Narkolepsi, genel olarak, aniden gelen uyku hali olarak tanımlansa da, kişinin aktivite halindeyken veya iş başındayken uykuya dalması ile sonuçlanan ve tehlikeli durumlara yol açan nörolojik bir rahatsızlıktır.
Bilim insanları kişinin yaşam kalitesini düşüren ve günlük aktivite kısıtlanmasına neden olan narkolepsinin neden kaynaklandığı konusunda araştırmalarına devam ediyor. Ancak henüz kesin bir sebep bulunabilmiş değil…
NARKOLEPSİ NEDİR?
Narkolepsi, uyanma ve uyku yeteneğinizi etkileyen nörolojik bir hastalıktır. Narkolepsi olan insanlarda aşırı, kontrol edilemeyen gündüz uyku hali vardır. Ayrıca herhangi bir aktivite sırasında herhangi bir zamanda aniden uykuya dalabilirler.
Tipik bir uyku döngüsünde, uykunun erken aşamalarına, ardından daha derin aşamalara ve son olarak (yaklaşık 90 dakika sonra) hızlı göz hareketi (REM) uykusuna giriyoruz. Narkolepsili insanlar uyku döngüsünde neredeyse hemen ve bazen uyanıkken REM uykusuna girer.
Tip 1 narkolepsi, güçsüzlüğe neden olan ve kaslarınızı kontrol edememenize (katapleksi) neden olan ani bir kas tonusu kaybıyla gelir. Tip 2, katapleksi olmayan narkolepsidir.
Çoğu durumda narkolepsi teşhis edilmez ve bu nedenle tedavi edilmez.
NARKOLEPSİ BELİRTİLERİ
Gündüz aşırı uyku hali (EDS): Genel olarak EDS, geceleri yeterince uyusanız bile günlük aktiviteleri yapmayı zorlaştırır. Enerji eksikliği konsantre olmayı zorlaştırabilir. Hafıza kaybı yaşarsınız ve kendinizi depresif veya bitkin hissedersiniz.
Katapleksi: Bu, ilgili kaslara bağlı olarak geveleyerek konuşmadan tüm vücut çökmesine kadar değişen sorunlara neden olabilir. Genellikle şaşkınlık, kahkaha veya öfke gibi yoğun duygularla tetiklenir.
Halüsinasyonlar: Bu sanrılar her an ortaya çıkabilir ve genellikle canlı ve korkutucudur. Çoğunlukla görseldirler, ancak diğer duyulardan herhangi biri dahil olabilir. Siz uyurken olurlarsa, bunlara hipnogojik halüsinasyonlar denir. Uyandığınızda olurlarsa, bunlara hipnopompik halüsinasyonlar denir.
Uyku felci: Uykuya dalarken veya uyanırken hareket edemeyebilir veya konuşamayabilirsiniz. Bu bölümler genellikle birkaç saniye ila birkaç dakika sürer.
Bozulmuş uyku: Canlı rüyalar, nefes alma problemleri veya vücut hareketleri gibi şeyler nedeniyle geceleri uykuda kalmakta zorlanabilirsiniz.
NARKOLEPSİ NEDENLERİ
Uzmanlar narkolepsiye neyin sebep olduğunu bilmiyorlar. Beyninizde sorunlara neden olmak ve REM uykunuzu bozmak için bir araya gelen birçok şeyi içerdiğini düşünüyorlar.
Bilim adamları, hastalıkla bağlantılı genleri bulmaya çalışıyor ki bu genler, beyninizde uyku ve uyanıklık döngülerini işaret edebilecek kimyasalların üretimini kontrol eder.
Bazı uzmanlar, narkolepsinin beyninizin hipokretin adı verilen bir kimyasal üretmekte zorlandığı için olabileceğini düşünüyor. Ayrıca REM uykusunu kontrol eden beynin bazı kısımlarında da problemler buldular.
Narkolepsi için risk faktörleri yaşı ile alakalıdır. Narkolepsi genellikle 15-25 yaşları arasında başlar, ancak her yaşta ortaya çıkabilir. Ailenizde narkolepsi öyküsü varsa, buna yakalanma riskiniz 20 ila 40 kat daha yüksektir.
NARKOLEPSİ İLE İLGİLİ DURUMLAR VE DAVRANIŞLAR
Narkolepsili bazı kişilerin de aşağıdakiler dahil ilgili sorunları vardır :
Periyodik uzuv hareket bozukluğu (PLMD): Bacak kaslarınız gece boyunca birçok kez kontrolünüz olmadan hareket eder.
Otomatik davranış: Araba kullanmak, yürümek veya konuşmak gibi düzenli bir aktivite sırasında uykuya dalarsınız. Uyurken aktiviteye devam edersiniz ve ne yaptığınıza dair hiçbir şey hatırlamadan uyanırsınız.
NARKOLEPSİ TEŞHİSİ
Narkolepsi semptomları, diğer sağlık problemlerine benzeyebilir. Kişisel Tanı içerebilir:
Uyku kayıtları: Doktorunuz sizden belirtilerinizi ve birkaç hafta boyunca ne zaman uyuduğunuzu takip etmenizi isteyebilir.
Polisomnogram (PSG): Bu, bir uyku bozukluğu kliniğinde veya bir uyku laboratuarında yapılır. Uyku döngünüzdeki sorunları kaydetmek için siz uyurken sürekli ölçümler yapan bir gecelik testtir. Bir PSG, uyku döngünüzde alışılmadık zamanlarda REM uykusuna girip girmediğinizi ortaya çıkarmaya yardımcı olabilir. Belirtilerinize neden olabilecek diğer sorunları ekarte edebilir.
Çoklu uyku gecikme testi (MSLT): Bu ayrıca özel bir klinikte veya laboratuarda yapılır. Test, uykuya dalma eğiliminizi ölçmek ve REM uykusunun belirli öğelerinin gün içinde alışılmadık zamanlarda olup olmadığını öğrenmek için gün içinde yapılır.
