin

FAİZİ 8 AYDA ÜST ÜSTE 8 KEZ ARTIRDI

8 Mayıs Cumhurbaşkanlığı seçimlerinden sonra Şahap Kavcıoğlu’nun yerine Merkez Bankası Başkanı olarak atanan Hafize Gaye Erkan yeni ekibiyle birlikte önceki yönetimin tartışmalı indirimlerinin aksine 8.50 seviyesinde olan faizleri 8 ay üst üste artırarak yüzde 45’e çıkardı. Enflasyonla mücadelede parasal sıkılaşma adımlarını sürdüren Erkan, babasına yönelik tartışmalar sürerken görevinden alındı. Yerine saatler içinde yardımcısı Fatih Karahan getirildi. Gelişme yabancı finans kurumları ve Türkiye’deki ekonomistler tarafından olumlu karşılandı. Yeni dönemde Merkez Bankası’nın güçleneceği belirtildi.

‘GİDECEĞİ BELLİYDİ, BİLİNMEYEN ZAMANIYDI’

Erkan’ın görevden alınması, enflasyonla mücadele ve ekonomideki istikrarı sağlama görevi olan Merkez Bankası’ndaki istikrarsızlığı bir kez daha gözler önüne serdi. Son 23 yılda 9, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 2019’da Murat Çetinkaya’ya yönelik “MB Başkanı’nı görevden aldık, çünkü laf dinlemiyordu” sözlerinden sonra ise 5 başkan değişti. Muhalefetten gelişmeye ‘Gideceği belliydi. Bilinmeyen zamanlamasıydı’ yorumu yapıldı. Yeni başkanın da farklı davranamayacağı belirtildi. İstikrarsızlığa dikkat çekilerek, hükümetin yapboza çevirdiği ekonomide “Erkan’la da olmadı sıradaki gelsin” mantığı yürütüldüğü vurgusu yapıldı.

MERKEZ’DE 4 YILDA 5 BAŞKAN DEĞİŞTİ

Genel seçimden sonra göreve gelen Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan istifa ettiğini açıkladı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın imzasıyla Resmi Gazete’de yayımlanan kararda ise Erkan’ın ‘görevden alındığı’ ve yerine Fatih Karahan’ın atandığı belirtildi. Erkan 8 buçuk ay ile en kısa süre görev yapan başkanlar arasına girerken, enflasyonun ve kurun dizginlenemediği süreçte Merkez’de istikrarsızlık sürdü. Böylece ekonomide istikrarı sağlama görevi olan kurumda dört yılda beşinci başkan da değişti.

Fatih Karahan

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nda (TCMB) yine başkan değişti. Seçimden sonra göreve gelen ve son günlerde bir Merkez Bankası çalışanının CİMER’e yaptığı şikayet sonrası Başkan Hafize Gaye Erkan ve ailesi tartışmalara neden olurken, istifa geldi. TCMB Başkanı Erkan istifa etti. Erkan sosyal medya platformu X’ten yaptığı açıklamada, “Kamuoyunun malumu olduğu üzere son dönemde şahsıma yönelik büyük bir itibar suikasti kampanyası düzenlenmiştir” dedi ve şöyle devam etti:

“Bu süreçten ailem ve dahası henüz bir buçuk yaşına bile girmemiş günahsız evladımın daha fazla etkilenmemesi için, Sayın Cumhurbaşkanımızdan ilk günden beri şerefle yürüttüğüm görevimden affımı talep etmiş bulunuyorum.” Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla Resmi Gazete’de yayımlanan kararda ise Erkan’ın ‘görevden alındığı’ belirtildi. Erkan’ın boşalan koltuğuna Fatih Karahan atandı. Karahan, 28 Temmuz 2023’te Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkan Yardımcılığı’na atanmıştı. Erkan, istifa kararı ile AK Parti iktidarında yaklaşık 3,5 ay TCMB Başkanlığı yapan Naci Ağbal’ın ardından en kısa süre başkanlık yapan ikinci isim olarak kayıtlara geçerken, Merkez de 4 yılda 5 başkan eskitti. Merkez Bankası’nın yönetiminde özellikle son yıllarda istikrarsızlık sürerken başkanların görev süreleri de dikkat çekiyor. TCMB eski başekonomisti Hakan Kara, Merkez Bankası Başkanlarının görev sürelerinin seyrini hazırladığı grafiği “Ülkemizin kurumsal gelişim tarihinin bir özeti niteliğinde” diyerek paylaştı. Grafiğe göre, 2018 yılından itibaren Merkez Bankası başkanlarının görevden kalma süre seyirleri giderek düşerken, son 4 başkanın ortalama görev süresi ise 9.5 ay oldu.

ŞİMŞEK: ÖNERİM DOĞRULTUSUNDA YENİ BAŞKAN ATANDI

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, TCMB Başkanı Hafize Gaye Erkan’ın kararına ilişkin yaptığı yazılı açıklamada, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın liderliğinde yürütülen ekonomi programının kesintisiz ve kararlılıkla devam etmekte olduğunu bildirdi. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ekonomi ekibine ve uygulanan programa desteği ve güveninin tam olduğunu belirten Şimşek, şunları kaydetti:

Hafize Gaye Erkan

“Merkez Bankası eski Başkanı Sayın Hafize Gaye Erkan’ın aldığı karar tamamen şahsidir ve kendi takdirleridir. Aldığı bu kararı saygı ile karşılıyor ve ülkemize sunduğu kıymetli hizmet ve katkılarından dolayı teşekkür ediyorum. Önerim doğrultusunda yeni atanacak Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı ve ekibine başarılar diliyorum. Bu çerçevede ekip olarak güçlü işbirliği ve koordinasyon içinde fiyat istikrarı hedefimize emin adımlarla ilerlemeye devam edeceğiz.”

YILMAZ: OVP KARARLI BİR ŞEKİLDE UYGULANMAYA DEVAM EDİLECEK

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Hafize Gaye Erkan’ın görevden affını istemesine ilişkin, “Şahsi nedenlerle Merkez Bankası Başkanlığı görevinden affını isteyen Sayın Hafize Gaye Erkan’a yaptığı hizmetler için teşekkür ediyorum. Ekonomi Koordinasyon Kurulu başta olmak üzere katıldığı çalışmalarda yaptığı katkıları takdirle hatırlayacağız. Sayın Cumhurbaşkanımız tarafından güçlü bir siyasi sahiplenme ile bizzat açıklanan orta vadeli programımız kararlı bir şekilde uygulanmaya devam edecektir” açıklamasını yaptı.

YENİ BAŞKAN FATİH KARAHAN KİMDİR?

Merkez Bankası’nın internet sitesine göre Eskişehir’de 1982 yılında doğan Fatih Karahan, 2006’da Boğaziçi Üniversitesi Matematik ve Endüstri Mühendisliği bölümlerinden mezun oldu. Karahan, 2012 yılında Pennsylvania Üniversitesi’nde ekonomi alanında yüksek lisans ve doktorasını tamamladı. Çalışma hayatına 2012’de New York Merkez Bankası’nda ekonomist olarak başlayan Karahan, 2022 yılına kadar söz konusu kurumda İş gücü ve Ürün Piyasası Çalışmaları Başkanı ve Para Politikası Danışmanı olarak görev yaptı. Columbia Üniversitesi ve New York Üniversitesi’nde yarı zamanlı öğretim görevlisi olarak da görev yapan Karahan, 2022’de Amazon’da kıdemli ekonomist olarak çalışmaya başladı. Karahan, Kasım 2022’de Amazon’da başekonomistlik görevine atandı. Karahan, 28 Temmuz 2023’te Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkan Yardımcılığı’na atanmıştı.

MERKEZ’E BAŞKAN DAYANMIYOR

Erkan’ın görevden alınması, enflasyonla mücadele ve ekonomideki istikrarı sağlama görevi olan Merkez Bankası’ndaki istikrarsızlığı bir kez daha gözler önüne serdi. Kurum son 23 yılda 9 defa başkan değiştirdi. Erdoğan’ın “faiz sebep enflasyon sonuç” söylemini dillendirdiği dönemlerde Merkez Bankası’nın para politikalarını sık sık eleştirerek başkanları hedef almıştı. Erdoğan’ın Merkez Bankası başkanları ile tartışmalarından en bilineni, Erdem Başçı ile yaşadığıydı. Erdoğan, Başçı’nın görevde olduğu dönemde ‘Merkez Bankası’nın para politikalarını ‘ihanetle’ suçlamıştı. Cumhurbaşkanı Erdoğan 2019’da Murat Çetinkaya’ya yönelik ise “Merkez Bankası Başkanı’nı görevden aldık, çünkü laf dinlemiyordu” dedi. Son 4 yılda görev yapan başkanların görev süreleri: Murat Çetinkaya (2016-2019), Murat Uysal (2019-2020), Naci Ağbal (7 Kasım 2020 - 20 Mart 2021), Prof. Dr. Şahap Kavcıoğlu (2021-2023), Dr. Hafize Gaye Erkan (2022-2023).

JP MORGAN: YENİ BAŞKANI DEZENFLASYON VE LİRA İÇİN OLUMLU GÖRÜYORUZ

ABD’li yatırım bankası JPMorgan, Merkez Bankası’nda yaşanan başkan değişikliğine ilişkin dikkat çekici bir değerlendirme yayınladı. Hafize Gaye Erkan’ın yerine Fatih Karahan’ın atanmasını değerlendiren banka, “Başkan Karahan ve iki şahin başkan yardımcısı PPK kararlarını enflasyona daha fazla odaklanarak yönlendirecek” tespitinde bulundu. Değerlendirmede, “Ani liderlik değişiklikleri yatırımcılar için rahatsızlık yaratsa da yeni TCMB Başkanı’nı dezenflasyon ve lira için olumlu görüyoruz. Yeniden şekillenen PPK’nın muhtemelen daha şahin olacağını düşünüyoruz. İki PPK üyesinin (Dr. Elif Haykır Hobikoğlu ve Dr. Fatma Özkul) duruşu bilinmiyor ancak bize göre Başkan ve iki şahin başkan yardımcısı PPK kararlarını enflasyona daha fazla odaklanarak yönlendirecek. Son PPK açıklamasındaki güvercin eğilimin artık tersine dönmesi muhtemeldir. TCMB Başkanı Fatih Karahan’ın, daha erken olmasa da, önümüzdeki Perşembe günü TCMB Enflasyon Raporu Basın Bilgilendirme Toplantısı’nda şahin bir yönlendirme yapmasını bekliyoruz” ifadelerine yer verildi. Para politikasının ileriye dönük olarak enflasyon görünümüne daha duyarlı olmasının muhtemel olduğunu belirten JP Morgan, “Daha sıkı makro ihtiyati tedbirlerle birlikte daha uzun süre yüksek oranlar bekliyoruz” ifadelerini kullandı. JPMorgan yayınladığı değerlendirme notunda, “TCMB’nin faiz artırımına gitmesini, faiz indirimine gitmesinden daha olası görüyoruz. Ancak, henüz faiz artırımının gerçekleşeceğine inanmıyoruz ve yukarı yönlü riskleri göz önünde bulundurarak en yüksek politika faizini yüzde 45’te tutuyoruz” ifadelerini kullandı.

‘GİDECEĞİ BELLİYDİ ZAMANLAMASI BİLİNMİYORDU’

Siyasetçiler Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan’ın görevinden affını istemesini sosyal medya hesaplarından yaptıkları açıklamalarla değerlendirdi. CHP Genel Başkanı Özgür Özel “Genç eğitimli bir kadın gelmiş görev yapıyor ancak bu kadınla uğraşmaya başladır. İstifaya zorladılar. Sonunda istifa geldi yerine biri atandı. Şahap gider Hafize gelir, Hafize gider başka biri gelir” ifadelerini kullandı. DEVA Partisi Genel Başkanı Ali Babacan ise “Recep Tayyip Erdoğan istifa mı etti?” dedi. CHP Genel Başkan Yardımcısı Yalçın Karatepe: “Merkez Bankası Başkanı H. Gaye Erkan’ın istifa etmesi sürpriz değil. Erdoğan güçlü bir biçimde sahip çıkmamıştı. Gideceği belli idi. Bilinmeyen şey zamanlamasıydı. Yerine gelecek olanın da pek farklı işler yapması beklenmiyor. Ekonomi yavaşlamaya, işsizlik ve yoksulluk ise artmaya devam edecektir. Gaye Erkan’ın yerine gelecek olan kişi ‘saygın bir makro iktisatçı’ymış. Erkan’ı göreve getirirken ‘makro iktisatçı’ olmadığına neden dikkat etmediler?” Demokrat Parti Genel Başkan Yardımcısı Cemal Enginyurt: “Hafize Gaye Erkan istifa etmiş. Sadık abi niye haber vermedin?”

‘KARAR ŞAHSİ O YÜZDEN PİYASALARDA KALICI BİR ETKİSİ OLMAYACAKTIR’

Ekonomistler, sosyal medya platformu X’ten Erkan’ın istifasının ekonomiye olası etkilerini değerlendirdi. Koç Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selva Demiralp, “Son üç Merkez Bankası başkanının değişimi para politikasında U-dönüşlerinden kaynaklandığı için finansal sonuçları ağır olmuştu. Bu seferki başkan değişimi ise kişisel sebeplerden kaynaklanıyor olup, para politikasında yeni bir dönüşe işaret etmediği için finansal piyasalarda kalıcı bir etkisi olmayacaktır. Bilakis son dönemde yıpranan Merkez Bankası kredibilitesinin onarılmasına vesile olabilir. Zira Merkez Bankası kredibilitesi beklenti yönetiminin olmazsa olmazıdır’’ ifadelerini kullandı. Ekonomist ve yorumcu Arda Tunca ise “Para politikası tehlikeli sulardaydı. İstifa, olumlu. Ama, kurumsal vasfını yitirmiş bir Merkez Bankası için bu koşullarda kimin yeni başkan olacağının da bir önemi yok. Bu, yönetilememe sorunu” yorumunu yaptı.

ERKAN’IN AİLESİNİN HAKKINDAKİ İDDİALAR TARTIŞMALARI ALEVLENDİRDİ

Bir Merkez Bankası çalışanının CİMER’e yaptığı şikayet sonrası da Hafize Gaye Erkan, ailesi nedeniyle tartışmaya konu oldu. Banka çalışanı Büşra Bozkurt, şikayet dilekçesinde Erkan’ın babası Erol Erkan’ın bankada gayriresmi çalıştığını ve kendisine oda tahsis edildiğini, kendisinin ise gece geç saatlere kadar mesaiye kalmak istemediği için işten çıkartıldığını iddia etti. Büşra Bozkurt, kendisi gibi onlarca Merkez Bankası çalışanının Erol Erkan tarafından mağdur edildiğini belirterek “CİMER’e ilettiğim şikayetlerin hiçbiri yalan değil, eksik bile” dedi. Bozkurt, Erol Erkan’ın bir personeli asansörde tokatlayıp işten attığını öne sürerken, olaya ilişkin güvenlik kamerası kayıtları olduğunu söyledi. Hafize Gaye Erkan ise 18 Ocak’ta içeriklerine değinmeden iddialara yanıt vermiş, “Güven bozucu, kasıtlı ve gerçeklerle bağdaşmayan haberler dolaşıma sokuldu. Sorumlular hakkında gerekli yasal haklarımı kullanacağım” demişti.