ŞABAN ÖZDEMİR
Şair, çevirmen, denemeci, yayıncı… Sayılamayacak kadar çok sıfatı haiz Murat Batmankaya haza bir kültür adamı. Yatağını bulamamış ırmak… Kaleme aldığı kavramın öznesi… Onu ilk olarak şiirleri ile tanıdım. Sonra ‘Geçmiş Zaman Tesellileri’ ve ‘Küçülteç’i su içer gibi okuduğumu, bolca not aldığımı, böyle engin bir kültüre sınırsız saygı duyduğumu hatırlıyorum.
Yakın zamanda yayımlanan ve beni çok sarsan ‘Yaralı Zarafet’ adlı kitapla okurlarıyla yeniden buluştu Batmankaya. La Kitap yayımladı bu derinlikli eseri. Vakıa yurt dışında yayımlanıp Türkçeye çevrilseydi çok satanlar arasında yer alacağına eminim ya da bu kitap Susan Sontag veya Michel Foucault adıyla çıksaydı kimse ilgili yazarların böyle bir kitap yazamayacağını iddia etmez, bilakis methiyeler düzerdi. Bizim yabancı yazar algımız ya da kendi değerlerimizi hiçe saymamız bence araştırılması gereken bir konu.
‘Yaralı Zarafet’… Hem zarif hem yaralı bir kitap. İnceliklerin insanlara fenalıklar ettiği doğrudur, zarafet mukabilini bulmayınca kanıyor. Yaralı bir kitap bu, derinlerinden kanıyor ve okuyanı kanatıyor. Aslında kitabı en iyi Batmankaya tarif ediyor: “Bu kitap, ne sadece aforizmalardan ibaret ne de yalnızca kırılmanın etrafında dönen bir hüzün anlatısı. Daha çok çağrı- her biri bir cümleyle sınırlandırılmış ama yüzlerce duyguya kapı aralayan kırılganlık biçimlerine, o kırılmaların hem kişisel hem toplumsal izdüşümlerine bakmaya küçük bir davet.”
Batmankaya, ‘Yaralı Zarafet’te kırılmayı açımlıyor. Kırılmanın birçok boyutunu, eski zaman filozoflarından derinliğiyle ama modern bir solukla irdeliyor. Kırılmanın, duyarlığın, zarafetin, aşkın, mahcupluğun, yalnızlığın, sadakatin ve daha birçok kavramın inceliklerini, hiç düşünmediğimiz yönlerini sunuyor, şaşırtıyor, kanatıyor, teşrih masasına yatırıyor. İrdelediği kavramları bir aforizma ile belirtip açımlıyor. Her açımlamasını delillendiriyor. Gerek kült sinema filmlerinden gerek insanlık tarihinin önemli kitaplarından aldığı delillerle işlediği kavramları belirginleştiriyor. Bazen bir filmin bir sahnesinin aslında ne anlattığını onun derine bakan bakış açısıyla anlayabiliyoruz ve “Hakikaten, ben hiç böyle düşünmemiştim” diyoruz. En çok da “Burada beni anlatıyor yazar” ya da “Ben bunu yaşadım” diyeceğiniz insanlık durumlarının tahlili ile karşılaşacaksınız.
‘Yaralı Zarafet’; kırık kalpleri, hassas insanları anlamaya dair bir kılavuz. Satır aralarında bilgece derinlikleri çokça bulacağınız, altını çokça çizeceğiniz bir tefekkür eseri.
Necatigil, ‘Kilim’ şiirinde çağ için çiğ sıfatını kullanıyordu. Bu çiğ çağda inceliklere ne çok muhtacız. Bu tür kitaplara da…
