Türk sol siyasi hareketine damga vuran isimlerden biri olan Behice Boran, 1970-1971 yıllarında ve 1975-1980 yılları arasında Türkiye İşçi Partisi Genel Başkanlığı yaparak Türkiye'nin ilk kadın parti genel başkanı unvanını elde etti. Kore Savaşı'na asker gönderilmesini kınadığı için 15 ay, 12 Mart 1971 Askeri Muhtıra sonrasında da 15 yıl hapis cezasına çarptırıldı. İşte, Behice Boran biyografisi...
Eğitim hayatı boyunca üstün zekasıyla öğretmenlerinin dikkatini çeken Behice Boran, yurt dışından gelen burs teklifin değerlendirerek sosyoloji üzerine tahsil yaptı. Türkiye'deki üniversitelerde dersler veren deneyimli isim, sol fikirleri dolayısıyla okuldan uzaklaştırıldı, siyasi baskıya maruz kaldı.
Sosyal linç nedeniyle yurt dışına çıkmak zorunda kalan Behice Boran, vefatından bir yıl önce gazeteci Uğur Mumcu'ya verdiği röportajda şunları söyledi: "Her şeyi düşünmüştüm bu işlere girerken, hapis yatmayı, baskıları şunu bunu. Ama yetmiş altı yaşında, bir yabancı ülkede sürgün yaşamak hiç aklıma gelmemişti."
BEHİCE BORAN'IN HAYAT HİKAYESİ
1 Mayıs 1910 tarihinde Bursa'da dünyaya geldi. Behice Boran aslen Kazan Tatarıdır.
İlkokula Bursa'da başladı. Kurtuluş Savaşı döneminde Yunanlar Bursa'ya girince ailesiyle birlikte İstanbul'a göç etti. Okuryazar, aydın bir kişiliğe sahip olan babası tarafından Fransız okuluna yazdırıldı. Bu okul kapatılınca Arnavutköy'deki Amerikan Kız Koleji'nde okumaya başladı. Amerikan Kız Koleji'nin (şimdiki adıyla Robert Koleji'nin) 1927 yılında orta, 1931 yılında lise kısmını birincilikle bitiren ilk Türk kız öğrenci oldu.
Mezuniyetinin ardından Manisa Orta Mektebi İngilizce öğretmenliğine atandı.
ABD'deki Michigan Üniversitesi'nin bursuyla burada sosyoloji üzerine doktora yaptı. 1939 yılında Türkiye'ye döndü ve Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesinin (DTCF) Sosyoloji Bölümü'ne doçent olarak atandı. Aynı dönemde Yurt ve Dünya ve Adımlar dergilerinin yayın faaliyetine katıldı.
1946 yılında Nevzat Hatko ile evlenen Behice Boran, 1948 yılında siyasi görüşleri nedeniyle üniversiteden uzaklaştırıldı. 1950 yılında kurucusu ve başkanı olduğu Barışseverler Cemiyeti, Adnan Menderes hükümetinin Kore Savaşı'na asker göndermesini kınayan bir bildiri yayımlayınca 15 ay hapis cezası aldı.
1962 yılında Türkiye İşçi Partisi'ne (TİP) üye oldu, 1965 genel seçimlerinde Şanlıurfa'dan milletvekili seçildi.
TİP Genel Başkanı Mehmet Ali Aybar'a karşı tavır aldı ve 1970 yılındaki parti kurultayında genel başkan seçildi.
12 Mart 1971 Asker Muhtırası'nın ardından tutuklandı ve partisi kapatıldı. Behice Boran 15 yıl hapis cezası aldı. 1974 yılında ilan edilen genel aftan yararlanarak serbest kaldı.
1975 yılında tekrar kurulan Türkiye İşçi Partisi'nin (TİP) genel başkanı seçildi. 12 Eylül 1980 darbesinin ardından kısa süre ev hapsinde tutulan Behice Boran, baskılar nedeniyle Belçika'nın Brüksel kentine yerleşti.
Behice Boran, "Sosyalist doğulmaz, sosyalist yaşanır" sözüyle hafızalarda yer edindi.
BEHİCE BORAN'IN ÖLÜMÜ
1981'de vatandaşlıktan çıkarıldı. Yurt dışındayken Türkiye Komünist Partisi (TKP) ile Türkiye İşçi Partisi'nin (TİP) birleşme kararı aldıklarını duyurdu. Bu açıklamasından iki gün sonra, 10 Ekim 1987 tarihinde 77 yaşında hayatını kaybetti.
Türkiye'ye getirilen Behice Boran'ın cenazesi, İstanbul'da düzenlenen törenlerin ardından 18 Ekim 1987 günü İstanbul Zincirlikuyu Mezarlığı'nda toprağa verildi.
Dışişleri Bakanlığı'nda Yunanca çevirmenlik yapan Nevzat Hatko ile evli olan Behice Boran'ın 'Elif Alova' ve 'Dursun' adlarında iki çocuğu bulunuyordu.
BEHİCE BORAN KİTAPLARI
1992 - Savunma
BEHİCE BORAN HAKKINDA YAZILAN KİTAPLAR
2007 - Behice Boran Öğretim Üyesi, Siyasetçi, Kuramcı - Gökhan Atılgan
2010 - Behice: Bir devrimci... Bir kadın... Bir anne... - Emel Koç
2010 - Akıntıya Karşı... Behice Boran - Güzella Bayındır
