Yaz aylarının gelmesiyle birlikte Bayburt’ta yün çırpma sezonu da açıldı. Yüzyıllardır sürdürülen bu gelenek, kadınların emeğiyle yaşatılmaya devam ediyor. Temizlikten kurutmaya, çırpmadan doldurmaya kadar titizlikle yürütülen bu işlem, kış aylarında kullanılan yorgan, minder ve döşeklerin hazırlanmasında büyük önem taşıyor. Özellikle sağlıklı yaşam anlayışını benimseyenler için yün ürünler, halen ilk tercih olmaya devam ediyor.
GELENEKSEL BİR HAZIRLIK: YÜN MESAISİ BAŞLADI
Bayburt’un birçok mahallesinde yaz aylarında kadınların öncülüğünde başlayan yün hazırlığı, yöresel bir yöntem haline gelmiştir. Kış boyunca kullanılacak yorgan ve minderlerin iç dolgusunu oluşturan yünler, ilk olarak yastık ve döşeklerden sökülerek ayrılıyor. Sonrasında temizlik ve hazırlık süreci başlıyor. Kadınların görev aldığı bu iş yazın evlerinin önünde komşularla birlikte imece usulü olarak yapılıyor.
BOL SU İLE YIKANIYOR
Günler büyük leğenlerde bol su ile yıkandıktan sonra temizlenen yünler çuvallarda süzülerek ertesi güne hazır bir hale getiriliyor. Ertesi gösterilen muşambaların üzerine yayılan yünler odun sopalarıyla çırpılarak kabarık bir hal alması sağlanıyor. Bu işlem, yün liflerinin havalanmasını ve yumuşamasını sağlıyor. Ardından temiz örtülere serilen yünler, güneş ışığında tamamen kurutuluyor.
BEŞ AŞAMADA TAMAMLANAN ZAHMETLİ BİR İŞLEM
Yün hazırlığı sadece yıkama ve kurutma ile bitmiyor. Tüm süreç beş temel aşamada tamamlanıyor:
- Eski yorgan ve döşeklerden yünlerin çıkarılması
- Bol su ile detaylı yıkama
- Süzdürme ve kurutma hazırlığı
- Çırpma işlemi ile yünün kabartılması
- Güneşte kurutma ve sonrasında doldurma işlemi
Kurutulan ve kabartılan yünler son aşamada yeniden yorgan, minder ya da döşek içerisine dolduruluyor. Ardından “sırımacı” adı verilen ustalara teslim edilerek, dikimi tamamlanan ürünler kışa hazır hale getiriliyor.
YÜNÜN VAZGEÇİLMEZ FAYDALARI
Bayburt’un Şingah Mahallesi’nde yaşayan Zübeyde Tutar ve komşusu Emine Oruç, bu zahmetli işi yıllardır severek yaptıklarını belirtiyor. Günün nefes alan yapısı ve sıcak tutma özelliği göz önüne alındığında özellikle kış aylarında vazgeçilmez bir ürün olarak görülüyor. Elyaf ya da pamuk gibi malzemelerim yanı sıra birçok kişi sağlıklı olması nedeniyle yün kullanmayı tercih ediyor.
Bayburt’un uzun ve sert geçen kışlarında yün ürünlerin unutulmaz bir yeri bulunuyor. Bölgede yalnızca gelenek olarak kalmayıp temel bir ihtiyaç olarak görülen yün işleri yaz aylarında titizlikle sürdürülüyor. Kışın kullanılan yorganlar her yıl yaz aylarında kapıların önüne çıkarılıp temizleniyor ardından eski haline getirildikten sonra kış aylarında kullanılmak üzere kaldırılıyor.
