İTÜ Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Toros, İstanbul’un bir hafta boyunca çöl tozunun etkisi altında kalacağını belirterek, tozların araçlar ve yüzeylerde görülebileceğini söyledi. Ayrıca, çöl tozlarının astım, bronşit ve yaşlı bireyler için olumsuz etkiler yaratabileceğini vurguladı.
İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) İklim Bilimi ve Meteoroloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Toros, İstanbul'un bugünden itibaren Kuzey Afrika’dan gelen çöl tozlarının etkisi altında kalacağını ve bu durumun bir hafta süreceğini bildirdi. Toros, çöl tozlarının havanın renginde değişikliğe neden olabileceğini ve özellikle solunum yolu hastalıkları olan bireyler için risk oluşturabileceğini belirtti.
ÇÖL TOZLARI NEDEN İSTANBUL’A ULAŞIYOR?
Bahar aylarının gelmesiyle birlikte, Sahra Çölü ve Kuzey Afrika’dan yükselen toz bulutları rüzgar akımlarıyla taşınarak geniş coğrafyalara yayılabiliyor. Zaman zaman Arap Yarımadası’ndan da kaynaklanan bu doğa olayı, özellikle yüksek basınç sistemlerinin etkili olduğu dönemlerde Avrupa ve Türkiye'ye kadar ulaşıyor. Prof. Dr. Hüseyin Toros, bu olayın tamamen doğal bir süreç olduğunu ve belirli dönemlerde tekrarladığını ifade etti.
Toros, “Isınan çöl bölgelerinden havalanan tozlar, rüzgar akımlarıyla binlerce kilometre uzağa taşınabilir. İstanbul’da gözle görülür etkiler yaratacak bu olayın, şu an Güney ve Doğu Avrupa’da da etkili olduğu görülüyor. Türkiye’nin büyük bir kısmı da bu süreçten etkilenecek” dedi.
HAVA KALİTESİNDE BOZULMA YAŞANACAK
Çöl tozları, havadaki ince partikül madde oranını artırarak hava kalitesini doğrudan etkileyebilir. Yüksek basınç sistemleriyle taşınan bu partiküller, solunum yolu rahatsızlığı olan bireyler için ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Özellikle astım ve bronşit hastalarının dikkatli olması gerektiğini belirten Toros, “Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın hava kalitesi izleme istasyonlarından elde edilen verilere göre PM10 ve PM2.5 seviyelerinde artış gözlemleniyor. Bu artış, hava kalitesinin düşmesine neden oluyor” ifadelerini kullandı.
Toros, çöl tozlarının özellikle sabah saatlerinde ve güneşin batışı sırasında atmosferin sarı, turuncu ve kırmızı tonlarında görünmesine neden olacağını belirtti. Gökyüzünün puslu ve kızılımsı görünmesi, çöl tozlarının etkisinin yoğunlaştığını gösteren en belirgin işaretlerden biri olacak.
DIŞ MEKANDA YAPILAN AKTİVİTELER SINIRLANMALI
Çöl tozlarının içerdiği ince kum, kil ve mineral parçacıkları, özellikle hassas bireyler için çeşitli sağlık riskleri oluşturabilir. Bu partiküller havaya karışarak solunum yolu hastalıklarını tetikleyebilir ve göz ile cilt tahrişine yol açabilir. Bu nedenle, açık havada uzun süre vakit geçirilmemesi ve özellikle yoğun fiziksel aktivitelerden kaçınılması öneriliyor.
Toros, “Astım, bronşit ve diğer kronik solunum hastalıkları olan kişiler, yaşlılar ve bağışıklık sistemi zayıf bireyler mümkünse çöl tozlarının yoğun olduğu günlerde dışarıda fazla vakit geçirmemeli. Spor yapanlar ve açık havada çalışan kişiler de solunum yollarını korumak adına önlemler almalı” dedi.
ÇÖL TOZLARININ OLUMLU YÖNLERİ DE VAR
Her ne kadar çöl tozları hava kalitesini düşürse ve sağlık sorunlarına yol açsa da, doğaya katkı sağlayan bazı olumlu etkileri de bulunuyor. Prof. Dr. Hüseyin Toros, bu tozların tarım ekosistemleri için önemli bir mineral kaynağı olduğunu belirtti.
Sahra Çölü’nden gelen tozların özellikle fosfor ve demir gibi mineraller açısından zengin olduğunu vurgulayan Toros, “Bahar aylarında bitkilerin en çok besine ihtiyaç duyduğu dönemde bu tozlar bir nevi doğal gübre görevi görüyor. Tarım arazilerine ve doğal ekosistemlere düşen bu mineral yüklü tozlar, bitkilerin büyümesi için gerekli besin öğelerini sağlıyor” diye konuştu.
İSTANBUL’DA ÇÖL TOZUNUN ETKİLERİ NE ZAMAN SONLANACAK?
Sayısal hava tahmin modellerine göre, İstanbul’da çöl tozlarının etkisi yaklaşık bir hafta boyunca devam edecek. Toz partiküllerinin miktarına bağlı olarak bazı günlerde etkilerin daha yoğun hissedilebileceği, gökyüzünün daha puslu ve kızıl tonlarda görünebileceği belirtiliyor. Araçların üzerinde, camlarda ve açık yüzeylerde biriken tozlar da gözle görülebilir seviyeye ulaşacak.
Meteoroloji uzmanları, çöl tozlarının etkili olduğu günlerde hava kalitesinin düşük seyredeceği konusunda vatandaşları uyarıyor. Solunum rahatsızlığı olan bireylerin gerekli önlemleri almaları, mümkün olduğunca kapalı alanlarda vakit geçirmeleri ve dışarı çıkmaları gerektiğinde maske kullanmaları öneriliyor.
UZMANLARDAN ÇÖL TOZUNA KARŞI ÖNERİLER
Çöl tozlarından korunmak için uzmanlar şu önlemleri öneriyor:
Dışarı çıkarken maske kullanılması, özellikle toz alerjisi veya solunum hastalığı olan bireyler için koruyucu olabilir.
Kapı ve pencerelerin kapalı tutulması, ev içine toz girişini azaltabilir.
Bol su tüketilmesi, solunum yollarının nemli kalmasına yardımcı olabilir.
Açık havada yapılan aktivitelerin sınırlandırılması, özellikle spor yaparken solunan havanın kalitesine dikkat edilmesi gerekir.
Göz koruması sağlanması, hassas kişiler için göz tahrişini önleyebilir.
