Venedik Komisyonu, TBMM'de görüşmeleri devam eden ‘sansür yasası’ teklifiyle ilgili 7 Ekim’de 'Acil Ortak Görüş' metni yayınladı. “'Yanlış veya yanıltıcı’ bilgilerin yayılmasının suç sayılmasına ilişkin hüküm, AİHS'nin 10. maddesi ile güvence altına alınan ifade özgürlüğüne engel teşkil etmektedir” denilen görüşte, komisyonun özellikle Haziran 2023’te yapılması planlanan seçimler dikkate alındığında bu tür bir hükmün caydırıcı etki ve otosansürü arttırabileceği endişesi duyduğu belirtildi.
Avrupa Konseyi’ne üye ülkelerin anayasa ve yasalarının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne (AİHS) ve Konsey ilkelerine uygun olup olmadığını denetleyen Venedik Komisyonu, 7 Ekim’de bazı maddeleri TBMM’de kabul edilen ve kamuoyunda “sansür yasası” olarak bilinen internet medyası ve sosyal medyaya yeni yaptırımlar öngören kanun teklifine ilişkin “Acil Ortak Görüş” metni yayınladı.
Metinde öne çıkan başlıklar şöyle:
“Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi (AKPM), üye devletlere dezenformasyon, propaganda ve yalan haber olgularına karşı yeterli önlemler önermelerini tavsiye etti. Ancak ciddi riskler de mevcut. Çevrimiçi dezenformasyon kuşkusuz dünya çapında meşru bir endişe haline gelmiş olsa da ‘dezenformasyona karşı atılan adımlar aldatıcı olacaktır, ifade özgürlüğü ve ‘her türlü bilgi ve düşünce arama, alma ve verme hakkı için potansiyel olarak yıkıcı bir güç olacaktır’.
'‘YANLIŞ VEYA YANILTICI’ BİLGİYİ YAYMA SUÇU AİHS’E AYKIRI'
‘Yanlış veya yanıltıcı’ bilgilerin yayılmasının suç sayılmasına ilişkin hüküm, AİHS'nin 10. maddesi ile güvence altına alınan ifade özgürlüğüne engel teşkil etmektedir.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin yerleşik içtihadına göre, ifade özgürlüğüne yönelik herhangi bir müdahalenin -Sözleşme’nin 10.Maddesi’ni ihlal etmemek koşuluyla- şu üç kriteri karşılaması gerekir: Kanunla öngörülmüş olmak, 2. paragrafta sayılan meşru amaçlardan en az birini takip etmek ve demokratik toplumda gerekli ve izlenen meşru amaç ile orantılı olmalıdır.
Komisyon, Madde 217/A'nın, ‘yanıltıcı bilgi’, ‘yanıltmaya yönelik yanlış bilgi’, ‘kamuya yayma’ (veya ‘alenen yayma’), ‘kamu huzurunu bozma’, ‘genel refah’ (veya ‘halk sağlığı’ ya da ‘genel sağlık’), ‘bir şekilde elverişli’ (veya ‘elverişli şekilde’), ‘bir kuruluşun faaliyetleri çerçevesinde’ gibi çok geniş, muğlak ve farklı yorumlara açık olan çeşitli terimleri içerdiğini dikkate almaktadır.
'SEÇİMLER YAKLAŞIRKEN BU TÜR BİR HÜKÜM, OTOSANSÜRÜ ARTTIRABİLİR'
Komisyon, özellikle Haziran 2023’te yapılması planlanan seçimler dikkate alındığında, bu tür bir hükmün olası sonuçları hususunda, caydırıcı etki ve otosansürü arttırabileceği için endişe duymaktadır.”
“Acil Ortak Görüş”, Venedik Komisyonu'nun 21-22 Ekim’deki oturumuna onaylanmak üzere sunulacak.
