KARAR yazarı Taha Akyol’un son altı yılda dört başkan değiştiren Merkez Bankası’nın dününü ve bugününü ‘Laf dinlemedi’ kitabında masaya yatırdı. Adını Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın görevden aldığı Merkez Bankası başkanı için kullandığı “Görevden aldık çünkü laf dinlemiyor adam” sözünden alan kitap, AK Parti dönemine de odaklanıyor.
SALİHA SULTAN
KARAR yazarı Akyol son yılların en tartışmalı kurumlarından biri haline gelen Merkez Bankası’nın (MB) dünü ve bugününü ‘Laf dinlemedi’ adlı yeni kitabında anlattı. Adını, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın görevden aldığı eski Merkez Bankası Başkanı Murat Çetinkaya ile ilgili olarak dile getirdiği, “Tabii bu sistem değişince Merkez Bankası’nın başkanını görevden alma yetkisini de aldık. Böylece önceki MB başkanını görevden aldık. Çünkü laf dinlemiyor adam“ sözlerine göndermede bulunuyor. ‘Merkez Bankası Nereden Nereye?’ alt başlığı ile yayımlanan kitap Doğan Kitap tarafından okura sunuldu.
AK Parti dönemine de odaklanan kitap, bütün iktidarların MB sınavını tarihsel izlekte anlatıyor. Kitapta, Özal, Demirel, 1990’lardaki koalisyon hükümetleri, Ecevit ve Erdoğan döneminin yanı sıra Osmanlı döneminin ilk merkez bankası olarak yorumlanan, o dönemde İngiltere ve Fransa sermayesi ile kurulan Bank-ı Osmani (Osmanlı Bankası) ile ‘sermayesi, personeli ve yönetimiyle tamamen milli olan’ Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (1930) kuruluş süreci de anlatılıyor. Akyol, Berat Albayrak’ın Hazine ve Maliye Bakanı olduğu dönemde erimeye başlayan MB döviz rezerviyle ilgili olarak yoğun tartışmalar eşliğinde uzun süre gündemi meşgul eden “128 milyar dolar nerede?” sorusuna odaklanarak sürecin ayrıntılarını da irdeliyor.
Kitabın son bölümünde Erdoğan ile MB başkanları arasındaki ‘faiz kavgası’na ilişkin yakın dönemin gelişmeleri irdelenirken, Ali Babacan ve Mehmet Şimşek’in MB’nın bağımsızlığı konusundaki açıklamaları, Erdoğan’la Babacan arasındaki çatışmalar da siyasi atmosferle birlikte yansıtılıyor. Akyol kitabında, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin ardından MB yönetiminde Cumhuriyet tarihinde görülmemiş sıklıkta yapılan değişikliklere, son altı yılda dört MB Başkanı’nın değişmesine ve bu dönemde yaşanan faiz savaşına dair de önemli kayıtlar düşüyor.
NEDEN 'CUMHURİYETİ' DEĞİL DE 'CUMHURİYET'?
İlgili dönem siyasetçilerinin kritik ve tartışmalı açıklamalarının kronolojik bir kurguyla verildiği kitapta, komplo teorilerine de konu olan ‘Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın adının neden Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası olmadığı’ sorusuyla ilgili bir bölüm de yer alıyor. Bankanın adında, bağımsızlığa vurgu yapıldığını belirten Akyol, şu ifadeleri kullanıyor: “Siyasal İslamcıların şarlatan isimlerinden Şevki Yılmaz’ın TV ekranlarındaki bir konuşması bu bakımdan ilginçtir. Yılmaz, merhum Turgut Özal’a ‘papaz’ diyen adamdır! Özal, bir fahri doktora töreninde akademik cüppe giymişti, Yılmaz bunun papaz kıyafeti olduğunu söylüyordu! Yılmaz tazminata mahkûm edilmiştir.
… Öyle ki Yılmaz demir paralarımızın yüzünde ‘Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası yazıyor’ diyor, hayır, okumamış veya işine geldiği için böyle diyor. Metal paralarımızın üstünde sadece ‘Türkiye Cumhuriyeti’ yazılıdır. Çünkü metal para basımına Hazine yetkilidir. Hazine devletin hiyerarşisi içinde bürokratik bir kurumdur. Halbuki Merkez Bankalarının dünyada kâğıt para basmak, kambiyo, döviz, reeskont işlemleri yapmak ve para değerini korumak gibi görevleri de vardır. Bu da hem banka hem de devlet kurumu halinde teşkilatlanmasını gerektirmiştir.”
